Afgelopen weekend werd bekend dat de Hogeschool Utrecht (HU) een lezingenreeks over de Holocaust en antisemitisme voor onbepaalde tijd had uitgesteld. De hogeschool wilde een „diverse en gebalanceerde dialoog faciliteren” en had „meer tijd nodig om de gebeurtenissen van 7 oktober en daarna in breder perspectief te plaatsen, met ruimte voor uiteenlopende meningen en overtuigingen”, was de aanvankelijke verklaring.
De Telegraaf schreef er zondag over en er stak een storm van kritiek op. Waarom was er een „dialoog” nodig over de moord op zes miljoen Joden, vroegen betrokken sprekers en politici zich af.
Een dag later maakte de HU een draai en liet weten dat de reeks sowieso doorgang zou vinden. Deze zou alleen zijn uitgesteld met oog op de veiligheid van alle aanwezigen. „De suggestie dat wij onderwijs over de Holocaust verbinden aan de huidige spanningen werpen wij verre van ons”, aldus de voorzitter van HU. Op maandag bleek dat de lezingen, zonder aanpassingen, gegeven zouden worden, met slechts een week vertraging.
Wat is hier gebeurd?
Kritisch op het CIDI
De lezingenreeks is bedacht door het CIDI om toekomstige leraren te informeren over de Holocaust. „Die kennis neemt steeds meer af”, zegt Naomi Mestrum, directeur van het Centrum Informatie en Documentatie Israël. Juli vorig jaar benaderde het CIDI de Hogeschool Utrecht of er interesse was, en die was er.
De acht gastcolleges gaan over onderwerpen als: ‘antisemitisme van nul tot nu’ en ‘omstanders: hoe de Nederlandse samenleving reageerde op de Jodenvervolging’. Het CIDI en de Hogeschool Utrecht kondigen de reeks online als volgt aan: „Docenten merken in de klas op dat sommige jongeren de Holocaust bagatelliseren, ontkennen of rechtvaardigen, vaak aan de hand van het complexe Israelisch-Palestijnse conflict. Veel mensen zijn bezorgd dat de huidige oorlog tussen Israël en Hamas deze tendensen zal versterken.”
Het Utrechtse burgerinitiatief New Neighbours, waar zowel Palestijnse als Joodse Utrechters bij betrokken zijn, legde de afgelopen weken contact met de Hogeschool Utrecht over deze collegereeks. Zij zijn kritisch op het CIDI, dat volgens hen niet neutraal is en bijdraagt aan polarisatie. Hun kritiek is naar eigen zeggen niet gericht op „de inhoud van de collegereeks”, maar op de „coördinerende rol van het CIDI”.
New Neighbours ziet het CIDI als een „pro-Israelische lobbyorganisatie”.Bovendien, zegt New Neighbours, is zowel het CIDI als de HU niet transparant geweest over het feit dat sommige sprekers met het CIDI verbonden zijn.
New Neighbours stuurde een brief aan de HU en werd uitgenodigd op gesprek, afgelopen vrijdag. Daar troffen ze andere briefschrijvers („studenten, medewerkers van andere hogescholen en Utrechters”) met dezelfde grieven. Ze kregen te horen dat de lezing was uitgesteld.
„Wij hebben niet geëist dat bepaalde zaken in de lezingenreeks moesten worden opgenomen”, zegt een woordvoerder van New Neighbours. „Daar gaan we niet over. Wij zijn niet degenen die de link hebben gelegd met Gaza. Wij vielen juist over het feit dat dat als aanleiding werd gepresenteerd.”
Tijdens het gesprek met de HU kregen ze te horen dat hun zorgen zouden worden meegenomen. Mogelijke protestacties, die de groep overwoog, werden opgeschort. Het gevoel dat een „constructief” gesprek had plaatsgevonden, overheerste, vertellen woordvoerders van New Neighbours. Op Instagram schreef de groep: „Je uitspreken werkt”.
Veiligheid garanderen
Die vrijdagochtend kreeg Naomi Mestrum een belletje van de HU met dezelfde boodschap: de lezing werd ‘opgeschort’. „De hogeschool zei dat ze meer tijd nodig hadden voor de voorbereidingen”, vertelt Mestrum telefonisch. „Ik vroeg: gaat het nog wel door voor de zomer? Daar konden ze toen geen antwoord op geven.”
Het CIDI geeft de sprekers „niet mee hoe ze moeten doceren”, reageert Mestrum op de eerder genoemde kritiek van New Neighbours. Mestrum benadrukt dat de lezingenreeks niet gaat over wat er momenteel speelt in Israël. „Dat komt helemaal niet aan bod.” Dat zegt ook Hans Wallage, die in december promoveerde op de Joodse geschiedenis. Naast zijn werk als onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam werkt hij voor het CIDI. In zijn lezing wil hij schetsen waar het antisemitisme, dat heeft geleid tot de Holocaust, vandaan komt. „Dan begin je niet in 1930, maar moet je verder terug in de tijd, naar de oude stereotypen die al eeuwenlang bestaan over joden.”
Maandag had CIDI een „constructief” gesprek met de HU, de lezingen vinden tóch doorgang. „Er wordt geen spreker afgezegd”, aldus CIDI-directeur Mestrum. „Er is wel sprake van een dreiging.” Om veiligheid te garanderen, heeft de organisatie „iets meer tijd” nodig.
Met de Hogeschool Utrecht heeft New Neighbours, sinds het gesprek afgelopen vrijdag, ondanks verschillende contactverzoeken vanuit New Neighbours, geen contact meer gehad.
De Hogeschool Utrecht is niet ingegaan op herhaaldelijke interviewverzoeken van NRC.
Correctie (30-1-2024): In een eerdere versie van dit artikel stond dat De Telegraaf op zaterdag schreef over de kwestie. Dat moet zondag zijn.
Lees ook
De docent waarschuwde voor zijn ‘dekoloniale benadering’, de universiteit greep in
