Inwoners van Berlijn nemen de wanorde niet meer voor lief

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Reportage

Lokale verkiezingen Woningnood, energieprijzen en inflatie: de onderwerpen die Berlijnse burgers bezighouden, zijn bij uitstek thema’s waar de sociaal-democraten zich op richten. Maar de SPD regeert al 21 jaar in Berlijn en veel kiezers zijn in de partij teleurgesteld geraakt. Zondag kan zij haar macht verliezen.






Kai Wegner, lijsttrekker van de CDU in Berlijn, tijdens een bezoek aan een school.
Kai Wegner, lijsttrekker van de CDU in Berlijn, tijdens een bezoek aan een school.

Foto Fabrizio Bensch / Reuters

De sneeuw in Berlijn is een paar dagen oud en glinstert grijs op het grasveld tussen een carré van bakstenen huizenblokken. Mathias Schulz (37) staat in de schemering met een rood SPD-tasje voor een portiek. Enkele dagen voor de verkiezingen in Berlijn gaat hij langs de deuren om kiezers te mobiliseren. In september 2021 won Schulz in zijn wijk Wedding een zetel voor het Berlijnse Huis van Afgevaardigden. De SPD werd de grootste partij in Berlijn, zoals haast altijd, SPD-lijsttrekker Franziska Giffey werd burgemeester. Maar die verkiezingen van 2021 verliepen zo chaotisch dat een rechter ze ongeldig verklaarde, en dat ze nu, anderhalf jaar later, over moeten.

Alleen wint volgens de peilingen deze zondag niet de SPD, maar de CDU.

Een vrouw in een badstoffen poncho doet de deur open. Ze vertelt over familie en vrienden die in ijskoude woningen leven, omdat ze de verwarming niet meer aan durven te doen vanwege de hoge energieprijzen. „De maat is vol”, zegt ze voordat ze de deur dichtdoet. Een paar woningen verderop staan een man en een vrouw in de deuropening, beiden met een klein kind op de arm. Ze zeggen dat hun lonen te laag zijn voor de hoge inflatie – in januari bedraagt die in Duitsland nog altijd 8,7 procent. Bovendien, zeggen ze, ruikt het in de crèche van hun kinderen naar riool. Een oudere man windt zich op over de vele autowrakken op straat. Een paar deuren verder begint een man met een oorbel over de woningnood en het beleid van een eerdere SPD-burgemeester, Klaus Wowereit (2001-2014): „Wowereit verkocht de huizen in Mitte aan de hoogste bieder. Nu zijn er geen betaalbare woningen meer. De SPD in Berlijn, concludeert de man, „heeft veel dossiers laten versloffen”.

Slecht onderhouden scholen

Woningnood, energieprijzen en inflatie, slecht onderhouden scholen: de onderwerpen die veel burgers van Berlijn bezighouden, zijn bij uitstek thema’s waar de sociaal-democraten goed garen bij zouden moeten spinnen. Maar de SPD regeert in Berlijn sinds 2001, en veel kiezers zijn teleurgesteld. Mathias Schulz, die machinist was voordat hij rechten studeerde en de politiek in ging, zegt: „We regeren al 21 jaar, en we zijn verantwoordelijk voor de dingen die goed zijn gegaan, maar ook voor de dingen die minder goed lopen.”

In die 21 jaar transformeerde Berlijn in een razend tempo. Wowereit noemde de stad in 2003 „arm, aber sexy”. Om de stad iets minder arm te maken verkocht Wowereit een groot deel van het stadscentrum Mitte aan investeerders. Sexy waren de vele vrijplaatsen, de muziekscene, de clandestiene clubs.

Inmiddels zijn woningen schaars en duur. De clubs zijn gevestigde namen, in 2016 oordeelde een rechter zelfs dat het legendarische Berghain „hoge cultuur” is, en niet zomaar entertainment. Ongeveer 40 procent van de toeristen komen naar Berlijn voor het uitgaansleven.

Berlijn trekt ook jonge ondernemers en grote bedrijven. Maar het ambtelijk apparaat van de stad kan de ontwikkelingen geenszins bijbenen. De nieuwe, internationale luchthaven BER opende in 2020 met negen jaar vertraging. Straten en metrolijnen zijn vaak jarenlang bouwputten. Op een afspraak bij de gemeente moet je minstens twee maanden wachten. De hoofdredacteur van het Berlijnse dagblad Der Tagesspiegel, Lorenz Maroldt, noemt Berlijn „nagenoeg een failed city”.


