In gesprek met de bezetters van de universiteit: ‘Alleen als ik demonstreer voel ik rust’

Posted on May 17, 2024 by admin

In politieke debatten, op opiniepagina’s, via sociale media en aan menig eet- en talkshowtafel is de voorbije weken veel gezegd over de demonstranten die Amsterdam al twee weken op zijn kop zetten, uit protest tegen de Israëlische connecties van universiteiten. Ze hebben drie keer een universiteitsterrein gebarricadeerd en daarbij voor meer dan een miljoen euro schade aangericht. Er waren dagelijks demonstraties. De politie is bekogeld met stenen en vuurwerk en verrichtte honderden arrestaties.

Anarchisten, vandalen, antisemieten – zo werden de demonstranten genoemd. Agressief tegen pers en politie. Professionele relschoppers. Wereldvreemde papkinderen. Er was kritiek op hun vermommingen, hun leuzen, hun intenties.

Maar in gesprekken met Amsterdamse demonstranten – thuis, telefonisch of op het terras – over hun achtergrond, motieven, doelen en methoden klinkt een ander verhaal. Zij houden de universiteit en de politie verantwoordelijk voor de escalatie van hun protest.

Zover had het helemaal niet hoeven komen, menen de demonstranten. Zij zien de bezettingen en barricaden als noodzakelijk kwaad. Vernielingen als bijzaak. En het verbreken van de Israëlische banden slechts als het begin van hun strijd voor een rechtvaardiger wereld.

Veel demonstranten willen daar graag over praten. Zij voelen zich al jaren niet gehoord en niet serieus genomen. Niet door hun universiteit, noch door de maatschappij of hun ouders. Zij zagen zich de voorbije weken alleen maar bevestigd in hun gelijk en zijn niet van plan hun protest te staken. Sterker, ze denken te zullen zegevieren.

Trots

Hidde Zwirs is de laatste twee weken bij vlagen boos geweest. Hij was ook bang. Heel moe. En heel blij. Voor deze 23-jarige student antropologie waren de protesten tegen de Israëlische banden van de Universiteit van Amsterdam (UvA) een soort apotheose van langere frustratie.

Zwirs is „echt woedend over de voortdurende mensenrechtenschendingen door Israël”, die hij ruim een jaar geleden in Palestina onderzocht voor zijn scriptie. Maar zijn academische pleidooi voor internationale sancties tegen Israëlische kolonisten „vond geen gehoor, ook niet op de UvA”.

**Hidde Zwirs**: „De universiteit is van studenten, de politie heeft daar niks te zoeken.”

Na 7 oktober, toen de oorlog in Gaza begon, was alles anders, zegt Zwirs. „Ineens had iedereen het erover, ook op de UvA.” Het protest van de afgelopen twee weken maakt hem „heel blij en trots”, omdat studenten „eindelijk gezamenlijk opstaan voor rechtvaardigheid”. Tijdens demonstraties voelt hij grote saamhorigheid. „En comfort, omdat je niet alleen staat.” Ook voelt hij soms „heel veel paniek”, als de politie ingrijpt of demonstranten worden aangevallen door tegenstanders.

Zijn ouders vinden het gevaarlijk dat Zwirs demonstreert. Ze vrezen vooral voor intimidatie door andersdenkenden, omdat hij zijn gezicht niet bedekt. En ze zijn het inhoudelijk niet met hem eens. Op zijn beurt „stoort” het Zwirs dat zij „niks doen terwijl er iedere dag mensen worden vermoord”. Ze maken geen ruzie, maar botsen de laatste tijd behoorlijk.

„Heel geschokt” is Zwirs over het bestuur van de UvA, dat aangifte deed tegen vreedzame studenten. „Terwijl in mijn ogen de universiteit aan ons, studenten, toebehoort.” Hij vindt het daarom te rechtvaardigen als studenten stenen gooien naar „politie die bewapend op de campus staat. Die heeft daar niks te zoeken”. Hij vindt bezetting van universiteitsterrein en het aanbrengen van barricaden en graffiti ook legitiem. „Dat is gerechtvaardigde burgerlijke ongehoorzaamheid. Want via democratische kanalen luistert het UvA-bestuur niet, terwijl Israël bij het Internationaal Gerechtshof onder zware verdenking staat van genocide.”

Deuren

Hij heeft ook ruzie gemaakt met mededemonstranten, tijdens de bezetting van het Binnengasthuisterrein, vorige week. Zwirs wilde binnen foto’s maken. „Omdat ik het een iconisch moment vond. Iets dat ook de pers moest zien. Dat gedocumenteerd moest worden voor volgende generaties.” Anderen wilden dat niet. En toen moest hij wel even afkoelen, buiten.

