In het ‘Calais van Italië’ is de grens ‘een zegen en een vloek’

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Reportage

Migratie Aan de Frans-Italiaanse grens in Ventimiglia stuurt de Franse politie elke dag migranten terug naar Italië. Ook minderjarigen: „Ze hebben doodleuk mijn geboortedatum veranderd!”






Migranten in de rij voor eten voor het gebouw van hulporganisatie Caritas in Ventimiglia.
Migranten in de rij voor eten voor het gebouw van hulporganisatie Caritas in Ventimiglia.

Foto Frédéric Pasquini

De grensovergang van Ponte San Luigi, tussen Italië en Frankrijk, is een idyllische plek aan de Middellandse Zee, waar de Italiaanse bloemenriviera overvloeit in de Franse Azurenkust. Ponte San Luigi ligt op flinke hoogte en wordt daarom ‘de hoge grens’ genoemd. Beneden in het dal, en vlak langs de kustlijn, loopt een treinspoor over de ‘lage grens’.

Aan grenzen en grenscontroles hier geen gebrek: elke trein met bestemming Frankrijk wordt grondig doorgelicht. Franse politieagenten en private bewakers duiken de toiletten in en schijnen met zaklampen bovenop de wagons, speurend naar indringers. Begin vorige maand nog raakte een jonge migrant geëlektrocuteerd op het dak van de trein. Hij overleed in Menton-Garavan, het eerste station vlak over de grens. Sinds 2015 lieten al zeker 37 migranten het leven bij hun oversteek naar Frankrijk, niet alleen door ongevallen met de trein, maar bijvoorbeeld ook op de autoweg.

Wegens de grote hoeveelheid transitmigranten wordt Ventimiglia ook wel het ‘Calais van Italië’ genoemd. In de grensstad vloeien twee drukke routes samen: vluchtelingen en migranten die via de Balkan naar Italië zijn gereisd ontmoeten hier bootvluchtelingen die in Noord-Afrika in een bootje met bestemming Sicilië zijn gestapt. In Ventimiglia delen ze hetzelfde doel: Frankrijk bereiken, en dan verder reizen naar een land in Noord-Europa. In Italië zelf wil haast niemand blijven.

Foto Frédéric Pasquini

Maar zo makkelijk gaat dat niet. Frankrijk en Italië behoren allebei tot de EU en de Schengenzone, waarbinnen vrij verkeer van mensen en goederen geldt. Althans, in theorie. „In 2015 voerde Frankrijk opnieuw frequente grenscontroles in”, zegt Christian Papini, directeur van de hulporganisatie Caritas. Dat jaar kreeg Europa met een vluchtelingencrisis te maken en schrok Frankrijk op door een terreuraanslag tegen het satirische magazine Charlie Hebdo.

Dreiging voor de binnenlandse veiligheid of de openbare orde kan een geldige reden zijn om ‘Schengen’ op te schorten – als uitzonderingsmaatregel. „Maar inmiddels zijn grenscontroles hier al jaren de norm”, zegt Papini. Naast hem, op de binnenplaats van het Caritas-hoofdkwartier, dicht bij het treinstation van Ventimiglia, scheppen vrijwilligers borden dampende pasta op voor hongerige mensen, die naast een verlaten treinspoor overnachten.

Ze spelen een kat-en-muisspel met de politie. Bij de grenspost in het Franse Menton rijdt een witte bestelwagen van de grenspolitie af en aan met alweer een nieuwe groep onderschepte ‘sans-papiers’. In het gele kantoortje van de Franse grenspolitie krijgen de meesten een uitwijzingsbevel waarmee ze prompt terug naar Italië worden gestuurd.

De politie pakt migranten op en stuurt hen terug de Italiaanse grens over.
Foto’s Frédéric Pasquini

Dat veroorzaakt geregeld wrevel tussen Rome en Parijs. In november nog betichtte de Italiaanse regering van premier Giorgia Meloni de Franse overheid van „hypocrisie”, omdat die felle kritiek uitte toen Italië het ngo-schip Ocean Viking de toegang weigerde. Het schip, met 234 migranten aan boord, mocht uiteindelijk aanleggen in de Franse havenstad Toulon. Tegelijk slikte Frankrijk de belofte in om 3.500 migranten uit Italië op te nemen. Sindsdien is het erg stil rond dat vrijwillige Europese herverdelingsplan. „Frankrijk bekritiseert ons”, merkte Meloni fijntjes op, „en tegelijk gaan de uitzettingen in Ventimiglia gewoon door.”