Lees ook dit artikel: Deelstaatverkiezingen in Berlijn moeten over wegens chaos bij stembureaus

Mislukte verkiezingen

De mislukte verkiezingen zijn daar het zoveelste voorbeeld van. Op 26 september 2021 werd behalve voor het Berlijnse parlement ook voor de Bondsdag gestemd. In een deel van de stemlokalen wordt zondag ook de verkiezing voor de Bondsdag herhaald. In 2021 ontstonden lange rijen omdat de berekeningen totaal niet klopten over hoeveel tijd nodig was per persoon per stemcabine. Ook raakten op veel plekken de stembiljetten in de loop van de dag op, maar omdat dezelfde dag de marathon van Berlijn plaatsvond, konden stembiljetten niet worden aangevuld. De door stembureauleden blanco gekopieerde stembiljetten werden later ongeldig verklaard. Mathias Schulz: „Dat de verkiezingen nu over moeten, bevestigt het beeld van veel burgers: dat wij de stad op veel fronten niet goed georganiseerd krijgen.”

Het energieke alternatief springt woensdagochtend over een hekje bij een middelbare school in de zuidelijke wijk Tempelhof. Kai Wegner is lijsttrekker van de CDU, en vastbesloten om de onvrede van veel Berlijners op zondag om te zetten in verkiezingswinst. Wegner, in blauw pak en op zwarte puntschoenen, laat zich rondleiden door leerlingen van de school. De kunstwerken in de gang, de nieuwe mensa, en de tafelvoetbaltafel vindt hij „cool”.

Matrassen onder een viaduct in Berlijn bij het station Westkreuz, eind oktober. De plek is een gewilde slaapplaats voor de vele daklozen in de stad.
Foto Michael Kuenne / Shutterstock

In de natuurkundeles wordt een proefje gedaan op het elektriciteitsbord. De kinderen moeten zeggen of het lampje gaat branden of niet. „Ik denk van wel”, zegt Kai Wegner. „Zegt u maar nee”, adviseert de docent. Er ontstaat kortsluiting, het lampje brandt niet. Wegner vraagt de kinderen naar stages die ze hebben gelopen. Een jongen van veertien die ook om elf uur nog kleine oogjes heeft, zegt trots dat hij bij Mercedes Benz was. „En wat heb je daar geleerd?”, vraagt de leraar. De jongen haalt zijn schouders op. „Pünktlichkeit!”, kraait de leraar.

Tijdens Oudjaarsnacht werden in Berlijn in verschillende wijken hulpdiensten aangevallen, vooral door minderjarige jongens en twintigers. Kai Wegner trapte toen zijn verkiezingscampagne af met de eis dat de voornamen van de verdachten openbaar worden gemaakt, om te zien of ze een Duitse of een buitenlandse voornaam hadden. CDU-voorzitter Friedrich Merz noemde de verdachten „kleine pasja’s”.


Lees ook dit artikel: Scholz’ SPD krijgt klap in deelstaat Sleeswijk-Holstein

De Friedrichstrasse

Op de school in Tempelhof spreekt het leeuwendeel van de kinderen geen Duits thuis. De school met ongeveer vijfhonderd leerlingen heeft vier ‘welkomsklassen’ voor kinderen die nieuw zijn in Duitsland. Nu zegt Wegner dat het niet zijn bedoeling was om Duitse jongeren met een migratie-achtergrond uit te sluiten. „Dat is onzin. Berlijn is een internationale en diverse stad, en dat is geweldig. Maar tijdens Oudjaarsnacht hebben we meegemaakt hoe jonge mannen, vaak met een migratie-achtergrond, volledig zijn ontspoord. Die jonge mannen hebben het gevoel dat ze er niet bij horen, ze hebben geen respect voor onze instituties, onze politie en brandweer. We moeten die mensen perspectief bieden, maar daarvoor moeten we weten wat hun achtergrond is, zodat we aan preventie kunnen doen.”

