Joop Sanders (101) was een van de eerste abstract-expressionisten

Necrologie

Joop Sanders (1921-2023) | schilder Joop Sanders uit Amsterdam behoorde tot de vroege Amerikaanse abstract-expressionisten. Hij raakte uit beeld toen hij terugkeerde naar Europa.

Joop Sanders in 1985
Joop Sanders in 1985

Foto Timothy Greenfield-Sanders

Hij was de laatst levende deelnemer aan de legendarische 9th Street Show in 1951 in New York, de door kunstenaars georganiseerde tentoonstelling die te boek staat als de coming-out party van de abstract-expressionistische schildersbeweging. Joop Sanders, de in Amsterdam geboren kunstenaar die op 6 juli op 101-jarige leeftijd overleed, exposeerde daar onder meer met Helen Frankenthaler, Joan Mitchell, Philip Guston, Franz Kline, Barnett Newman, Robert Rauschenberg en andere beroemd geworden kunstenaars.

Volgens een necrologie in het Amerikaanse kunsttijdschrift Artforum was Sanders begin jaren vijftig een invloedrijk lid van de Amerikaanse schildersbeweging. Omdat de in Nederland geboren kunstenaar in de tweede helft van het decennium tijdelijk terugkeerde naar Europa raakte hij in de VS uit beeld, en verloor hij zijn plek in de geschiedschrijving over het abstract-expressionisme.

Monochrome schilderijen

Sanders was de zoon van een advocaat. Als tiener vluchtte hij in 1939 voor de nazi’s naar New York. Zijn ouders en een zuster overleefden de oorlog door onder te duiken. Zijn twee andere zusters werden opgepakt: eentje ontsnapte uit Westerbork, de ander werd in Sobibor vermoord.

Sanders volgde in 1940 een kunstopleiding onder leiding van de Duitse kunstenaar George Grosz en raakte datzelfde jaar bevriend met het kunstenaarsechtpaar Willem en Elaine de Kooning, die hij bij een concert had ontmoet. Volgens Sanders’ website portretteerde Elaine de Kooning hem in de jaren veertig ruim tien keer.

‘Geel’ van Joop Sanders (2013)
Joop SandersCollection

Nadat Sanders in 1955 huwde en Amerikaans staatsburger werd, vertrok hij met zijn gezin naar Europa, waar hij op tal van plekken zijn abstracte, met het werk van Willem de Kooning verwante schilderijen exposeerde. In 1960, het jaar nadat hij naar New York was teruggekeerd, kreeg Sanders zijn enige museale solotentoonstelling: in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Het was de eerste keer dat het Stedelijk een expositie wijdde aan een jonge Amerikaanse kunstenaar.

Na zijn terugkeer in New York ging Sanders monochrome schilderijen maken. Die werden met de jaren steeds groter. De kunstwerken bestonden vaak uit meerdere panelen. Hoe die op te hangen liet Sanders over aan de eigenaren.