Zwirs: „De meeste mensen daar hoorde ik een jaar geleden nooit over Palestina. Toen was ik een roepende in de woestijn. Niemand wilde het horen. Niemand boeide het. En dan gaan ze mij vertellen wat ik moet doen.” Maar hij schikte in. Hij begrijpt ook wel dat mensen niet op de foto willen terwijl ze „deuren eruit trappen voor barricaden en graffiti spuiten”, dat zijn strafbare feiten.

Het gevoel dat na twee weken overheerst bij Zwirs is hoop. „I’ve seen the tide turning.” Hij weet zeker dat de UvA alle Israëlische banden zal verbreken. „Omdat daar genoeg inhoudelijke argumenten voor zijn. En omdat het bewustzijn over de onhoudbaarheid van de bezetting van Palestina is gegroeid.”

Het nieuwe regeerakkoord, waarin het volgende kabinet Israël nadrukkelijk steunt, stemde Zwirs deze week wel „even pessimistisch”. Maar hij gaat vastberaden „door met druk zetten op ‘onze’ machthebbers”. Zijn doel is helder. „Er moet een einde komen aan de Israëlische bezetting. Niet alleen ten bate van Palestina. Het gaat om het in stand houden van internationaal recht en menselijke waardigheid, overal ter wereld.”

Lees ook
Gaza-protest laat bredere polarisatie zien

Blauwe plekken

Lily George (27) kende als demonstrant een andere werdegang. Maar ook voor haar volgen deze protesten op jarenlange frustratie. Haar activisme begon „in precies dezelfde situatie als we nu zijn”. In 2018 ging ze op een veldje zitten als protest tegen bezuinigingen door de UvA. „Toen zijn we ook met stokken geslagen door de politie. Ik was heel boos.” Sindsdien is ze actief, nu als voorzitter van de studentenvakbond ASVA. Ze zet zich onder meer in voor huisvesting, Gaza en het recht op protest.

**Lily George**: „Ik heb me nog nooit zo zeker van mijn zaak gevoeld.”

Vorige week werd George weer geslagen toen ze, zittend, een veldje op de UvA-campus bezette. Ze moest wegens gekneusde ribben een paar dagen plat en heeft nog blauwe plekken. Maar de grootste schade is mentaal, denkt ze. „Ik zag de shovel doorrijden terwijl er mensen op de barricaden stonden. Een student werd de lucht in geslingerd, met hek en al. Ik dacht even dat we overreden werden.” Ook dat haar universiteit naar aanleiding van de bezetting en de barricaden de politie belde „doet pijn”. Ze vindt het moeilijk nu op het terrein te zijn.

Maar ook George is trots, op haar generatie, die „heel politiek betrokken is en skin in the game durft te gooien”. Ze denkt dat dit onder andere komt doordat haar generatie het aantoonbaar slechter getroffen heeft dan die daarvoor.

Nevenschade

Haar eigen ouders begrijpen de ernst niet, zegt George. „Ze zeggen: ‘Luister Lily, we snappen dat je het allemaal heel erg vindt wat er in Gaza gebeurt, vinden wij ook niet leuk. Maar waarom zou je jezelf in gevaar brengen?’ Ze begrijpen niet dat het onze verantwoordelijkheid is om de politieke realiteit te veranderen. Daarom staat we letterlijk op de barricaden. De wereld moet gewoon beter.”

George denkt niet dat de UvA snel overstag zal gaan. „Want ze zijn heel koppig en bang om protest te belonen.” Maar uiteindelijk geeft de UvA toe, gelooft ook George. Eerst zullen andere universiteiten de banden verbreken en uiteindelijk kan de UvA niet achterblijven, zegt ze. „En als zo’n machtig instituut als de UvA omgaat, zal dat politieke consequenties hebben. Ik heb me nog nooit zo zeker van mijn zaak gevoeld.”

Dat daarvoor wat interieur moet sneuvelen, ziet George als nevenschade. Dat is absoluut niet het doel van de bezettingen, maar „onvermijdelijk met zo’n grote beweging”. Mensen worden er onderling wel op aangesproken, zegt ze, „maar je kunt niet iedereen de hele tijd managen, je zit in een heel chaotische situatie”. En als ze de boel niet bezetten, is Georges ervaring, luistert de UvA niet.

