De coalitie en oppositie hebben donderdagavond een akkoord bereikt over de onderwijsbegroting. De overeenstemming is bereikt na wekenlange onderhandelingen. De inzet van de oppositie was daarin duidelijk: de beoogde bezuinigingen op het onderwijs moesten van tafel. Zij hebben deels hun zin gekregen.
Omdat het kabinet geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer moest het een akkoord sluiten met de oppositie. Daarom gingen PVV, VVD, BBB en NSC om tafel met CDA, SGP, ChristenUnie, JA21 en D66. Die laatste partij stapte onlangs uit de onderhandelingen en leken daarmee het zogeheten ‘monsterverbond’ op te blazen, maar de andere partijen hebben nu toch een akkoord bereikt.
Er is onder meer afgesproken dat de maatschappelijke diensttijd intact blijft. Ook spraken de partijen af om het plan van de ‘langstudeerboete’ te schrappen, net als de bezuiniging op godsdienstig onderwijs en religieus cultureel erfgoed.
De coalitie draait bijna 750 miljoen euro aan voorgenomen bezuinigingen op onderwijs terug. In ruil daarvoor zullen CDA, ChristenUnie, SGP en JA21 instemmen met de onderwijsbegroting, waarmee de plannen genoeg steun hebben in beide Kamers.
Onder meer het plan om studenten die langer doen over hun studie jaarlijks 3.000 euro extra aan collegegeld te laten betalen, de zogenoemde langstudeerboete, is van de baan. Daarnaast blijft de maatschappelijke diensttijd, waarbij jongeren vrijwilligerswerk doen, deels gespaard. De bezuinigingen op lerarensalarissen zijn helemaal van tafel.
De overige 1,2 miljard euro aan bezuinigingen op onderwijs gaan wel door. “Een historische blunder”, twitterde Luc Stultiens, onderwijswoordvoerder in de Tweede Kamer voor oppositiepartij GroenLinks-PvdA.
Er wordt ook 125 miljoen minder bezuinigd op het geld dat universiteiten en hogescholen krijgen voor internationale studenten, al blijft er een bezuiniging van bijna 150 miljoen euro staan. De verzachting is vooral bedoeld om onderwijsinstellingen buiten de Randstad te sparen. Onder meer in Zeeland, Groningen en Limburg vreesden universiteiten en hogescholen om te vallen als deze studenten niet meer komen. Onderzoeksbeurzen voor jonge academici worden nog steeds grotendeels geschrapt. Van de 175 miljoen die daarop zou worden bezuinigd, wordt 40 miljoen teruggedraaid.
Godsdienstonderwijs
Voor de christelijke partijen die onderhandelden was het een belangrijk punt dat de bezuiniging op godsdienstonderwijs op openbare scholen werd teruggedraaid. Dat kost de coalitie 19 miljoen euro. Daarnaast is er 5 miljoen euro gereserveerd voor behoud van kerken en ander religieus erfgoed.
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap moet nog wel steeds bezuinigen op het eigen ambtelijke apparaat, net als andere ministeries. Ook zal het kabinet nog steeds bezuinigen op subsidies voor bijvoorbeeld thuiszittende kinderen en gymlessen en gaat de bezuiniging op de OV-vergoeding voor studenten die in het buitenland studeren door zoals eerder was aangekondigd. Bovendien wil het kabinet nog steeds minder geld uitgeven aan wetenschappelijk onderzoek.
Het terugdraaien van een deel van de bezuinigingsplannen wordt niet, zoals de oppositiepartijen in eerste instantie wilden, betaald door het eigen risico bij de zorgverzekering minder te verlagen. Dat lag vooral gevoelig bij de PVV, die deze verlaging aan zijn kiezers heeft beloofd. Wel hebben de onderhandelaars op andere plekken op het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bezuinigd. Een subsidie om medisch specialisten bij te scholen komt te vervallen. Daarnaast is afgesproken om ‘uitwassen’ in de beloning van medisch specialisten aan te pakken. Daar zou minister Fleur Agema (PVV, Volksgezondheid) bestuurlijke afspraken over moeten maken.