Grenscontroles en uitzettingen voorkomen niet dat elke dag weer zo’n honderd migranten en vluchtelingen de Franse grens proberen over te steken. Jaarlijks reizen ongeveer 40.000 migranten naar Ventimiglia. Daar vragen velen hulp van een ‘passeur’ of mensensmokkelaar, die hen afhankelijk van de oversteekplaats 150 tot 300 euro aftroggelt, en dan aan hun lot overlaat. ‘Passeurs’ zijn vaak Noord-Afrikanen en vanuit de havenstad Genua pikt ook de Nigeriaanse maffia een graantje mee.

Grenscontroles en uitzettingen voorkomen niet dat elke dag weer zo’n honderd migranten en vluchtelingen de Franse grens proberen over te steken

Bij de voedselbedeling van Caritas zegt Chérif Aida, een jonge Ivoriaan met een lichtblauw jasje en een grijze muts, dat hij de oversteek op eigen houtje waagt. „Ze hebben me deze week al een keertje teruggestuurd, maar ik blijf het proberen, misschien vanavond al.” Aida heeft na een reis van een jaar door Afrika op 5 december Lampedusa bereikt. Hij koestert de droom om in België of Duitsland aan de slag te gaan bij een bandenspecialist. „Pour porter des sous à ma famille. Ik ben de jongste van zeven. Ik moet poen verdienen voor mijn familie.”

Minderjarigen

In het politiebusje aan de Franse grens zitten veel Afrikaanse jongemannen zoals Aida. Hun hele leven past in een rugzak, ze kijken somber. Een jongen valt op, omdat hij koppig de grensagenten negeert die roepen dat ook hij moet opkrassen. Hij ziet er erg jong uit, heeft een opgeschoren afrokapsel en draagt een zwart rugzakje van een Amerikaanse hulporganisatie.

Ik ben de jongste van zeven. Ik moet poen verdienen voor mijn familie

Chérif Aida

De jongen stelt zich voor als Karifa. Hij vertelt dat hij uit Guinee komt en op zee is gered door het ngo-schip Ocean Viking, dat hem naar Sicilië bracht. Hij toont een foto van een veelvuldig afgestempeld document in zijn telefoon, dat vermeldt dat Karifa C. geboren is op 15 mei 2006. „Maar de Franse grenspolitie schreef op dit uitwijzingsbevel dat ik in 2004 geboren zou zijn. Die agenten veranderden doodleuk mijn geboortedatum!”

Met zijn armen over elkaar blijft hij aan het grenshek staan. „Ik ga níet terug naar Italië. Ik heb niks met dat land! Ik ben Franstalig en wil in Frankrijk gaan studeren.” Twee Italiaanse politieagenten zeggen vriendelijk dat ze willen controleren of hij op Sicilië als minderjarig werd geregistreerd. De jongen krijgt het Spaans benauwd: „Ze gaan toch niet mijn vingerafdrukken nemen?” Karifa vreest dat hij dan in Italië moet blijven.

Nog geen tien minuten later stapt hij glunderend het politiebureauuit. De Italiaanse grensagent zegt dat hij bij aankomst in Italië als minderjarig werd geregistreerd: „Vieni, giovanotto, hop, jongeman! Wij brengen jou nu naar Frankrijk!” Twee Italiaanse agenten escorteren Karifa naar de Franse grenspost. Ditmaal mag hij wel in Frankrijk blijven.

Karifa en Chérif Aida.
Foto’s Frédéric Pasquini

Minderjarigheid is een zeer begeerde status: volgens de Dublin-verordening mogen minderjarigen niet worden teruggestuurd of vastgehouden samen met volwassenen. Bovendien mogen kinderen een asielaanvraag indienen in het land waar zij zich bevinden, zoals Frankrijk in het geval van Karifa. Dat is anders bij volwassenen, die hun asielaanvraag doorgaans moeten doen in het eerste land waar zij de Schengenzone binnenkomen.