Lees ook
Op de universiteit zou de rede moeten heersen, niet de wapenstok

Dekmantel

Er zijn ook demonstranten die niet aan de universiteit verbonden zijn. Zoals Eric Rosler, een 57-jarige kasmedewerker in de sierteelt. Hij heeft een Nederlandse moeder en groeide op in Israël, waar hij als dienstplichtige in bezet gebied opereerde. Hij demonstreerde daar al tegen de bezetting van Palestina en gaat al bijna twintig jaar in Amsterdam de straat op met Israëlische gelijkgestemden. Hij was dolblij toen de Amsterdamse studenten hun protest begonnen, en sloot zich aan.

**Eric Rosler**: „We zijn elk een druppel water, samen zijn we een onstuitbare golf.”

Maar hij scandeert niet mee als het klinkt ‘From the river to the sea, Palestine will be free’, of als de leuzen oproepen tot een intifada. „Geweld is het laatste wat ik wil.” Hij maakt zich via spandoeken wel vaak kenbaar als Israëliër en voelt zich volledig veilig onder de demonstranten. Sterker, hij zegt in meer dan twintig jaar in Nederland nog nooit een antisemitisch incident te hebben meegemaakt.

Over het vandalisme tijdens de protesten zegt Rosler: „Kom op, zeg. Dat is niks vergeleken met de tienduizenden levens die deze mensen proberen te redden. Deze kinderen zijn de allerbesten van onze samenleving. Probeer eens naar ze te luisteren in plaats van ze te slaan.” Het politiegeweld doet hem denken aan Israël „en andere fascistische landen”. Nederland is toch „beter dan dat”.

Zijn diepste motivatie is dat velen zwegen tijdens de Holocaust, toen een groot deel van zijn familie werd vermoord. „Nu gebeurt iets vergelijkbaars met anderen, waarbij de Holocaust als dekmantel wordt gebruikt. Er zijn genoeg doden gevallen in naam van de Holocaust. Genoeg is genoeg!”

Sinds 7 oktober is het onrustig in zijn hoofd. Hij blijft maar op sociale media de discussie aangaan met Nederlanders. „Hun onwetendheid is eindeloos. Ze zien Israël en Palestina als een soort voetbalteams die je steunt door dik en dun. Ze snappen niet dat ik Hamas evenzeer haat als de Israëlische regering. Ik word doodziek van de discussies, maar ik kan er niet mee stoppen.” Rosler lijdt sinds deze oorlog begon aan slapeloosheid. „Alleen tijdens protesten voel ik rust, een gevoel dat ik ben waar ik wezen moet.”

Hij gelooft ook dat de demonstraties zin hebben, omdat ze de Nederlandse publieke opinie kunnen veranderen, waardoor er misschien meer politieke druk op Israël komt. Het is een marathon, denkt Rosler, maar hij houdt moed. „We zijn elk een druppel water, samen zijn we een onstuitbare golf.”

Nagels

Wie ook al decennia de straat op gaat is Umayya Abu-Hanna, een Palestijnse schrijfster die 63 jaar geleden in het Israëlische Haifa werd geboren. Sinds veertien jaar geleden woont ze met haar dochter in Amsterdam. Hier krijgt ze tijdens protesten van voorbijgangers geregeld middelvingers en scheldwoorden of een klodder spuug naar haar hoofd. Soms krijgt ze een spontane knuffel.

**Umayya Abu-Hanna**: „Ieder fatsoenlijk mens zou moeten protesteren.”

Amsterdam trok haar zo omdat het stond voor vrijheid, gelijkheid en liefde. „Maar sinds 7 oktober is het alsof ik weer in Israël woon. Politie die studenten slaat? En wie zegt dat moorden in Gaza moet stoppen, wordt een antisemiet genoemd.” Sinds oktober loopt ze bij een psychiater en slikt ze antidepressiva. Nu slaapt ze weer een beetje en kan ze weer schrijven.

Het demonstreren is volgens Abu-Hanna als „het neerhalen van de Berlijnse Muur met je nagels”. Soms breek je je nagels en gebeurt er niks. Maar het is wat elk fatsoenlijk mens moet doen, aldus Abu-Hanna. „Het is wat elk fatsoenlijk mens had moeten doen tijdens de Holocaust. Je moet mensen altijd beschermen.”

Dat er daarbij onderweg wat sneuvelt, ziet ook Abu-Hanna niet als doodzonde. „Die studenten hebben een goed stel hersenen, en kunnen misschien in een restaurant borden wassen, maar het zijn geen professionele actievoerders. Er zitten mafkezen tussen, en heethoofden. Maar dat geweld is niet de beweging. Niet de boodschap. En niet de kracht van dit protest.”

