Crimineel Frankrijk heeft een nieuw doelwit: cryptomiljonairs. De afgelopen maanden zijn meerdere Fransen die rijk zijn geworden in de cryptowereld of hun familieleden ontvoerd. Ook zijn meerdere pogingen tot ontvoering gedaan. De criminelen schromen niet geweld te gebruiken en zijn uit op één ding: voor miljoenen euro’s aan losgeld – uit te betalen in crypto.
De eerste zaak dateert van eind januari. Toen werden oprichter van cryptobedrijf Ledger David Balland en zijn vriendin bij hen thuis in de centraal gelegen stad Vierzon overvallen. De ontvoerders verplaatsten het duo naar het nabijgelegen Châteauroux, stopten haar in een kofferbak, sneden hem een vinger af. De criminelen stuurden de vinger naar Ballands collega’s en vroegen omgerekend 10 miljoen euro aan losgeld. Een deel werd overgemaakt, maar kon geblokkeerd worden, dankzij medewerking van de uitgever van de gebruikte cryptomunt (de stablecoin USDT). Balland en zijn partner werden na twee dagen bevrijd door de politie, die tien mensen oppakte.
Twee weken later werd in Parijs de vader van een crypto-ondernemer ontvoerd – ook hij miste een vinger toen hij twee dagen later door de politie bevrijd werd; voor zijn vrijlating was 5 à 7 miljoen euro geëist. En half mei was het bijna weer raak toen criminelen op klaarlichte dag in Parijs de zwangere dochter en kleinzoon van de topman van cryptoplatform Paymium probeerden te kidnappen. Op video’s is te zien hoe drie gebivakmutste mannen de vrouw en haar kind op de grond werpen en pogen in een busje te duwen. Ze konden dankzij omstanders ontkomen.
De laatste – verijdelde – poging dateert van afgelopen maandag, meldde Franse nieuwszender RTL. Ruim tien mensen werden opgepakt in de buurt van het oostelijke Nantes, zij zouden plannen hebben gehad later die dag iemand uit de cryptowereld te ontvoeren. Diezelfde dag heeft de politie elders in het land zo’n twintig mensen opgepakt die betrokken zouden zijn geweest bij de (pogingen tot) ontvoering. Mogelijk zit er één persoon of organisatie achter de verschillende zaken: de politie heeft volgens de krant Le Parisien een Frans-Marokkaanse veertiger in het vizier. Hij zou vanuit Marokko via sociale media jongeren – de verdachten zijn geboren tussen 2002 en 2009 – ronselen voor de klussen.
Cryptovaluta zijn aantrekkelijk voor criminelen, omdat internationale transacties razendsnel gaan en buiten banken om lopen
Maskers
Cryptovaluta’s zijn aantrekkelijk voor criminelen, omdat internationale transacties razendsnel gaan en buiten banken om lopen. Er is dus geen instantie zoals een bank voor nodig die door de politie kan worden gebeld en die gegevens over verzender en ontvanger heeft.
Overigens gaat een groot deel van de cryptotransacties tegenwoordig via beurzen en werkt een deel daarvan wel mee bij de opsporing. Cryptotransacties zijn openbaar en dus online na te speuren. Het lukt daarbij vaak wel om het ‘geld’ te lokaliseren, maar lang niet altijd om ook de identiteit van de ontvanger te achterhalen en nog minder vaak om die ook op te pakken en te vervolgen. Het cryptogeld wordt in de regel omgezet in traditionele valuta met behulp van witwasdiensten die op het darkweb worden aangeboden.
De relatieve anonimiteit van cryptobezit wordt binnen de sector gekoesterd. Dat is geregeld praktisch, bijvoorbeeld omdat criminelen het gebruiken, maar ook ideologisch. Binnen de cryptogemeenschap heerst de opvatting dat geld iets neutraals moet zijn, zonder centrale autoriteiten die zich ermee bemoeien en banken die eraan verdienen. Met name bezitters van bitcoin (de oudste en grootste cryptomunt) proberen onbekend te blijven. Dat lukt in de regel goed omdat ze vooral online opereren en daar alleen aliassen en de adressen van hun wallets (een soort rekeningnummer) te zien zijn. Op conferenties loopt een enkeling zelfs met een masker op. Als reden daarvoor wordt al jaren het risico op bedreigingen en ontvoeringen gegeven.
In Nederland zijn daar niet zoveel voorbeelden van bekend. Uitzondering zijn de oprichters van de oudste bitcoinbeurs van Nederland, Bitonic, die kogelbrieven kregen en werden afgeperst. De afzender is opgepakt en veroordeeld.
Bitcoinbezitters in Telegram-groepen: ‘Ga nou niet zitten opscheppen op verjaardagen’
Toen de bitcoinkoers in december dit jaar voor het eerst boven de 100.000 dollar kwam, was het feest onder bitcoinbezitters. Maar ze waarschuwden elkaar ook in onder meer Telegram-kanalen: ‘Ga nou niet zitten opscheppen op verjaardagen’. Met als achterliggende gedachte dat het niet slim is de aandacht te vestigen op je vermogen.
Ongewild gebeurt dat niettemin steeds vaker. In de deze week gepubliceerde Quote 100, met jonge miljonairs, staan verschillende cryptomiljonairs. De crypto-ondernemers belanden in de regel in dat soort overzichten door informatie die via traditionele kanalen bekend wordt over hun vermogen. Bijvoorbeeld doordat de overnamesom van hun bedrijf in het nieuws is geweest.
Over wat ze aan crypto bezitten, is vaak veel minder bekend, hoewel aannemelijk is dat daar een groot deel van hun vermogen uit bestaat. Deze week kwam de bitcoinkoers zelfs boven de 110.000 dollar. Overigens doen veel andere cryptovaluta het een stuk minder goed.
Voorrang bij noodnummer
De Franse regering laat zien dat ze de veiligheid van deze nieuwe groep miljonairs belangrijk vindt, waarschijnlijk niet in de laatste plaats omdat president Emmanuel Macron wil dat Frankrijk een aantrekkelijke en dus veilige bestemming is voor techondernemers. Minister van Binnenlandse Zaken Bruno Retailleau, die zich graag opstelt als strenge crimefighter, heeft met topmensen uit de cryptowereld overlegd en enkele „preventie- en beschermingsmaatregelen” aangekondigd. Zo moeten de cryptobazen voorrang krijgen als zij noodnummer 17 bellen en zullen de veiligheidsdiensten de beveiliging van hun huizen checken.