Diezelfde dag nog zal Karifa naar een opvangcentrum voor minderjarige migranten in Nice worden gebracht, legt het hoofd van de Franse grenspolitie uit. Hij vermeldt zijn naam niet, omdat hij eigenlijk niet met de pers mag praten, en benadrukt dat zijn team elk dossier zorgvuldig weegt. De grensagent wil zo de vaak gehoorde kritiek van lokale hulporganisaties weerleggen dat Frankrijk migranten in groepen uitwijst, wat niet mag, en al zeker niet als daar ook minderjarigen bij zijn. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch beschuldigt Frankrijk ervan minderjarigen uit te wijzen, na het aanpassen van de geboortedata die zij zelf hebben opgegeven.

Mensenhandel en de overlast

Als de Franse grenspolitie zo nauwgezet te werk gaat, waarom werd Karifa eerder die dag dan weggestuurd? „Je moest eens weten hoe vaak migranten ons een foto tonen van een geboorteakte, die al veel vaker via WhatsApp werd doorgestuurd.” Het politieteam is getraind in het herkennen van vervalste documenten, zegt de agent. Hij besluit: „Misschien is Karifa echt minderjarig, misschien ook niet. Als de Italianen hem bij aankomst als minderjarig hebben geregistreerd, kunnen wij hem niet meer weigeren – tenzij we uit zijn op een diplomatieke rel.”

Dat laatste klopt, zegt Fulvio Vassallo Paleologo, die aan de Universiteit van Palermo asielrecht doceert. „Bij de aankomst van de boten maken de Italiaanse autoriteiten een inschatting: lijkt een migrant minderjarig, of niet? Daarbij wordt een marge van twee jaar in acht genomen, altijd in het voordeel van minderjarigheid.”

Migranten slapen onder het viaduct. Foto Frédéric Pasquini

Wie Frankrijk niet binnen mag, keert noodgedwongen naar Ventimiglia terug, en schuift aan bij de hulporganisaties. In het Caritas-centrum kunnen migranten behalve voor een warme maaltijd ook terecht voor juridische bijstand en medische zorg. Maar slaapplaatsen zijn er nauwelijks. Veel migranten slapen op het station, of onder een brug in de buurt van het kerkhof, in het ongewenste gezelschap van everzwijnen en bijtend ongedierte.

Ventimiglia hád een opvangcentrum, maar dat ging dicht tijdens de pandemiezomer van 2020. De sluiting stond ook voor Covid al hoog op het verlanglijstje van de anti-immigratiepartij Lega, zegt oud-burgemeester Gaetano Scullino, die als politiek onafhankelijke met de Lega een bestuursakkoord sloot. Toen de migranten nergens meer konden slapen, namen de klachten van overlast in de stad snel toe. De burgemeester probeerde politieke steun bij elkaar te sprokkelen voor een nieuw, en definitief opvangcentrum, maar de Lega zegde het vertrouwen in het gemeentebestuur op. Sindsdien zit Ventimiglia zonder burgemeester en zijn de bewoners nog steeds boos.

Volgens de horeca-uitbaters langs de Via Tenda, de straat die loopt langs de brug waaronder veel migranten overnachten, drinken die te veel, vechten ze soms met messen, en durven de Italiaanse vrouwen ’s ochtends vroeg niet langer alleen naar het station. Dagelijks pendelen duizenden Italiaanse grensarbeiders naar Frankrijk of Monaco, waar ze werken als huishoudhulp of bouwvakker. „De grens is voor Ventimiglia een zegen en een vloek”, zegt Scullino. „Frankrijk verschaft ons veel werk en handel, maar tegelijk is er de mensenhandel en de overlast.”

Op slippers in de kou

Recht tegenover de brug ligt de groentewinkel van Giuseppe Tortorici die is geboren op Sicilië. „Zolang ze mekaar afmaken, maakt het mij niet uit, denk ik soms. Tegelijk leef ik met die arme drommels mee. Af en toe geef ik hen flessen water, of verkoop ik hen goedkoop appels. En ze mogen hier ook hun mobieltje komen opladen.” Mirella, een Roemeense verpleegkundige die fruit bestelt, moppert dat de migranten „als zwerfkatten leven. De stad kon toch tenminste een chemisch toilet plaatsen?”

Maar „een chemisch toilet lost het probleem van Ventimiglia niet op”, reageert Mabel Riolfo, regioraadslid voor de Lega, die eerder wethouder voor sociale zaken was. „Zo’n permanent opvangcentrum is een ‘pull factor’ en trekt transitmigranten aan.” Maar de enige ‘pull factor’ die hulpverleners in Ventimiglia zien, dat is de Franse grens.

