Iraanse vrouwen kunnen binnenkort de doodstraf, lange gevangenisstraffen en hoge boetes krijgen voor het overtreden van een nieuwe zedenwet. „Naaktheid, onfatsoenlijkheid, onthulling en slechte kleding” worden gecriminaliseerd in de nieuwe wet, die in mei 2023 werd geformuleerd en vrijdag van kracht gaat.
De ‘Wet ter bescherming van het gezin door de bevordering van de cultuur van kuisheid en hijab’ werd opgesteld in reactie op de wijdverbreide protesten van Iraanse vrouwen tegen verplichte kledingvoorschriften.
De doodstraf kan worden opgelegd aan degenen die volgens Iraanse autoriteiten bijdragen aan „corruptie op aarde”, ofwel het delen of promoten van „naaktheid, onfatsoenlijkheid, onthulling en slechte kleding” met kanalen buiten Iran. Dat komt volgens Amnesty International neer op „vreedzaam bedrijven van activisme”, stelde de mensenrechtenorganisatie eerder in een analyse.
In de praktijk riskeert een vrouw de doodstraf als zij een video met de buitenwereld deelt van zichzelf zonder hoofddoek. Andere overtredingen worden bestraft met gevangenisstraffen die kunnen oplopen tot tien jaar, of hoge geldboetes. Herhaling van een eerder gemaakte overtredingen kan tot 15 jaar gevangenisstraf of een boete van omgerekend 20.000 euro leiden.
‘Naaktheid’
In de 74 artikelen van wet worden ,,naaktheid” en ,,onfatsoenlijkheid” niet precies gedefinieerd, stelt Amnesty International. Wel wordt ,,onthulling” wetmatig gezien als het niet bedekken van het hoofd en haar met een hoofddoek door vrouwen. ,,Slechte kleding” is volgens de wet het verhullen van lichaamsdelen onder de nek, anders dan de handen en voeten, of het dragen van kleren die ,,het zondigen door anderen aanmoedigen”, concludeert de mensenrechtenorganisatie.
De wet geldt niet alleen voor vrouwen zelf, ook omstanders, bedrijven, scholen en media kunnen bestraft worden als zij de regels niet actief stimuleren.
Om de wet te handhaven en vrouwen zonder hoofddoek te identificeren koos het regime eerder voor camera’s met gezichtsherkenningstechnologie. Daarnaast kunnen Iraniërs vrouwen die de voorschriften negeren via een app aangeven bij de autoriteiten.
Ahoo Daryaei
De afgelopen jaren is de publieke weerstand tegen strengreligieuze kledingvoorschriften in Iran toegenomen. De meest recente protestuiting daarvan is die van studente Ahoo Daryaei, die begin vorige maand wereldnieuws werd toen ze in ondergoed op de universiteit van hoofdstad Teheran liep. Daryaei werd binnen en buiten Iran geprezen voor haar moed.
Het bestuur van de universiteit zelf weersprak dat het om een protestactie ging, ook al hadden andere studenten verteld dat Daryaei demonstreerde tegen het verplicht dragen van een hoofddoek.
Lees ook
‘Ik durf de politie recht in de ogen aan te kijken, zonder hoofddoek om’
De zedenpolitie aarzelde aanvankelijk, maar arresteerde haar toch. Twee weken na haar arrestatie leek ze op vrije voeten komen te komen. Volgens het Iraanse regime werd Daryaei naar het ziekenhuis gebracht omdat ze „ziek” zou zijn. Die lezing kwam overeen met de eerste reactie van Iran na haar protestactie. Ook toen werd over haar gezegd dat ze aan „psychische problemen” zou lijden.
Verplicht sinds 1979
Het is een tactiek die het Iraanse regime vaker hanteert: over betogers verklaren dat ze geestelijke problemen te hebben om daarmee de aandacht van hun protest af te leiden. In Iran is het dragen van een hoofddoek sinds 1979 verplicht, maar het aantal vrouwen dat zich daar niet aan houdt, is de afgelopen jaren sterk toegenomen.
De kritiek op de verplichte kledingvoorschriften nam binnen en buiten Iran toe na de dood van Mahsa Amini, die twee jaar geleden werd opgepakt nadat ze de hijab niet op de juiste wijze zou hebben gedragen. Amini’s dood leidde tot enorme protestacties in Iran. Het regime reageerde daar vervolgens met harde hand op, met arrestaties en doodvonnissen voor activisten en journalisten tot gevolg.