Opinie | NSC, Nieuw Sociaal Geknakt

admin
November 23, 2024
0

In de praktijk heeft de kiezer vaak ongelijk. Volgens het cliché is het omgekeerd, maar bekijk alle nieuwe politieke partijen sinds de eeuwwisseling en zie het resultaat. Ik maakte een lijst en kwam tot zestien nieuwe partijen die sinds 2000 door professionele media en opiniepeilers relevantie werden toegekend.

Leefbaar Nederland, de LPF, de Partij voor de Dieren, Trots op Nederland, 50Plus, Forum voor Democratie, Volt, Nieuw Sociaal Contract, etc.

Vaak gevormd uit betrokkenheid bij de democratie: burgerzin. Ze debatteerden onderling, schreven beginsel- en verkiezingsprogramma’s, ze presenteerden hun leider – Pim Fortuyn, Peter R. de Vries, Rita Verdonk, Pieter Omtzigt, etc.

Daarna volgde doorgaans een periode van populariteit – meestal alleen in peilingen, soms ook op verkiezingsdag. Vervolgens zakten ze weg in een complex van onderlinge kift, zelfoverschatting of, meestal het belangrijkste, een gebrekkig inzicht in de democratische praktijk.

Democratie is aan de tekentafel eenvoudiger dan in de werkelijkheid. Zorgvuldig geformuleerde idealen botsen er op die van anderen. En democratische gezindheid kan ook ongemakkelijke conclusies oproepen: zie de NSC-Kamerleden die na de uitslag vorig jaar, hoewel hun partij een gedoogrol wilde, moesten aanzien dat de PVV aanstuurde op regeren met NSC.

Stapjes

Je las het in het oprechte interview dat de opgestapte Rosanne Hertzberger (NSC) aan NRC-collega Guus Valk gaf. Zij had weinig tot niets met de wereld van Wilders. Maar zij is ook democraat. „Hadden wij tegen Nederland moeten zeggen: wij gaan onder geen beding met de PVV samenwerken, ondanks haar grote democratische mandaat?”

Zo vrat de democratie aan haar wereldbeeld. „Kunnen we het niet tóch proberen, met rechtsstatelijke waarborgen, met goede afspraken vooraf? Het is een proces van acceptatie geweest, het is in stapjes gegaan. Ook bij mij.”

Het veranderde de culturele afstand tussen beide partijen niet. NSC-oprichter Omtzigt noemde eerder zijn katholieke achtergrond „een bron van inspiratie”. Het populisme van Geert Wilders is altijd volmaakt atheïstisch geweest. Voor politiek gewin is wat hem betreft vrijwel elke normoverschrijding een optie.

Omtzigt wist het uit eigen waarneming. Maar ook hij zette de stapjes die Hertzberger zette. Zo gebeurt het nu dat de man die als CDA-Kamerlid in 2010-2012 ervoer dat het CDA door de samenwerking met de PVV in crisis raakte, nu ervaart dat NSC door de samenwerking met de PVV in crisis raakt.

Geknakt

Hoewel ik me afvraag of hij dit voldoende doorziet. In korte tijd twee bewindslieden verloren, twee Kamerleden, al bijna een jaar beroerde peilingen. Een partij die een gezonde bestuurscultuur nastreeft, maar deelneemt aan een coalitie met een zeer ongezonde bestuurscultuur. Een partij die het belang van visie onderstreept maar in een coalitie werkt met een stapeltje standpunten – het ‘Hoofdlijnenakkoord’ – dat allesbehalve een visie bevat.

Wat dit betreft had Omtzigts zonnige terugkeer naar het Binnenhof, woensdag, iets absurdistisch: de grondlegger, voor de tweede keer hersteld (?) van een burn-out, die het gedeelde leiderschap van een partij op zich neemt die na een jaar werken met de PVV ook zelf opgebrand lijkt: Nieuw Sociaal Geknakt.

Nu keek ik van een afstand vaak wel op van de aanhoudende berichtgeving over Omtzigts welbekende grillen. Niet altijd onlogisch gezien zijn rol in de formatie. Tegelijk veranderden de normen.

Premier Ruud Lubbers (1982-1994, CDA) was zo hyperactief, leert een recente biografie, dat hij een dwangmatige behoefte had zich met andermans portefeuille te bemoeien. Zijn opvolger Wim Kok (1994-2002, PvdA) kon zo ijzig chagrijnig zijn dat sommige bewindslieden hem liever uit de weg gingen. Mark Rutte (2010-2024, VVD) werd soms zo boos zijn dat hij de gordijnen uit de rails trok.