Verder is afgesproken dat de NPO online mag gaan adverteren. Dat moet de publieke omroep extra geld opleveren, zodat het kabinet 50 miljoen euro op de NPO kan bezuinigen. Verder willen de partijen een belasting op e-sigaretten invoeren.
OV-studentenkaart
Waar ook financiële dekking voor het terugdraaien van bezuinigingen gevonden werd: een potje voor de ov-studentenkaart. Daar zat nog geld in, omdat studenten minder reizen dan verwacht. ,,Daar gaan studenten geen last van hebben, dat hebben we expliciet gecheckt”, zei CDA-leider Henri Bontenbal na afloop van de onderhandelingen.
Ook andere ministeries moeten aan de bak. Zij moeten 173 miljoen euro bezuinigen op apparaatskosten. Dat zijn bijvoorbeeld dienstauto’s, zei Bontenbal (CDA).
De vier oppositiepartijen die het kabinet nu aan een meerderheid helpen in de senaat voor de onderwijsbegroting, noemen zichzelf na deze deal geen gedoogpartners van de coalitie. Ze zijn ook niet ineens fan van deze begroting. ,,We hebben een slechte begroting minder slecht gemaakt”, zei Mirjam Bikker, partijleider van de ChristenUnie, toen de deal rond was.
Naast de bezuinigingen wilden de christelijke partijen ook met de coalitie praten over een kabinetsplan om toezicht te houden op weekendscholen. Dit ligt slecht bij hun achterban, omdat dit niet alleen zou gelden voor koranscholen, maar eveneens voor christelijke zondagsscholen. De partijen hebben dit aangegeven tijdens de onderhandelingen, maar er ligt geen afspraak dat die wet niet doorgaat. Chris Stoffer (SGP) zegt wel goede hoop te hebben dat dit ,,op een bevredigende manier” zal worden opgelost.
Nicolien van Vroonhoven (NSC) zei dat ze ontzettend opgelucht is dat de onderhandelingen zijn gelukt, ,,ook omdat het onze eigen bewindspersoon betreft. Als een begroting niet door het parlement heen komt, hebben we een dik probleem.” Ze heeft tijdens de onderhandelingen vaak met onderwijsminister Eppo Bruins gebeld, zegt ze, en kon op ambtelijke ondersteuning vanuit zijn ministerie rekenen.
Lees ook
Onderwijsminister Eppo Bruins (NSC) slalomt om zijn eigen normen en waarden
Donderdag, voorafgaand aan de stemmingen over de begrotingen, zal de Tweede Kamer debatteren over de deal die gesloten is. De verwachting is dat de Eerste Kamer pas na de jaarwisseling over de begroting stemt.
Monsterverbond
Dat de coalitie bereid was om een deel van de 1,9 miljard euro aan geplande bezuinigingen op onderwijs te schrappen werd vorige week al duidelijk, maar daarna verliepen de onderhandelingen over de financiële dekking moeizaam. Dat kwam doordat de coalitie het terugdraaien van de bezuinigingen op onderwijs wilde betalen door elders op de onderwijsbegroting te bezuinigen. De oppositiepartijen waren daar faliekant tegen.
Vijf partijen die zich samen het ‘monsterverbond’ noemden waren eind november met voorstellen gekomen om 1,3 miljard euro aan bezuinigingen terug te draaien. Het initiatief lag oorspronkelijk bij D66, maar die partij trok zich vorige week donderdag terug, toen duidelijk werd dat de coalitie een kleiner deel van de bezuinigingen wilde schrappen. Overbleven CDA, ChristenUnie, JA21 en SGP.