Als Giuseppe Tortorici ’s avonds zijn groentewinkel sluit, groeit een groepje jongemannen op een parkeerterrein aan de overkant van de straat snel uit tot een lange rij. Het zijn allemaal jonge Afrikaanse mannen, sommige ondanks de bijtende winterkou slechts op slippers. Ze wachten op de warme maaltijd die een Franse vrijwilligersorganisatie straks uitdeelt. Als de bestelwagen uit Nice het parkeerterrein oprijdt, duiken vier Arabische mannen op. Eén jongeman valt extra op. Hij draagt een felrood trainingspak terwijl haast iedereen donker is gekleed, en rijdt op een fiets, wat erop wijst dat hij al een poos in de stad verblijft. Niemand protesteert als hij samen met de drie anderen vooraan in de lange rij gaat staan. Al hebben de Afrikanen haast een uur in de kou gewacht, de ‘passeurs’ eten eerst.

Foto Frédéric Pasquini

Aan het treinstation staan drie Italiaanse patrouillewagens met agenten in uniform. De agenten zijn begraven in hun telefoon. Ze kijken niet om naar de migranten bij het station, en tonen al helemaal geen interesse in een druk café dat bekendstaat als het terrein van ‘passeurs’. „Die smokkelaars zijn gepatenteerde delinquenten”, zegt een voormalige bestuurder van de stad, „maar ze helpen de transmigranten wel bij hun vertrek uit deze stad.”


Lees ook: Grensmuur is niet langer taboe in EU


Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 4 februari 2023

Related Posts

Opinie | NSC, Nieuw Sociaal Geknakt

  • admin
  • November 23, 2024
  • 0

In de praktijk heeft de kiezer vaak ongelijk. Volgens het cliché is het omgekeerd, maar bekijk alle nieuwe politieke partijen sinds de eeuwwisseling en zie het resultaat. Ik maakte een lijst en kwam tot zestien nieuwe partijen die sinds 2000 door professionele media en opiniepeilers relevantie werden toegekend.

Leefbaar Nederland, de LPF, de Partij voor de Dieren, Trots op Nederland, 50Plus, Forum voor Democratie, Volt, Nieuw Sociaal Contract, etc.

Vaak gevormd uit betrokkenheid bij de democratie: burgerzin. Ze debatteerden onderling, schreven beginsel- en verkiezingsprogramma’s, ze presenteerden hun leider – Pim Fortuyn, Peter R. de Vries, Rita Verdonk, Pieter Omtzigt, etc. 

Daarna volgde doorgaans een periode van populariteit – meestal alleen in peilingen, soms ook op verkiezingsdag. Vervolgens zakten ze weg in een complex van onderlinge kift, zelfoverschatting of, meestal het belangrijkste, een gebrekkig inzicht in de democratische praktijk.

Democratie is aan de tekentafel eenvoudiger dan in de werkelijkheid. Zorgvuldig geformuleerde idealen botsen er op die van anderen. En democratische gezindheid kan ook ongemakkelijke conclusies oproepen: zie de NSC-Kamerleden die na de uitslag vorig jaar, hoewel hun partij een gedoogrol wilde, moesten aanzien dat de PVV aanstuurde op regeren met NSC.

Stapjes

Je las het in het oprechte interview dat de opgestapte Rosanne Hertzberger (NSC) aan NRC-collega Guus Valk gaf. Zij had weinig tot niets met de wereld van Wilders. Maar zij is ook democraat. „Hadden wij tegen Nederland moeten zeggen: wij gaan onder geen beding met de PVV samenwerken, ondanks haar grote democratische mandaat?”

Zo vrat de democratie aan haar wereldbeeld. „Kunnen we het niet tóch proberen, met rechtsstatelijke waarborgen, met goede afspraken vooraf? Het is een proces van acceptatie geweest, het is in stapjes gegaan. Ook bij mij.”

Het veranderde de culturele afstand tussen beide partijen niet. NSC-oprichter Omtzigt noemde eerder zijn katholieke achtergrond „een bron van inspiratie”. Het populisme van Geert Wilders is altijd volmaakt atheïstisch geweest. Voor politiek gewin is wat hem betreft vrijwel elke normoverschrijding een optie.