De partijen in Berlijn zijn allemaal iets uitgesprokener dan hoe ze zich op landelijk niveau profileren: de SPD is er linkser, de CDU conservatiever, de Groenen groener. Volgens de peilingen gaan de Groenen gelijk op met de SPD (beide 19 procent), volgens sommige liggen ze zelfs voor op de SPD. Zowel de SDP als de Groenen willen eigenlijk de huidige coalitie van SPD, Groenen en Die Linke (op 12 procent in de peilingen) voortzetten. Kai Wegner (in de peilingen op 24 procent) heeft al gezegd dat hij niet met de Groenen wil regeren, omdat die niet genoeg ruimte zouden overlaten voor de automobilist in Berlijn.

Voor de Groenen, onder lijsttrekker Bettina Jarasch, is de Friedrichstrasse, die dwars door het stadscentrum van noord naar zuid loopt, een belangrijk verkiezingsthema. Een stuk van de Friedrichstrasse, waar veel grote winkelketens zijn gevestigd, was sinds 2020 autovrij. In 2022 oordeelde een rechter dat dat niet mocht. Enkele weken geleden sloot Jarasch, die in de huidige coalitie verantwoordelijk is voor verkeer, alsnog de Friedrichstrasse voor auto’s. De zitjes en plantenbakken die bij een voetgangerszone horen, zijn ook weer terug.

Jarasch heeft aangekondigd dat ze ook als ze op de tweede plaats landt en de CDU eerste wordt, een coalitie wil vormen met SPD en Die Linke. Vanwege de tegenzin van de SPD en de Groenen om met de CDU samen te werken, is een kleine marge deze zondag voor Kai Wegner niet genoeg om aan zet te komen. „Ik wil dat Berlijn functioneert”, zegt Wegner, die al lang bij de CDU is maar geen bestuurservaring heeft. „Dat verkiezingen goed verlopen, dat de verkeerschaos ophoudt, dat scholen werken.” Zondag moet de huidige regering de test doorstaan. Maar ook bij vlekkeloze verkiezingen kan de regering SPD, Groenen en Die Linke glad worden weggestemd.

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 10 februari 2023

Related Posts

Israëls officiële oorlogsdoel in Libanon is mensen te laten terugkeren naar het noorden. Of zit er meer achter?

  • admin
  • September 25, 2024
  • 0

Israël zegt de grootschalige aanvallen op Libanon deze week uit te voeren in het kader van een nieuw oorlogsdoel: de terugkeer van de ontheemde inwoners van Noord-Israël naar hun huizen. Ruim zestigduizend inwoners uit die regio zijn ontheemd door de aanvallen die Hezbollah daar sinds oktober uitvoert uit solidariteit met Hamas.

De ontheemden verblijven nog altijd veelal in hotels en huizen elders in Israël. Door de aanhoudende beschietingen tussen Israël en Hezbollah kunnen zij nog niet naar huis. Diverse dorpen aan de grens met Libanon zijn bovendien zwaar beschadigd door de aanvallen.

Het is de vraag of Israël met de grootschalige luchtaanvallen op Libanon deze week – waarop Hezbollah weer zal reageren – het nieuw geformuleerde oorlogsdoel snel zal bereiken. Bovendien is het de vraag of het Israëlische leiders om de ontheemde burgers te doen is, of om politiek gewin en het afleiden van de onvervulde oorlogsdoelen in Gaza.

Oorlogsdoelen

De ontheemden uit het noorden speelden het afgelopen jaar tijdens de oorlog in Gaza een bescheiden rol in de retoriek van Israëlische politici en de legerleiding. Israëls officiële oorlogsdoelen waren het „vernietigen” van Hamas en de bevrijding van de gijzelaars uit Israël in Gaza.

Na bijna een jaar oorlog is geen van deze doelen bereikt. Hamas is niet verslagen – een volgens veel analisten überhaupt onhaalbaar doel. Wel is Gaza grotendeels vernietigd en is het dodenaantal in Gaza opgelopen tot ruim 41.400. Het Internationaal Gerechtshof oordeelde in januari in een tussenvonnis dat Israël alles in het werk moet stellen om genocide tegen de Palestijnen in Gaza te voorkomen.

Lees ook

Is Israël in oorlog met Hezbollah? Of mag het conflict geen oorlog heten?

Mensen staan naast een door Israëlische luchtaanvallen veroorzaakte krater vlakbij een snelweg tussen de Libanese steden Beiroet en Sidon.

Ook het andere doel, de terugkeer van de ruim honderd resterende levende en dode gijzelaars uit Israël die nog in Gaza verblijven, is ver weg door het uitblijven van een akkoord tussen Israël en Hamas. Volgens Israëlische en buitenlandse commentatoren heeft Netanyahu een akkoord geblokkeerd, onder meer door steeds met nieuwe eisen te komen.

