Een strakblauwe lucht boven Parijs, doortrokken van enkele vliegtuigsporen. Met de Eiffeltoren op links verzamelt zich zondag een menigte voor het podium van de radicaal-rechtse partij Rassemblement National (RN), strategisch geplaatst voor de imposante koepel van Les Invalides, waar Napoleon Bonaparte in zijn graftombe rust.
Een voor een worden ze bij aankomst op de Place Vauban gefouilleerd, de duizenden Fransen die hun steun komen betuigen aan ‘hun Marine’. Wie zich niet definieert als patriot, wordt er vanzelf een bij het aannemen van een van de vele Franse vlaggen die door de RN-organisatie worden uitgedeeld.
De bijeeenkomst is het antwoord op de oproep tot „vreedzaam en democratisch, vaderlandslievend verzet” van politiek leider Marine Le Pen, nadat ze maandag werd veroordeeld voor gesjoemel met Europees geld. Zelf spreekt ze tijdens de demonstratie van een „politieke beslissing, een heksenjacht”. Het vonnis in eerste aanleg: vier jaar gevangenisstraf, waarvan twee jaar voorwaardelijk en twee jaar met elektronisch toezicht, een geldboete én vijf jaar onverkiesbaarheid met onmiddellijke ingang. Dat betekent uitsluiting van de presidentsverkiezingen van 2027, en dat terwijl Le Pen goede kaarten had om bij haar vierde poging de eerste radicaal-rechtse president van Frankrijk te worden.
Ook Europarlementariër Jordan Bardella, de 29-jarige gedoodverfde kroonprins van de radicaal-rechtse partij, sluit uit dat dit een puur juridisch besluit was. „Dit is een politieke executie, die niet alleen de rechtsstaat, maar ook de staat van de democratie met de voeten treedt.” Er klinkt gejoel en geklap.
‘Bananenrepubliek’
„Ik ben geen typische Mariniste, maar het is zeer ernstig dat haar het recht wordt ontnomen zich verkiesbaar te stellen”, stelt Michel-Alain Picos, die zich bezig houdt met het CO2-neutraal maken van de industrie. Picos is er nog niet zeker van of RN in de toekomst zijn stem krijgt. „Het grote probleem is dat ze een links economisch beleid voert. Ik denk dat we moeten stoppen met het aannemen van meer ambtenaren in een land dat er al bijna 10 miljoen heeft.”
Vlak voor Le Pen, naar eigen zeggen „geëmotioneerd”, het podium opstapt, wordt de boodschap van radicaal-rechts op grote schermen geëchood door internationale collega’s uit dezelfde politieke familie. Santiago Abascal Conde en Harald Vilimsky, vooraanstaande politici van de extreemrechtse Spaanse partij Vox en de radicaal-rechtse Oostenrijkse partij FPÖ, komen in beeld, hun steun betuigend aan Le Pen. Matteo Salvini van de Lega, lid van de rechtse regeringscoalitie met premier Giorgia Meloni: „Ik weet wat het betekent om persoonlijk te worden aangevallen door het juridisch systeem. Toen ik de Italiaanse landsgrenzen beschermde, probeerden ze me zes jaar achter de tralies te krijgen.”
De Hongaarse premier Viktor Orbán roept zijn „beste vrienden” op „de toekomst van Frankrijk niet te laten beslissen door enkele politiek commissarissen”. PVV-leider Geert Wilders spreekt kort „zijn vertrouwen in vriendin Marine en de menigte” uit. „Laat van jullie land geen bananenrepubliek maken”, is de boodschap van Wilders.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data130505079-0643c0.jpg|https://images.nrc.nl/wuJ7bwETVjzyIdX8wJ-yTzpCwGU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data130505079-0643c0.jpg|https://images.nrc.nl/2g_otXBadBNaMJ7BNy6N6aD5_IE=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data130505079-0643c0.jpg)
Foulards, blazers en Barbourjassen
De menigte danst op de muziek van Dalida (‘Laissez-Moi Danser’), terwijl de vlaggenzee de RN-politici op het podium, met sjerp in de gelijke driekleur, weerspiegelt. De sfeer is, onder een warme voorjaarszon, gemoedelijk. Dat is exact hoe de partij het voor ogen had: RN wilde ver weg blijven van de gewelddadige bestorming van het Capitool in Washington op 6 januari 2021, zei parlementariër Jocelyn Dessigny eerder deze week. „Veel kiezers namen contact met ons op. We moesten iets doen om hun gerust te stellen en hun woede te kanaliseren.”
Vrouwen met strohoeden, foulards om hun nek, zwaaien verwoed met hun vlag. Mannen in blazer of Barbour-jas knikken instemmend. Gouden zegelringen wisselen metalen oorringen af. Een groot deel van het publiek is jong. Het past volgens Steven Van Hecke, hoogleraar Europese politiek aan de universiteit van Leuven, perfect in de politieke strategie van Le Pen, om „centrumrechtse kiezers te overtuigen”. Hij vervolgt: „Hoe deftiger het publiek is dat ze kan mobiliseren, hoe beter. Ze doet er alles aan om het beeld te vermijden dat ze extreemrechts gespuis aantrekt.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data130505074-e200c1.jpg|https://images.nrc.nl/sQBp8N6MsKVMuxZm3a4Rh4cy6dY=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data130505074-e200c1.jpg|https://images.nrc.nl/Mp-0ag6CeqQVF2LZv2N5-q3T618=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data130505074-e200c1.jpg)
Foto JULIEN DE ROSA/AFP
Een grote groep jongere activisten is per bus uit Seine-et-Marne gekomen, een Frans departement waar voorsteden van Parijs elkaar afwisselen met landelijk gebied. Jazz Roubaud (18) en Gabriel Fabre (17) poseren voor een fotograaf – om haar nek bungelt een kruisje, hij draagt een pak en een stropdas. De rechter die Le Pen veroordeelde is volgens Fabre „een socialist”, het gaat volgens hem om een „regelrechte aanval op de democratie”.
Le Pen weet van een nederlaag een politiek succes te maken
Grote woede over het Le Pen-vonnis blijft uit. De bijeenkomst krijgt meer de uitstraling van een vroege aftrap van de campagne voor de presidentsverkiezingen van 2027 – verbloemd onder de slogan #SauvonsLaDémocratie („Laten we de democratie redden”).
„Le Pen weet van een nederlaag een politiek succes te maken”, zegt politicoloog Van Hecke. Le Pen gaat in hoger beroep en krijgt een versnelde procedure, waarbij haar onverkiesbaarheid in 2026 mogelijk kan vervallen. Als RN-kroonprins Bardella’ het aanvoerderschap op zich neemt bij de volgende presidentsverkiezingen en wint, „kan hij Le Pen gratie verlenen”, zegt Van Hecke. Hij besluit: „Dit is absoluut niet het politieke einde van Le Pen.”