Terwijl er in verschillende steden opnieuw gedemonstreerd werd tegen de bezuinigingen, gingen de partijen woensdag weer aan tafel. De oppositiepartijen gaven aan dat dit de laatste kans was die ze PVV, NSC, VVD en BBB wilden geven. Bontenbal zei woensdagmiddag: „Ik ga hier niet nog dagenlang heen en weer lopen.”
Minister Marjolein Faber wordt vooral bespot om haar uiterlijk. Het haar, de tot het hoogste punt dichtgeknoopte blouse, het mantelpak, de manier waarop ze loopt. Het werkt averechts. Het zorgt voor een rookgordijn rond een falende minister. Bovendien: zelf zit ze er niet mee, het vergroot de cultstatus in eigen kring. Ze heeft zichzelf geprogrammeerd om haar taak uit te voeren, het kapsel is bijzaak.
Woordvoerders melden zich ziek of verdwijnen, nieuwe kunnen niet worden gevonden. Ze kan geen leidinggeven, ze duldt geen tegenspraak: ambtenaren luisteren niet of gaan met tegenzin naar het werk. Ze doet Asiel & Migratie helemaal alleen, af en toe krijgt ze een opgestoken duim van Geert Wilders.
„Fantastisch!”, twitterde hij koud terug uit Israël, waar hij als het staatshoofd was ontvangen en rondgedragen, nadat zij op eigen houtje had besloten om alle Syrische asielaanvragen te bevriezen. Het gedoe in de buitenlanden is voor haar nooit vreselijk genoeg om naar hier te komen. Wie hier de straat op gaat om de verdrijving van Assad te vieren kan net zo goed terug. Dan is het daar dus veilig genoeg, zelf vond ze Syrië altijd al een veilig land.
De enige met wie Marjolein Faber nog warme banden onderhoudt zijn de manschappen van de marechaussee. Die mogen dankzij haar eindelijk doen waarvoor ze ooit bij de marechaussee gingen. Waar het kan gaat ze mee met de vliegende brigades, lekker in de grensgebieden achter verdachte auto’s aanjagen. Alles voor de afschrikwekkende werking.
Rond haar installatie als minister maakte Omroep Gelderland een profiel van de politica Marjolein Faber die in het Provinciehuis in Arnhem een onuitwisbare indruk had achtergelaten. Daaruit kwam niet het beeld naar voren van een onmens, niemand had het over haar uiterlijk. Ze werd ook door politieke vijanden als Niko Koffeman van de Partij voor de Dieren omschreven als onder andere „een hartelijk mens”, maar dan wel „een hartelijk mens” dat van geen wijken weet. Het was alsof ze haar op een vreemde manier een beetje gingen missen. Juist omdat ze het iedereen zo makkelijk maakt om haar te haten hadden ze haar een beetje in hun hart gesloten. Iemand zei dat je haar er waarschijnlijk goed bij kunt hebben op een verjaardag. Eenmaal aan het werk veranderde ze. Dan gaat ze door gepantserd glas voor haar idealen die we het best kunnen samenvatten als een Nederland van vreemde smetten vrij.
Juist door van haar een ‘ma Flodder’ te maken geeft haar wind in de zeilen.
Dat ze niets voor elkaar krijgt maakt voor haar achterban niet uit. Dat ligt immers niet aan haar, maar aan alle anderen die van haar een she-devil maken. Marjolein Faber is vooral een slechte politica met een verknipt wereldbeeld. Dat zou in een volwassen democratie genoeg moeten zijn om haar te bestrijden.
Marcel van Roosmalen schrijft op maandag en donderdag een column.
Mijn vriend is de laatste twee jaar door mij ingewijd in de kunsten. Hij geniet er met volle teugen van. We gaan binnenkort naar vrienden in Den Haag en ik stel hem voor dan ook kennis te maken met kunstenaar Miró, waarop hij enthousiast zegt: „Wat leuk! Woont hij ook in Den Haag?”
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