Hezbollah is de afgelopen maanden een serieuze escalatie met Israël uit de weg gegaan, en heeft herhaaldelijk gezegd pas te stoppen met de aanvallen op Israël als er een staakt-het-vuren komt in Gaza. Maar na maanden vruchteloze onderhandelingen over een akkoord is zo’n staakt-het-vuren ver weg.

Hezbollah beantwoordde de Israëlische aanvallen van de afgelopen weken met nieuwe aanvallen en vuurde raketten af, met name op het noorden van Israël. De meeste raketten werden onderschept door het Israëlische luchtafweersysteem, maar in onder andere de noordelijke plaatsen Haifa en Kiryat Bialik werden huizen geraakt.

Uitbreiding oorlog

Of de Israëlische aanvallen op Libanon deze week de opmaat zijn naar een uitgebreidere, regionale oorlog is nog onzeker. Dat Netanyahu met de pieperaanvallen en de vernietigende bombardementen op Libanon de strijd met Hezbollah verder heeft geëscaleerd, is duidelijk. Die strijd beperkt zich niet meer tot beschietingen rond de grens; ook in de Bekaa-vallei en in Beirut voerde Israël de afgelopen dagen luchtaanvallen uit. En omgekeerd: woensdag werd een raket van Hezbollah nabij Tel Aviv onderschept.

Ondanks waarschuwingen uit de VS aan het adres van Israël en Hezbollah om te de-escaleren, zal Israël ook als het de aanvallen verder opvoert, verzekerd blijven van Amerikaanse steun. Woensdagavond zei het Israëlische leger zich klaar te maken voor een grondoffensief in Zuid-Libanon. Ondertussen pleiten verschillende Israëlische politici voor een herbezetting van Zuid-Libanon.

De Israëlische minister voor Diaspora-zaken Amichai Chikli schreef dit weekend op X dat Libanon „niet aan de definitie van een staat voldoet” en dat het leger een bufferzone moet creëren in de gebieden vanuit waar wordt geschoten op Israël. Bezalel Smotrich, de minister van Financiën die in een illegale nederzetting op de bezette Westelijke Jordaanoever woont, zei eerder dat een invasie en militaire herbezetting van Zuid-Libanon noodzakelijk is.

Onder ultrarechtse Israëliërs is een groep die demonstraties en conferenties organiseert ter bevordering van nederzettingen in het zuiden van Libanon en Gaza. De ambities van deze groep (messianistische) kolonisten zijn geen geheel onrealistisch scenario. De kolonisten worden ook op het niveau van de regering vertegenwoordigd en gestimuleerd.

Politiek gewin Netanyahu

Het is duidelijk dat het, net als in Gaza de afgelopen maanden, in Netanyahu’s politieke belang is om de strijd met Hezbollah voort te zetten.

In de maanden na de door Hamas-geleide aanval op 7 oktober in het zuiden van Israël, waarbij bijna 1200 burgers en soldaten werden gedood en 250 mensen meegenomen naar Gaza, werd Netanyahu door een grote groep Israëliërs verantwoordelijk gehouden voor het falen van het bieden van veiligheid.

Opiniepeilingen lieten vervolgens consequent zien dat de populariteit van de premier en zijn regering tanende was. Netanyahu wist dat het einde van de oorlog nieuwe verkiezingen – en zijn politieke einde – zou betekenen. Bovendien hangen hem corruptierechtszaken boven het hoofd.

De Likud-partij van Netanyahu staat weer bovenaan in recente opiniepeilingen

Sinds Israëls moordaanslagen op Hezbollah-commandant Fuad Shukr in Beirut en Hamas-leider Ismail Haniyeh in Teheran deze zomer en de verder opgevoerde aanvallen op Hezbollah, is Netanyahu’s populariteit echter toegenomen. Zijn Likud-partij staat weer bovenaan in recente opiniepeilingen.

Onder de Israëlische bevolking hebben de aanvallen op Hezbollah veel legitimiteit, al bestaat er ook vrees voor de regionale consequenties. Het idee dat Hezbollah en bondgenoot Iran een existentiële bedreiging vormen voor Israël wordt breed gedragen. De nog altijd geëvacueerde inwoners uit het noorden van Israël en de verwoestingen in noordelijke dorpen hebben de samenleving en economie daar ontwricht. Voor de burgerslachtoffers en tienduizenden ontheemden in Libanon is – net als bij Gaza – in Israëlische media nauwelijks aandacht.