Omtzigt wist het uit eigen waarneming. Maar ook hij zette de stapjes die Hertzberger zette. Zo gebeurt het nu dat de man die als CDA-Kamerlid in 2010-2012 ervoer dat het CDA door de samenwerking met de PVV in crisis raakte, nu ervaart dat NSC door de samenwerking met de PVV in crisis raakt. 

Geknakt

Hoewel ik me afvraag of hij dit voldoende doorziet. In korte tijd twee bewindslieden verloren, twee Kamerleden, al bijna een jaar beroerde peilingen. Een partij die een gezonde bestuurscultuur nastreeft, maar deelneemt aan een coalitie met een zeer ongezonde bestuurscultuur. Een partij die het belang van visie onderstreept maar in een coalitie werkt met een stapeltje standpunten – het ‘Hoofdlijnenakkoord’ – dat allesbehalve een visie bevat.

Wat dit betreft had Omtzigts zonnige terugkeer naar het Binnenhof, woensdag, iets absurdistisch: de grondlegger, voor de tweede keer hersteld (?) van een burn-out, die het gedeelde leiderschap van een partij op zich neemt die na een jaar werken met de PVV ook zelf opgebrand lijkt: Nieuw Sociaal Geknakt.

Nu keek ik van een afstand vaak wel op van de aanhoudende berichtgeving over Omtzigts welbekende grillen. Niet altijd onlogisch gezien zijn rol in de formatie. Tegelijk veranderden de normen.

Premier Ruud Lubbers (1982-1994, CDA) was zo hyperactief, leert een recente biografie, dat hij een dwangmatige behoefte had zich met andermans portefeuille te bemoeien. Zijn opvolger Wim Kok (1994-2002, PvdA) kon zo ijzig chagrijnig zijn dat sommige bewindslieden hem liever uit de weg gingen. Mark Rutte (2010-2024, VVD) werd soms zo boos zijn dat hij de gordijnen uit de rails trok.

Allemaal bekende feiten, die tijdens hun politieke leven hooguit zijdelings aandacht kregen: media concentreerden zich op inhoudelijke keuzes en machtsverhoudingen. In deze coalitie is het anders: de media-aandacht voor inhoud en macht verliest het van media-aandacht voor Omtzigts gecompliceerde persoonlijkheid. Maar is dat nou de kern van het probleem?

Ontluisterend

Deze coalitie heeft een andere handicap die het gemier over personen verre ontstijgt: het totále gebrek aan bestuurlijke capaciteit van de PVV. Toen de eerste verkenner, PVV-senator Gom van Strien, afviel na enkele dagen NRC-onderzoek – deze week bevestigd door het Hof – had de PVV niemand meer om haar regierol in de formatie waar te maken.

Wilders koos voor een verkenner uit de PvdA, Ronald Plasterk, die ook in de problemen kwam door NRC-onderzoek. Hij werd later niettemin Wilders’ kandidaat-premier maar moest zich, mede onder druk van VVD-kopstuk Johan Remkes, terugtrekken voor die functie.

Het gevolg: een formatie die tegen het einde niet eens een kandidaat-premier had. Ontluisterend.

Een krankzinnige zoektocht volgde, talloze kandidaten werden gepolst, uiteindelijk zei Dick Schoof ja. Intussen kwam Wilders’ kandidaat-vicepremier, beoogd minister van Asiel en Migratie Gidi Markuszower, niet door de AIVD-screening. Andere PVV-brekebenen zonder rechtsstatelijk besef traden aan.

En de vrouw die Markuszower verving, Marjolein Faber, grossiert op het belangrijkste beleidsterrein voor dit kabinet – asiel en migratie – in blunders en ander geknoei. Om maar te zwijgen van haar kappersrekening, waar Henk en Ingrid zich een heel jaar van kunnen laten knippen.

Capitulatie

En het pijnlijkste tijdens Omtzigts afwezigheid was dat NSC zelfs afzag van steun aan een D66-voorstel dat de PVV zou hebben gedwongen een ledendemocratie te vormen, waardoor ook die partij mensen zou gaan opleiden.

Eerder bepleitte Omtzigt zelf dat alle parlementaire partijen „intern democratisch” moeten worden. Waarna Wilders hem toebeet: „Waar bemoei jij je mee?”

Dus toen vorige maand uitkwam dat NSC er zich inderdaad niet meer mee bemoeide, gaf de partij de autonomie op die ze in de formatie bedong: ze capituleerde voor Wilders.

