Kabinet voorlopig niet verder met ‘Laurentien-route’ bij hersteloperatie Toeslagen

Het ministerie van Financiën schort de samenwerking met de stichting (Gelijk)waardig Herstel van prinses Laurentien, die een grotere rol wil spelen in de hersteloperatie Toeslagen, voorlopig op. Het ministerie wil eerst nieuwe afspraken met de stichting maken over de manier waarop ouders financieel gecompenseerd worden.

Dat blijkt uit een brief die demissionair staatssecretaris Aukje de Vries (Toeslagen, VVD) vrijdagmiddag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Voor ruim tweeduizend gedupeerde ouders die al bij de stichting in een schadetraject zaten, betekent dit besluit dat ze langer moeten wachten op compensatie.

Het ministerie besloot op de pauzeknop te drukken na een zeer kritische interne evaluatie, blijkt uit de Kamerbrief. Volgens die evaluatie was de stichting van Laurentien tijdens een eerste pilot met driehonderd ouders niet kritisch genoeg bij het toekennen van schadevergoedingen. Zo vergoedt de stichting soms ook schade bij ouders die geen verband houdt met het stopzetten van kinderopvangtoeslagen, zoals bij een ouder die al jaren eerder werkloos werd.

Ook hielp de stichting volgens de evaluatie een kleine groep ouders van wie het ministerie eerder had vastgesteld dat ze niet gedupeerd waren, en liep het schadebedrag bij alle deelnemende ouders op tot minimaal 35.000 euro, omdat bij de rekenmethode die de stichting toepast gelijksoortige schadeposten worden ‘gestapeld’.

Niet uitlegbaar

Eerder deze maand bleek al dat het gemiddeld uitgekeerde bedrag via de stichting op 128.000 euro uitkwam, fors meer dan bij ouders die via het ministerie zelf gecompenseerd worden. Volgens De Vries is de hoogte van de compensatie via de ‘Laurentien-route’ daarom niet goed uit te leggen. De komende weken hoopt het ministerie met de stichting tot nieuwe afspraken te komen. Ook de stichting zegt „van harte” te hopen „dat we in goed overleg snel weer verder kunnen”.

Uit de Kamerbrief blijkt namelijk ook dat het ministerie van Financiën zelf de hersteloperatie nauwelijks opgelost krijgt. Het ministerie houdt er rekening mee dat dertienduizend ouders een aanvullende schadevergoeding aanvragen, bovenop de 30.000 euro die ze via de Catshuisregeling al ontvingen. Volgens de huidige werkwijze krijgt de Commissie Werkelijke Schade (CWS) maximaal vijftien dossiers per week verwerkt. Met een sinds kort bestaande alternatieve route, waarin betrokken ouders een schikking met het ministerie treffen, worden op termijn maximaal vierhonderd ouders per jaar geholpen.

In dat tempo kost het de overheid nog meer dan tien jaar om alle getroffen ouders te compenseren. In haar Kamerbrief erkent de staatssecretaris dat de CWS de operatie „in haar huidige vorm zelf niet aankan.”

De Vries kondigt daarom opnieuw aan de hersteloperatie te willen versnellen, onder meer door de capaciteit bij de CWS uit te breiden en ruimhartiger met aanvragen van ouders om te gaan. Dan nog is het zeer de vraag of de huidige planning om eind 2027 klaar te zijn met de hersteloperatie haalbaar is.

Standaardbedragen

Hulp van de stichting is daarom, ondanks de nu kritisch geëvalueerde pilot, nog altijd zeer welkom. (Gelijk)waardig Herstel, waarbij onder meer werkgeversorganisatie VNO-NCW, de Orde van Advocaten en een groot aantal bedrijven betrokken zijn, heeft zichzelf nadrukkelijk ten doel gesteld slachtoffers van het Toeslagenschandaal sneller te helpen bij het vaststellen van schadebedragen waar zij recht op hebben.

De stichting hanteert daarbij een methode uit de letselschadepraktijk: bij ouders wordt de geleden schade niet tot achter de komma gereconstrueerd, maar vastgesteld op basis van standaardbedragen. Hoe meer schade iemand door de onterechte terugvorderingen heeft geleden, hoe meer geld iemand ontvangt. Wie zijn relatie zag stranden, ontvangt 5.000 euro. Ook mentale klachten gehad? 3.000 euro erbij. Enzovoort.

Bij de Laurentien-route komen die berekeningen tot stand zónder bezwaarschriften en zónder rechtszaken, maar na gesprekken met de betrokken ouders. Getrainde vrijwilligers baseren hun berekeningen op een lijst met 96 vragen. Overigens vreest het ministerie ook dat de aanpak van de stichting een grote aanzuigende werking heeft: volgens Financiën zou het aantal ouders dat zich meldt met aanvullende schade kunnen oplopen van 13.000 naar maximaal 51.000.

Prinses Laurentien liep donderdagavond al in een video vooruit op het besluit in de vrijdagse ministerraad om de samenwerking voorlopig te pauzeren. „We willen jullie niet in de positie zetten dat je weer je onschuld moet bewijzen”, zei ze tegen getroffen ouders in de video van dertien minuten. „Want juist dát is het diepste trauma waar dit over gaat, vertellen jullie ons altijd.”

De prinses zei nog altijd een belangrijke rol te zien voor de stichting in de hersteloperatie. „We hebben er vertrouwen in dat we kunnen gaan opschalen”, zei de prinses in de video. „Ons doel is onverminderd”.