Ook onder Netanyahu’s politieke opponenten worden de aanvallen op Libanon en de pieperexplosies positief ontvangen. De oppositie verweet Netanyahu de afgelopen maanden te zwak te staan tegenover Hezbollah, en zich te weinig aan te trekken van de inwoners van Noord-Israël. Volgens journaliste Noa Landau van de Israëlische krant Haaretz zal de breed gedragen steun voor een oorlog met Hezbollah snel weg ebben, als blijkt dat deze alleen maar zal leiden tot meer schade voor inwoners in het noorden van Israël, en burgerslachtoffers in Libanon die Israëls „internationale legitimiteit” nog verder doen afkalven.


Harris houdt zich het liefst op de vlakte over het Midden-Oosten, maar dat wordt steeds moeilijker

  • admin
  • September 25, 2024
  • 0

In zijn verder nogal monotoon voorgedragen afscheidsrede voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties klonk dinsdag een paar keer passie in Joe Bidens broze stem. Onder meer toen de Amerikaanse president sprak over het staakt-het-vuren dat de VS, samen met Qatar en Egypte, al maanden probeert af te dwingen tussen Israël en Hamas. „Dit is het moment voor de partijen om de voorwaarden af te ronden”, stelde hij, „om te zorgen dat de gijzelaars weer thuis komen, Israëls veiligheid te waarborgen en om Gaza te verlossen uit Hamas’ greep. Om het lijden in Gaza te verlichten en deze oorlog te beëindigen.”

De vertrekkende president kreeg er de handen voor op elkaar in de grote VN-zaal. Maar hij deed ook iets wat ongebruikelijk is geworden binnen zijn Democratische Partij: hij begon zelf over de nu al bijna een jaar woedende oorlog in de Gazastrook.

Op hun partijconventie wisten Democraten hun interne twisten over ‘Gaza’ vorige maand juist nog verrassend soepel te begraven. Buiten de congreshal kwamen pro-Palestijnse betogers in veel kleinere aantallen opdagen dan vooraf aangekondigd, en de keren dat op het podium ‘Gaza’, ‘Israël’ of ‘Hamas’ te horen was, waren op één hand te tellen. De nieuwe presidentskandidaat Kamala Harris beloofde in haar toespraak „dag en nacht te werken” aan een staakt-het-vuren, maar stelde ook dat ze „altijd zal opkomen voor Israëls recht op zelfverdediging”.

Hoewel haar Midden-Oosten-beleid daarmee voorlopig weinig nieuws behelst, geldt sinds de vervanging van de zeer pro-Israëlische Biden een omertà binnen de partij. Over Gaza wordt tot de verkiezingen, over krap zes weken, zo min mogelijk gesproken.

Nu Israël zijn strafcampagne tegen Hamas heeft uitgebreid met aanvallen op Hezbollah in buurland Libanon, moet blijken of dat stilzwijgen standhoudt. De alom aan Israël toegeschreven aanslag via explosieve piepers en walkie-talkies van Hezbollah, vorige week, en de daaropvolgende Israëlische luchtacties tegen Libanon, hebben het Midden-Oosten terug op de Amerikaanse voorpagina’s gebracht.

Riskant dossier

De betrokkenheid met het lot van de Libanese burgerbevolking die nu getroffen wordt in de strijd tussen Hezbollah en Israël, is minder groot dan die met de Palestijnen. Maar de jongste escalatie in de regio dreigt wel een voor de Democraten electoraal riskant dossier op te rakelen. Zo wezen pro-Palestina activisten er de afgelopen dagen al op dat bij de Israëlische bombardementen op Libanon óók Palestijnse vluchtelingen worden getroffen.

Tijdens de voorverkiezingen bleek dit voorjaar dat een aanzienlijke minderheid van de Democratische kiezers het niet eens is met alle militaire, financiële en diplomatieke steun aan Israël. Vooral progressievere kiezers en kiezers met een Arabisch-Amerikaanse achtergrond toonden hun onvrede door een blanco (‘uncommitted’) stem uit te brengen. Zolang Biden de Democratische kandidaat was, dreigden ze in november thuis te blijven of op een derde kandidaat te gaan stemmen.