Notulen

Het voorlopige dieptepunt was dinsdag, toen oppositieleider Frans Timmermans (GL-PvdA) een debat aanvroeg na berichtgeving over het vertrek van staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen, NSC) wegens beladen discussies in het kabinet. Hij vroeg daarom ook publicatie van ministerraadnotulen. Nog in 2021 publiceerde het kabinet beladen uitingen in de ministerraad over de Toeslagenaffaire.

Het verschil:

  • Wilders in 2021, toen oppositie: „Alle stukken vrijgeven en morgen een debat.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor het debat en geen steun voor de notulen.”
  • De VVD in 2021, toen coalitie: „Wij steunen een debat.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor dit debat.”
  • Caroline van der Plas in 2021, toen oppositie: „Wij steunen de aanvraag voor dit debat, en wel zo snel mogelijk.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor het debat.”

Niets stond NSC op papier in de weg de oppositie te steunen. Maar fungerend fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven zei: „Voor ons is de kous af.”

Er liggen een slordige twintig NSC-zetels voor het oprapen

In de democratie blijven in dit soort modderige omstandigheden alleen de beste politici overeind. Vaak is het acteertalent. Vaak is het democratische intelligentie: het vermogen voldoende principiële winst te boeken in een omgeving die je voortdurend uitdaagt je principes op te geven. Vaak zijn het de politici die (later) het verwijt krijgen dat ze geen visie hebben, dat ze opportunistisch zijn, plucheplakkers, leugenaars.

En juist dit soort kritiek op de politiek is sinds de eeuwwisseling de basis voor de populariteit van nieuwe partijen. Maar die basis blijkt telkens te smal. De visie, principes en zuiverheid die ze aanbieden, worden in de Haagse praktijk vanaf dag één op de proef gesteld, in de partij, in de Kamer, in een coalitie, en dat vergt een evenwichtskunst die maar weinigen beheersen: ziedaar de val van NSC.

Lego

In dat opzicht was de systeemkritiek van NSC achteraf vooral een Nieuw Sociaal Construct. Het had alles te maken met Omtzigts weerzin tegen de monistische houding van Rutte, diens beslotenheid, en het opereren van het CDA daarin. Vandaar zijn hang naar goed bestuur, visie, tegenmacht en openheid.

Hij bouwde een partij als een Lego-project. Mooi uitgedacht, correct opgezet, veelkleurig uitgevoerd. Maar niet bestand tegen de realiteit. Want als je kiezers na dit jaar van chaos zou vragen naar de premier van hun voorkeur – Schoof, Wilders, Omtzigt, Rutte? – lijkt me de kans erg groot dat ze Rutte aanwijzen.

De realiteit na deze week is dat de coalitie, mocht het echt niet meer gaan, het kabinet met een gerust hart kan laten vallen. Na alle vernietigende berichtgeving dit jaar, recentelijk gevoed door het vertrek van vier NSC-politici in twee weken en Omtzigts wankele terugkeer, staat de schuldige van de verstoorde coalitieverhoudingen in de beeldvorming wel vast: NSC. Het maakt het voor de anderen relatief veilig zo nodig aan te sturen op een val: de veroorzaker is bekend.

Dus als één van de andere drie het echt niet meer houdt: er is een uitweg. Een uitweg met een bonus: er liggen een slordige twintig NSC-zetels voor het oprapen.


Wat vindt NRC | Europa mag zich niet laten verblinden door vage hoop op vrede in Oekraïne

  • admin
  • November 23, 2024
  • 0

Sinds de overwinning van Donald Trump hangt de belofte van een spoedig staakt-het-vuren in Oekraïne in de lucht. Trump heeft beloofd dat hij dat binnen 24 uur na betreden van het Witte Huis wel even zal regelen. Niemand neemt die aankondiging letterlijk en het duurt ook nog twee maanden voordat Trump president is, maar een staakt-het-vuren beheerst inmiddels het gesprek over de oorlog.

Het vooruitzicht op een wending ten goede in Poetins oorlog is na ruim 1.000 dagen een perspectief waar velen zich graag aan vastklampen. Wie gunt Oekraïners niet een leven in vrede en veiligheid?

