In Westerwolde is een stem op BBB geen protest, maar ‘een stukje nuchterheid’

Gert Abbes gaat niet zeggen wat hij heeft gestemd. Hij draagt een blauwe overall en een leesbril op zijn hoofd. Hij is eigenaar van Abbes Agrarische Machines, op een hoek van de weg „aan het einde van Nederland”. Blauwe borden op die hoek wijzen naar de dorpen Jipsingboertange, Mussel en Sellingen. In de tuinen wappert de Groningse vlag.

Abbes is, zegt hij, „neutraal”, als lokale ondernemer. Hij wil geen van zijn klanten voor het hoofd stoten. Dat zijn er zestig – allemaal boeren. Allemaal familiebedrijven, die hier al generaties boeren. Dat is ook te zien, aan de statige oude boerenhuizen die langs de weg staan. Hij onderhoudt en repareert hun tractoren en landbouwmachines. Zijn opa begon de zaak na de oorlog. Alle boeren hier hebben BBB gestemd woensdag, vertelt hij. „Ik begrijp dat heel goed.”

Want zoals het nu ging, met de verpaupering van het platteland, zo kan het niet langer, zegt Abbes. Hij doet al een jaar slechte zaken – geen boer die nog durft te investeren in machines. Onzekerheid over de toekomst.

De boeren krijgen voortdurend nieuwe regels opgelegd, terwijl ze hun best doen om de natuur te sparen, zegt Abbes. „Natuurlijk doen ze dat. Ze gaan niet voor de snelle winst zoals sommige andere bedrijven. Als ze de bodem kapotmaken, blijft er niks over voor volgende generaties.”

Boerderij van zijn vader

Henri Atting, een boerenzoon van 25, komt binnen. BBB gestemd, jazeker. „Nu moeten ze het waarmaken. Daar rekenen we op.” Zijn toekomst hangt af van hoe de wind in Den Haag gaat waaien, zegt Atting. Hij werkt nu als walsmachinist, maar wil eigenlijk de boerderij van zijn vader voortzetten. Een gemengd bedrijf: vleesvee en akkerbouw. Bieten ondermeer. Alleen, zegt Abbes op zijn Gronings: „Hun grond valt onder een Natura 2000-gebied. Je weet wel, de natuur. Waar wij mee leven en jullie naar kijken.” Onzeker allemaal.

In de gemeente Westerwolde, op de grens van Drenthe en Groningen, waar deze dorpen en Ter Apel onder vallen, stemde 39 procent van de inwoners woensdag op de BBB. Die partij liet alle andere partijen ver achter zich – die haalden 5 procent, of 6 of 7. Langs de weg staan tractoren met grote spandoeken: ‘BBB, van en voor het platteland’ en daar schuin overheen geplakt: ‘Bedankt BBB-kiezers!’

Achter de tractoren in de werkplaats van Abbes staat Hendrik Nieboer. Hij is software-ontwikkelaar en biologische boer. Hij is in de Randstad opgegroeid. Samen met Gert Abbes ontwikkelt hij een elektrische tractor. Ze laten het zien. Abbes: „We hebben de diesel-motor vervangen door een elektrisch aangedreven accu. De meesten lachen ons uit, want zo’n elektrische tractor is duur én hij is nog niet af. Maar wij willen mee met de ontwikkelingen.” Hij doet het mechanische deel, Nieboer het informatica-deel. Ze hebben er subsidie voor gekregen van de EU.

Nieboer en Abbes hebben altijd leuke discussies, vindt Nieboer, want híj stemt GroenLinks. Hij moet niks hebben van „protest-stemmen”. „Ik denk dat mensen eigenlijk met de portemonnee stemmen. Want wat heeft een mens nou echt nodig? Gezonde lucht, schoon water, een gezonde omgeving en liefde.” Later geeft hij toe dat het niet zó eenvoudig is. Ook hij ontkomt niet aan marktmechanismen. Hij doet bijvoorbeeld zelf klussen voor grote concerns als Campina-Friesland.

De stem op de BBB wordt in deze streek ook niet beschouwd als protest-stem. Ja, afkeer van Den Haag, dat wel, zegt Matthijs die net zijn Skoda afsluit, naast de markt in Ter Apel. „Ik heb ook op BBB gestemd. Het is geen protest, maar een stukje nuchterheid. Dat missen we in het Haagse.” Verder zijn hij en zijn vrouw Annemiek „tevreden burgers”, verzekert hij.

Lege, groene provincie

In supermarkt Lidl in Ter Apel rekenen Hilda en Douwe Adema af. Ze wonen in Klazienaveen, hier vlakbij. Allebei BBB gestemd, vertellen ze. „Goede uitslag hè! Het is een fors statement aan Mark Rutte. Natuurlijk is stikstof-uitstof een probleem, maar pak de boeren niet. Pak de industrie. De boeren wáren er al”, zegt Douwe (56). Zelf is hij leraar op het vmbo en mbo in Ommen. „Bijna alle leerlingen zijn kinderen van boeren.”

Hilda en Douwe houden erg van de natuur. Ze hebben zonnepanelen thuis en een elektrische auto. Ze vinden het „heerlijk” in deze lege, groene provincie. Ze zijn gelukkig, alleen al omdat Hilda op haar 46e opeens zwanger bleek te zijn. „Een wondertje.” Het meisje is nu acht.

Maar ze begrijpen ook waarom de inwoners van de plattelandsprovincies massaal BBB hebben gestemd. „Alles is duurder geworden, de toekomst is onzeker. En de beslissingen worden allemaal genomen in de Randstad. We willen graag het gevoel hebben dat ze daar ook doen wat wíj willen.”