Die onvrede klinkt sinds de wissel voor Harris minder luidruchtig, maar is niet verstomd. Een peiling die de islamitische organisatie CAIR eind vorige maand kort na de conventie hield, bevatte ook verontrustend nieuws voor Harris. Hoewel slechts 11 procent van de ondervraagde moslimkiezers zei op Trump zullen stemmen, kreeg ook zij maar 30 procent – evenveel als Jill Stein van de zeer pro-Palestijnse, uiterst-linkse Green Party. Dit terwijl Biden in 2020 nog ruim twee derde van de islamitische kiezers voor zich won.

Ook spraken de leiders van de ‘uncommitted’-beweging vorige week geen steun uit aan Harris. Dit omdat „zij niet bereid is het beleid van onvoorwaardelijke wapensteun te veranderen of zelfs maar een duidelijk campagnestandpunt in te nemen ten gunste van het bestaande Amerikaanse en internationale recht”. Tegelijkertijd riep de beweging op om „tegen” Trump te stemmen en derde kandidaten te „vermijden”.

Steun voor Trump in Michigan

Vooral in Michigan wonen veel Arabisch-Amerikaanse kiezers wier stem Harris in november niet kan missen als de uitslag weer nipt is. Uitgerekend in deze belangrijke swing state maakte de Democratische burgemeester van Hamtramck, een voorstadje van Detroit met veel migranten uit moslimlanden, vrijdag bekend Trump te steunen. In 2020 kreeg Biden in Hamtramck nog 81 procent van de stemmen, maar na een persoonlijk onderhoud van twintig minuten met Donald Trump besloot burgemeester Amer Ghalieb dat de Republikein „beter in staat is een staakt-het-vuren te bereiken”.

Volgens Ghalieb, die als emigrant uit Jemen naar de VS kwam, zal ook Trumps economische beleid gunstiger uitpakken voor de vele kleine ondernemers in zijn gemeenschap. Ook voelt de burgemeester van Hamtramck, dat in 2023 regenboogvlaggen in de ban deed, zich meer thuis bij de conservatieve agenda van de Republikeinen.

Iedereen die Jood is [..] en van Israël houdt is een dwaas als ze op een Democraat stemmen

Donald Trump
Republikeinse presidentskandidaat

Trump zelf laat zich er graag op voorstaan dat het Midden-Oosten onder hem veel kalmer was en Israël veiliger. De Republikeinse steun aan Israël bedient vooral evangelisch-christenen die de staat uit Bijbelse overtuiging een warm hart toedragen; Joodse kiezers in de VS stemmen juist in ruime meerderheid Democratisch.

Voor Trump was dit vorige week aanleiding zich tijdens een evenement van Israeli-American Council te beklagen over het gebrek aan Joodse kiezerssteun. „Iedereen die Jood is [..] en van Israël houdt is een dwaas als ze op een Democraat stemmen. Iedere Jood die op haar [Harris, red.] stemt moet zich laten onderzoeken.” Als Trump deze verkiezing mocht verliezen, voorspelde hij tijdens de forumdiscussie over antisemitisme, „zullen er veel slechte dingen gebeuren” en zal Israël „uitgeroeid” worden. „En het Joodse volk zou veel te maken hebben met dat verlies.”

Lees ook

Kritiek van pro-Palestijnse Democraten is kras op het plaatje van eenheid die de partij wil uitstralen

Pro-Palestijnse betogers raakten slaags met de politie in Chicago toen zij dinsdag demonstreerden bij het consulaat van Israël in de Amerikaanse stad waar de Democraten deze week hun conventie houden.


Hoe de verdwijning van 43 Mexicaanse studenten na tien jaar nog altijd symbool staat voor een gecorrumpeerd systeem

  • admin
  • September 25, 2024
  • 0

De grijze wolken boven Mexico-Stad zijn weggetrokken als honderden betogers in het centrum van de stad in beweging komen. Een auto met een grote luidspreker leidt de stoet, gevolgd door tientallen oudere mannen en vrouwen, die portretten dragen met de gezichten van tieners erop. Daarachter komt een groep met zeker vijftig studenten, allemaal in het zwart. De stoet wordt afgesloten door groepen activisten, jong en oud.