Maar met de belofte ligt ook wensdenken op de loer. Om tot een staakt-het-vuren te komen, moeten nog vele hordes worden genomen. En als het al lukt, betekent dat geenszins dat Europa zal terugkeren naar een onbekommerd tijdperk van vredesdividend en goedkoop gas uit Rusland.

Ook met een staakt-het-vuren zit in het Kremlin een onberekenbare autocraat die gezocht wordt voor oorlogsmisdaden. Europa zal daarop nog jaren moeten antwoorden met een stevige én kostbare militaire afschrikking én met vergaande militaire en economisch steun voor Oekraïne.

Vooruitlopend op eventuele onderhandelingen is de oorlog in de afgelopen week geëscaleerd. Mocht het tot gesprekken komen, dan willen beide partijen zo sterk mogelijk staan. De VS gaven, eindelijk, de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied vrij en leverden omstreden antipersoonsmijnen. Oekraïne nam doelen in de regio Bryansk onder vuur. Rusland wees weer eens uitdrukkelijk op zijn kernwapens.

De twee hoofdrolspelers hebben alvast hun posities gemarkeerd. Het Kremlin liet doorschemeren dat het wel wil praten, maar dat het niet van plan is bezet gebied op te geven en het niet zal accepteren dat Oekraïne lid wordt van de NAVO.

Onduidelijk is of president Poetin daadwerkelijk bereid is te onderhandelen, of dat hij alleen maar aan de onderhandelingstafel gaat kijken of er iets te halen valt. En er is altijd het risico dat hij een gevechtspauze aangrijpt om te hergroeperen. In de entourage van Trump is geopperd dat de VS nog genoeg economische machtsmiddelen hebben om druk op Poetin uit te oefenen. Ook de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied zou een drukmiddel kunnen zijn.

De Oekraïense president Zelensky heeft Trump onthaald op een charme-offensief. Zo zei hij deze week dat de kans op vrede met de komst van Trump is gestegen. Eerder uitte hij zich positief over zijn ontmoeting met Trump in september in New York. Zijn overwinningsplan bevat suggesties die duidelijk bedoeld zijn om Trump te paaien. Zo oppert Zelensky de mogelijkheid om gezamenlijk met bondgenoten de delfstoffenrijkdom van Oekraïne te ontginnen. Ook spiegelt hij de VS voor dat het goedgetrainde en ervaren Oekraïense leger straks de taken van Amerikaanse militairen in Europa kan overnemen.

Zelensky wil met steun van de VS het gesprek aangaan, maar zal formeel nooit accepteren dat bezet gebied Russisch wordt en hamert op snelle toetreding tot de NAVO, de beste veiligheidsgarantie die hij zich kan wensen. In de VS is geopperd dat een bestandslijn bewaakt moet worden door een internationale of Europese troepenmacht.

Het is aan Zelensky om te bepalen wanneer hij gesprekken aangaat en wat hij over heeft voor een staakt-het-vuren. Maar wat daar straks op tafel komt is ook van groot belang voor de veiligheid van Europa.

Zo zou het uit moreel én strategisch oogpunt moeilijk verteerbaar zijn als Poetin een overwinning zou kunnen claimen. Rusland houdt nu ongeveer een vijfde van Oekraïne bezet. Het zou onacceptabel zijn als Rusland dat als oorlogsbuit zou kunnen houden. Het zou een signaal zijn dat agressie loont. Het zou een aanmoediging zijn voor Poetin én voor andere autocraten met ambitie om basale omgangsregels tussen staten te schenden.

De gedachtevorming over onderhandelingen is nog pril, maar dit is wel het moment om vooruit te denken over randvoorwaarden. Een Oekraïense vrede is ook een Europese vrede. Het zou een geschenk zijn voor Oekraïne als het in 2025 langs diplomatieke weg tot een staak-het-vuren komt, zoals Zelensky hoopt. Maar het is ook van het grootste belang dat Poetin en geestverwanten niet tot nog meer agressie worden aangemoedigd. Europa moet intussen beseffen dat een staakt-het-vuren iets anders is dan langdurige vrede en zich voorbereiden op een lange fase van afschrikking met hoge defensie-uitgaven.


Column | Schoofhondje

  • admin
  • November 23, 2024
  • 0

Grappige kappersrekening van minister Marjolein Faber. Ze heeft haar dooie punten laten snoeien voor het schamele bedrag van 571 euro en 74 cent. Die Haagse kapper heeft het inmiddels drukker dan ooit. Honderden kansloze koppies grijpen hun kans. Zo ook ik.

