Kamer steunt wetswijziging: weer loten bij toegang hoger onderwijs

Onderwijs Voor toegang tot studies met een numerus fixus mag weer worden geloot. De huidige selectieprocedure pakte oneerlijk uit. De Wet op het Hoger Onderwijs wordt hiertoe gewijzigd.

Studenten van de Vrije Universiteit tijdens een tentamen in de RAI.
Studenten van de Vrije Universiteit tijdens een tentamen in de RAI.

Foto Robin van Lonkhuijsen/ANP

Opleidingen met een numerus fixus mogen weer loten voor toegang. De selectierondes die ze de afgelopen jaren hadden opgetuigd voor medische studies bleken in de praktijk oneerlijk uit te pakken. Voornamelijk meisjes met een mooi ‘cv’, een goed onderbouwde motivatie en hoogopgeleide, welgestelde ouders bleken de hordes te kunnen nemen.

Dinsdagmiddag stemde de Tweede Kamer in met een wijziging op de Wet op het Hoger Onderwijs die loting weer mogelijk maakt naast selectie.

Loting werd in 2017 afgeschaft omdat het oneerlijk zou zijn: heel gemotiveerde kandidaten vielen alsnog buiten de boot. Maar de ingevoerde selectiemethodes bleken nóg oneerlijker te zijn.


Lees ookLoten voor een studieplek is echt eerlijker

‘Klaas Visser’ model

Waarschijnlijk kiezen de universiteiten voor het zogeheten ‘Klaas Visser’ model: daarbij mag een kleine groep schoolverlaters met gemiddeld een 7.5 voor zijn eindexamens sowieso worden toegelaten. Dat is elk jaar hooguit 12 procent van de kandidaten. De overige 88 procent kan dan meedoen aan een loting, mits ze hun motivatie hebben bewezen door bijvoorbeeld op een informatiedag te komen. Meestal komt eenvijfde niet opdagen. Zij mogen dan niet meer meeloten. Er is, volgens oud-opleidingsdirecteur in Amsterdam, Klaas Visser, geen bewijs dat vwo-scholieren met lagere eindexamen cijfers minder geschikt zijn voor geneeskunde, diergeneeskunde, tandheelkunde of psychologie.

Het idee om de 25 procent kandidaten met de laagste examencijfers bij voorbaat uit te sluiten van loting, wat twee weken geleden in de Tweede Kamer werd geopperd, krijgt geen steun van de Nederlandse Federatie van UMC’s en de Universiteiten Nederland. Zij schrijven in een brief aan minister Dijkgraaf (OCW, D66) dat zij „dus enkel een door de opleiding zelf geformuleerde inspanningsverplichting willen vragen van studenten als voorwaarde om mee te mogen doen aan de loting en willen geen verdere toelatingseisen toevoegen”.


Lees ookDe Tweede Kamer heeft het selectiemodel van Klaas Visser verkeerd geïnterpreteerd, zegt Klaas Visser

Geneeskunde

Elk jaar proberen tussen 5.000 en 9.000 vwo’ers te worden toegelaten tot één van de 2.785 geneeskundeplekken. Ruim 1.200 scholieren doen toelatingsexamen voor de 225 plekken bij diergeneeskunde. 1.363 melden zich voor een van de 243 plekken bij tandheelkunde. Zelfs voor de 5.800 studieplekken voor psychologie zijn veel te veel aanmeldingen.

De wetswijziging liet lang op zich wachten. Het voorstel werd al in 2021 ingediend door toenmalig onderwijsminister Ingrid van Engelshoven, maar werd na de val van Rutte 3 controversieel verklaard.

Het lijkt te gaan om een kleine ingreep maar is controversieel geworden omdat de verdeling van schaarse plekken voor een gegarandeerd goede toekomst ‘eerlijk’ zou moeten verlopen. Uit verschillende onderzoeken aan ondermeer de Vrije Universiteit en de Erasmus Universiteit, bleek dat selectie de kansen verkleint van vwo’ers die geen hoogopgeleide ouders hebben of hoge cijfers. Opleidingen vragen in hun selectieprocedures bijvoorbeeld om motivatiebrieven, relevante praktijkervaring of aanbevelingen. Dat is gemakkelijker als je ouders zelf arts zijn of artsen kennen. Ook nemen de meeste opleidingen selectie-toetsen af. Daarvoor kunnen aspirant-studenten tegen betaling trainen bij commerciële bureaus.