Deze protestmars vindt iedere maand plaats, over de Avenida de Reforma, in het hart van de Mexicaanse hoofdstad. Iedere keer stopt de stoet bij het levensgrote, bloedrode nummer 43. En iedere keer worden hier de namen opgelezen van de 43 studenten die op 26 september 2014 ‘verdwenen’ in de zuidwestelijke deelstaat Guerrero. Een vermissingszaak die ook internationaal veel stof deed opwaaien, maar tot op de dag van vandaag, tien jaar later, onopgelost blijft.

Betoging op 26 augustus dit jaar in Mexico-Stad.
Foto Quetzalli Nicte-Ha / Reuters

De desaparecidos (verdwenenen) studeerden aan een lerarenopleiding in het plaatsje Ayotzinapa, en waren op die bewuste dag naar de stad Iguala gegaan om de herdenking van het Tlatelolco-studentenbloedbad van 1968 bij te wonen. Op de terugweg werden ze gestopt door politieagenten en onder vuur genomen. Drie studenten kwamen daarbij om het leven. De 43 anderen werden weggevoerd door de autoriteiten en volgens ooggetuigen overgedragen aan een criminele organisatie. Er werd nooit meer iets van hen vernomen.

Toen uit het onderzoek bleek dat het leger bij de verdwijning betrokken was, sloten alle rijen zich

Mario González
vader van een van de verdwenen studenten

Tegenwerking

Voor Mario González zijn de afgelopen tien jaar voorbijgevlogen. Zijn zoon César is een van de 43, en sinds diens verdwijning is het leven van Mario naar eigen zeggen een onafgebroken strijd voor gerechtigheid. Met een foto van zijn zoon – heldere ogen in een kwajongensachtige blik – tegen zijn borst gedrukt vertelt hij over de vele obstakels waar hij en andere ouders de afgelopen jaren op stuitten.

„De jongens verdwenen tijdens de regering van president Peña Nieto. Hij deed haast niets om het onderzoek verder te helpen. Toen president López Obrador [in 2018] aantrad, ging het in de eerste drie jaar beter. Maar toen uit het onderzoek bleek dat het leger bij de verdwijning betrokken was, sloten alle rijen zich.Nu zijn termijn bijna voorbij is, staan we nog steeds met lege handen”, verzucht Mario. „We moeten hopen dat het onder zijn opvolger, Claudia Sheinbaum, beter zal gaan.”

De vele tegenwerkingen die nabestaanden ervoeren, het vele bewijsmateriaal dat aantoont dat politie, leger en regionale autoriteiten tot op het hoogste niveau betrokken waren bij de verdwijning, en de bedreigingen waarmee onderzoekers na de vermissing te maken kregen: Ayotzinapa staat symbool voor een gecorrumpeerd systeem waarin boven- en onderwereld op alle niveaus samenwerken en waarin vermiste personen zelden teruggevonden worden.

Wat veel nabestaanden niet zullen willen erkennen, is dat er slechts een kleine kans is dat ooit echt duidelijk wordt wat er is gebeurd met de studenten Laat staan dat de wanhopige ouders zullen ontdekken waar de lichamen zijn – als die er nog zijn. In Mexico staan meer dan honderdduizend mensen geregistreerd als ‘vermist door een misdaad’. Dat tot op de dag van vandaag van zo veel Mexicanen geen spoor is, komt niet alleen door het gebrek aan capaciteit onder aanklagers en politieagenten om de zaken te onderzoeken. Verbrand op stortplaatsen, gedumpt in de woestijn of diep begraven in massagraven in rurale streken: ‘vermist’ betekent in Mexico meestal ‘weggemaakt’.

De ‘43’, zoals de vermissingszaak van de studenten in Mexico bekendstaat, staan symbool voor de verdwenen Mexicanen naar wie nabestaanden blijven zoeken, maar over wie vrijwel nooit bekend wordt wat ermee is gebeurd. Mede vanwege de internationale aandacht en de omvang kregen de studenten uit Ayotzinapa wel meer aandacht. President López Obradór beloofde bij zijn aantreden een waarheidvindingscommissie om te achterhalen wat er is gebeurd met de studenten. Maar hoe meer onderzoekers wezen in de richting van het leger , hoe meer de zaak werd vertraagd. De ouders van de 43 studenten hebben inmiddels aangegeven niet langer met de president te willen spreken over de zaak, vanwege hun teleurstelling over het gebrek aan vooruitgang en gerechtigheid

Lees ook

Voormalig hoofdaanklager Mexico gearresteerd in verdwijningszaak 43 studenten

De voormalig hoofdaanklager Jesús Murillo tijdens een persconferentie over de verdwijningszaak in 2014.