Donderdag zat ik er en het was gezellig. We namen de wereld door. Iedereen vroeg of ik afgelopen vrijdag de persconferentie van dappere Dickie had gezien. Onze premier was na zijn door de mand gevallen kabinet in bloedvorm. Vooral dat mantra over racisme was adembenemend. Hoe zei hij het ook alweer? Er was in Den Haag geen racisme. Hij kon het niet vaak genoeg zeggen. Niet in de regering en niet in de fracties. Ik dacht aan staatssecretaris Jansen. Dat is die van die Marokkanen. Inderdaad geen racisme rond het Binnenhof.

„Maar wel in de tram, de kroeg en de voetbalkantine”, lachte een klant die Dickie steevast ‘het schoofhondje van Geert’ noemde. Op dat moment belde een woedende Sywert. Omdat we met de hele zaak zin hadden om een beetje te lachen zette ik hem op de speaker. Sywert stak meteen van wal. Of ik nu mijn zin had?

„Ik niet alleen”, lachte ik, „het hele land vindt het leuk.” Hierop gaven alle klanten een spontaan applausje. Op datzelfde moment begonnen Bernd en Camille op de achtergrond keihard te schreeuwen.

„Zijn de heren overspannen of nog steeds gillend rijk?”, vroeg ik aan onze Melkmuil des Vaderlands. Nu begon Sywert zelf ook radeloos te foeteren. Hij was onschuldig en dat ging hij nu bewijzen. Het woord smaad viel. Laster uiteraard ook. Ik was nog niet van hem af.

Jij ook niet van mij, dacht ik zacht in mezelf, waarop de klanten vroegen of ik die gluipkop wilde ophangen. Op dat moment zwaaide de deur open. Een sterk vermagerde Frans Timmermans betrad de winkel. Glimmend van trots zei hij: „Ik ben afgevallen.” Een oude dame keek de limbo smalend aan en zei: „Maar dat was je toch al bij de verkiezingen schat!” Hierop draaide Fransje zich geïrriteerd om en beende de Van Loostraat in. Vroeger konden die zuiderlingen nog wel eens tegen een geintje.

Voor ik het wist kreeg ik weer telefoon. Netanyahu dit keer. Of Wilders in de zaak was? Nee, alle blondeerstoelen waren bezet met onzekere botoxdames. Dan wilde hij Casper.

„Bedoel je Veldkamp?”

Ja, die bedoelde hij en of ik tegen hem wilde zeggen dat hij niet hoefde te komen. Ze zouden hem daar meteen arresteren of gewoon laten omleggen door de harde kern van Maccabi. Of ik had gehoord dat hij gezocht werd door dat Strafhof?

Wat ik er van vond? Ik legde uit dat ik nog wel eens schrik van fotootjes van uitgemergelde kindertjes met hongerogen en dat die plaatjes me ergens aan doen denken. Net als de hulpgoederen die worden tegengehouden. Daarna fluisterde ik voorzichtig dat ik 40.000 doden ook wel wat aan de hoge kant vind.

„Antisemiet” brieste hij en hing op.

„Hij heeft zijn dag niet”, sprak mijn buurman die alleen zijn snor liet bijpunten.

De klanten vroegen me om het niet over politiek te hebben. Een oude dame lachte: „Voor je het weet heb je bonje met humorloze rechtse of linkse minkukels.”

We kregen het veilig over de tuinkabouter van MDMA die in Brabant is aangehouden. Daarna vroegen we ons af of in die roomse provincie een kerststalletje met het hele zootje van geperste cocaïne een leuk idee zou zijn. Dus Jozef, Maria, de herders, de os, de ezel en dat je na het kerstdiner met de hele familie de kleine Jezus uit zijn kribbe snuift.

Een keurige Haagse meneer begon over het Belgische bejaardenhuis waar ze strippers hadden ingehuurd en dat hij zich daar nu ging inschrijven.

„Of moet ik tot mijn urn sjoelen en scrabbelen?”, lachte hij.

Toen was ik aan de beurt. In tien minuten was ik geknipt. Kosten 10 euro.

Ik zei tegen de kapper dat ik dacht dat hij hartstikke duur was.

„Soms”, knipoogde hij, „heel soms!”