Mezzosopraan Liza Lozica: „Wanneer ik alles goed wil doen, gaat de sprankel eraf.”
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Salzburger Festspiele De Salzburger Festspiele zijn het Hollywood van de klassieke muziek. Zeshonderd beloften deden auditie voor het Young Singers Project. Veertien bleven er over, onder wie de Nederlandse mezzosopraan Liza Lozica. „Hier gaan we terug naar de bron.”
Twee maanden sfeer, kennis en wijsheid opzuigen bij de Salzburger Festspiele: velen zijn geroepen, slechts weinigen uitverkoren. De geboortestad van Mozart lijkt in de zomer het Hollywood van de klassieke muziek; haar theaters bieden onderdak aan de grote sterren. Tussen hen mag een veertiental jonge zangers zich laten zien in masterclasses, een kindervoorstelling van Maurice Ravels opera L’Enfant et les sortilèges en een slotconcert. Ze hebben zich weten te onderscheiden van zeshonderd anderen, die meedongen naar een plek in het Young Singers Project van de Salzburger Festspiele.
En onder hen bevindt zich als enige Nederlander de mezzosopraan Liza Lozica (29). Gedurende de coronapandemie verdween haar zangdroom ver uit het zicht. Ze werkte van vroeg in de ochtend tot laat in de avond bij een callcenter van de GGD, en zelfs vlak voor haar vertrek naar Salzburg deze zomer had de mezzo nog een bijbaan op het kantoor van de Rotterdamse concertzaal De Doelen.
Nu dompelt ze zich onder in het muzikale bestaan, spoedt ze zich van masterclass naar repetitie, en van workshop naar voorstelling. En het grappigste schouwspel – afgezien van een ezel die bij Martinu’s Griekse Passie het podium weigerde te verlaten – vindt ze de gezichtsuitdrukking van de medestudenten die plotseling oog in oog komen met hun held. Dat gebeurde haar zelf ook.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data89511685-41bffa.jpg)
Kinderdroom
„Ik ontmoette hier mezzo Cecilia Bartoli, de zangeres die de belichaming van mijn kinderdroom is”, zegt Lozica via Zoom vanuit Salzburg. „Met haar begon het. Mijn ouders hadden een video van een Bartoli-concert. Hierop zong ze de aria ‘Agitata da due venti’ uit de Vivaldi-opera Griselda. Haar stem maakte coloraturen en versieringen die me betoverden. Vanaf mijn zeventiende draaide ik die video iedere dag wel drie keer. Ze is zo vrijgevig, er schuilt zo veel overgave, hartstocht en plezier in haar optredens. Dat wakkerde mijn vuur aan, en houdt het nog altijd brandend.”
Na de generale repetitie van Glucks Orfeo ed Euridice glipte Lozica stiekem achter het toneel, hopend op een ontmoeting. „We stuitten daar op het hoofd casting. ‘Jullie wachten zeker op Bartoli’, zei ze meteen. Toen ik haar de hand mocht schudden, moest ik mijn best doen om cool te blijven, want anders sta ik enorm te giechelen. Dat is niet charmant. ‘Vergeet niet te genieten’, zei Bartoli. ‘Anders is het zingen de pijn niet waard’, voegde ze eraan toe.”
In het Young Singers Project van de Salzburger Festspiele buigen de zangers zich over alle dimensies van zingen: uiteraard techniek en interpretatie, maar ook de vaak ingewikkelde verhouding tot het lichaam, waarin het instrument ‘verborgen’ zit, en de kwellende onzekerheid die dat soms meebrengt. Want stemmen zijn persoonlijk en laten zich – zoals bijvoorbeeld violen – niet inruilen. En een fysiek mankement is lastiger te verhelpen dan een gebroken snaar.
Eiland van zelfkritiek
In de stille coronaperiode merkte Lozica hoe ze langzaam wegdreef van haar stem en de muziek. „Ik viel van de golf waarop ik jaren surfte. Plots werd het zingen een berg die ik moest beklimmen. Het imposter syndrome drong bij me binnen. Ik voelde me bij repetities een oplichter die ieder moment kon worden ontmaskerd.”
En in twee maanden Salzburger Festspiele komt ook die problematiek aan de orde. De veertien talenten praten hierover met elkaar en anderen. „Vaak erkent een zanger aan de andere kant van de tafel: ‘Ik heb daar evenveel last van.’ En dan zeg ik: ‘Hoe kan dat nou? Jij bent geweldig.’ Anderen kunnen zich op hun beurt niets voorstellen bij mijn twijfel. Zo wonen zangers vaak op een eenzaam eiland van zelfkritiek. Hier in Salzburg kunnen we daar bruggen tussen slaan en verdwijnt dat imposter syndrome naar de achtergrond. Ook grote sterren gunnen ons wat dat betreft in masterclasses een blik in hun ziel.”
De voorstelling L’Enfant et les sortilèges speelt in dat proces eveneens een rol. „We zingen het voor kinderen, op wiens gezicht je de geestdrift herkent die je vroeger voelde. En dan leer je het zingen weer te zien als een spel. Wanneer ik alles goed wil doen, gaat de sprankel eraf. Hier kunnen we in veel opzichten terug naar de bron. De leraren sporen ons aan om te vertrouwen op intuïtie. Lichaam en stem weten van nature wat ze moeten doen. Het mooie maar ingewikkelde van zingen blijft dat het is wie jij bent op dat moment. Alle ervaringen en gevoelens die we meedragen, klinken in de muziek. Ik luister vaak naar zangers als Jacques Brel, Édith Piaf en Mercedes Sosa. Die overgave aan het leven. De flamenco kent het begrip duende. Voor mij betekent dat woord: alles zingen alsof dat het laatste is wat je doet. Dat zou ik willen bereiken.”
Trailer L’Enfant et les sortilèges bij Salzburger Festspiele.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122001001-a98de8.jpg|https://images.nrc.nl/efK395pEakYgCt4e59qUtMI3BV4=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122001001-a98de8.jpg|https://images.nrc.nl/k4HGhSM2DadiUD5UMcnyja2BRBA=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data122001001-a98de8.jpg)