Ondanks internationale aandacht voor de zaak, vorderde het onderzoek naar de vermissing amper. Een procureur-generaal die de leiding had over de eerste fase van het onderzoek, werd zelf opgepakt vanwege betrokkenheid. Tientallen verdachte agenten en militairen zijn voortvluchtig. Militairen weigerden hun eigen informatie te delen, de hoogste mensenrechtenfunctionaris werd bespioneerd terwijl hij de strijdkrachten onderzocht, en een aanklager ontvluchtte Mexico uit vrees voor zijn eigen veiligheid. De burgermeester van Iguala en zijn vrouw zijn opgepakt vanwege banden met de lokale misdaad. Maar wat nu precies met de studenten gebeurd is en waar hun overblijfselen zijn, blijft onopgehelderd.

Binnen het ministerie van Defensie, het leger en het Openbaar Ministerie beschermt men elkaar

Omar García
student die vrienden verloor

Protesten

Waar zijn kompanen zijn, is ook de vraag waarmee Omar García iedere dag wakker wordt. Hij zou op die 26ste september 2014 met zijn medestudenten gaan protesteren in Iguala. Zijn vrienden gingen hem voor, García zou later komen. Het laatste wat hij hoorde van zijn vriend Benjamín is dat ze beschoten werden door politieagenten.

„Het is heel frustrerend. We zien hoe autoriteiten in dit land niet geïnteresseerd lijken in de waarheid. Met name binnen het ministerie van Defensie, het leger en het Openbaar Ministerie beschermt men elkaar”, zegt García. Volgens hem wilden de heersende machthebbers in de staat Guerrero, zowel de drugsbendes als de autoriteiten, de studenten van Ayotzinapa al langer een lesje leren, omdat zij vaker protesteerden tegen wat ze als onrecht zagen in de arme, gewelddadige deelstaat. Maar het protest drukten ze daarmee niet de kop in. Nadat de 43 studenten verdwenen, werd die strijd tegen onrecht een nog belangrijker onderdeel van Ayotzinapa, aldus Omar.

De moeder van een van de vermiste 43 studenten toont haar halsketting.
Foto Felix Marquez / AP

De groep in het zwart geklede betogers bij de protestmars in Mexico-Stad zijn huidige leerlingen van de school. Ze hebben de 43 vermiste studenten nooit gekend, maar voelen zich verbonden. Ze willen wel praten met journalisten, maar op voorwaarde van anonimiteit: praten over de zaak kan in Mexico bedreigingen uitlokken.

Een stevige jongen met kortgeknipt haar noemt de vermisten steevast zijn „broeders”. Iedere maand gaat hij met zijn klasgenoten naar Mexico-Stad om de zaak in de onder de aandacht te brengen. Soms gaat het er gewelddadig aan toe: in maart bestormde een groep studenten het Nationaal Paleis in de hoofdstad om de president ertoe te bewegen de families van de vermiste studenten te ontmoeten en het onderzoek een impuls te geven. . „Wij van Ayotzinapa zijn rebels. Dat zit in je, vanaf het eerste moment dat je de school betreedt. Onze broeders verdwenen terwijl ze streden tegen ongelijkheid in Guerrero. Nu is het aan ons om hun strijd voort te zetten”, zegt de jongen.

Met een bulderende stem roept hij: „Levend werden ze meegenomen!” De groep studenten achter hem antwoordt, als met één stem: „Levend willen we ze terughebben!”

Dit ‘kan iedereen gebeuren’

Vader Mario González zegt niet zonder de steun van de studenten te kunnen. „Het is alsof we de energie van onze kinderen terugvinden in deze studenten. Wat er is gebeurd met onze kinderen kan in Mexico met iedereen gebeuren”, zegt hij.

De stoet is inmiddels aangekomen bij de rode 43, groot en glimmend langs een druk kruispunt. Een moeder haalt een lijst uit haar binnenzak en begint de namen van de studenten op te lezen. Als ze de naam van César opleest, kijkt Mario naar boven. Een vogel vliegt voorbij. „Presente”, fluistert Mario, met zijn hand op zijn hart.

Lees ook

Wie liggen er dan wél in die massagraven?

Wie liggen er dan wél in die massagraven?