Allemaal bekende feiten, die tijdens hun politieke leven hooguit zijdelings aandacht kregen: media concentreerden zich op inhoudelijke keuzes en machtsverhoudingen. In deze coalitie is het anders: de media-aandacht voor inhoud en macht verliest het van media-aandacht voor Omtzigts gecompliceerde persoonlijkheid. Maar is dat nou de kern van het probleem?

Ontluisterend

Deze coalitie heeft een andere handicap die het gemier over personen verre ontstijgt: het totále gebrek aan bestuurlijke capaciteit van de PVV. Toen de eerste verkenner, PVV-senator Gom van Strien, afviel na enkele dagen NRC-onderzoek – deze week bevestigd door het Hof – had de PVV niemand meer om haar regierol in de formatie waar te maken.

Wilders koos voor een verkenner uit de PvdA, Ronald Plasterk, die ook in de problemen kwam door NRC-onderzoek. Hij werd later niettemin Wilders’ kandidaat-premier maar moest zich, mede onder druk van VVD-kopstuk Johan Remkes, terugtrekken voor die functie.

Het gevolg: een formatie die tegen het einde niet eens een kandidaat-premier had. Ontluisterend.

Een krankzinnige zoektocht volgde, talloze kandidaten werden gepolst, uiteindelijk zei Dick Schoof ja. Intussen kwam Wilders’ kandidaat-vicepremier, beoogd minister van Asiel en Migratie Gidi Markuszower, niet door de AIVD-screening. Andere PVV-brekebenen zonder rechtsstatelijk besef traden aan.

En de vrouw die Markuszower verving, Marjolein Faber, grossiert op het belangrijkste beleidsterrein voor dit kabinet – asiel en migratie – in blunders en ander geknoei. Om maar te zwijgen van haar kappersrekening, waar Henk en Ingrid zich een heel jaar van kunnen laten knippen.

Capitulatie

En het pijnlijkste tijdens Omtzigts afwezigheid was dat NSC zelfs afzag van steun aan een D66-voorstel dat de PVV zou hebben gedwongen een ledendemocratie te vormen, waardoor ook die partij mensen zou gaan opleiden.

Eerder bepleitte Omtzigt zelf dat alle parlementaire partijen „intern democratisch” moeten worden. Waarna Wilders hem toebeet: „Waar bemoei jij je mee?”

Dus toen vorige maand uitkwam dat NSC er zich inderdaad niet meer mee bemoeide, gaf de partij de autonomie op die ze in de formatie bedong: ze capituleerde voor Wilders.

Notulen

Het voorlopige dieptepunt was dinsdag, toen oppositieleider Frans Timmermans (GL-PvdA) een debat aanvroeg na berichtgeving over het vertrek van staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen, NSC) wegens beladen discussies in het kabinet. Hij vroeg daarom ook publicatie van ministerraadnotulen. Nog in 2021 publiceerde het kabinet beladen uitingen in de ministerraad over de Toeslagenaffaire.

Het verschil:

Wilders in 2021, toen oppositie: „Alle stukken vrijgeven en morgen een debat.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor het debat en geen steun voor de notulen.”
De VVD in 2021, toen coalitie: „Wij steunen een debat.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor dit debat.”
Caroline van der Plas in 2021, toen oppositie: „Wij steunen de aanvraag voor dit debat, en wel zo snel mogelijk.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor het debat.”

Niets stond NSC op papier in de weg de oppositie te steunen. Maar fungerend fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven zei: „Voor ons is de kous af.”

Er liggen een slordige twintig NSC-zetels voor het oprapen

In de democratie blijven in dit soort modderige omstandigheden alleen de beste politici overeind. Vaak is het acteertalent. Vaak is het democratische intelligentie: het vermogen voldoende principiële winst te boeken in een omgeving die je voortdurend uitdaagt je principes op te geven. Vaak zijn het de politici die (later) het verwijt krijgen dat ze geen visie hebben, dat ze opportunistisch zijn, plucheplakkers, leugenaars.

En juist dit soort kritiek op de politiek is sinds de eeuwwisseling de basis voor de populariteit van nieuwe partijen. Maar die basis blijkt telkens te smal. De visie, principes en zuiverheid die ze aanbieden, worden in de Haagse praktijk vanaf dag één op de proef gesteld, in de partij, in de Kamer, in een coalitie, en dat vergt een evenwichtskunst die maar weinigen beheersen: ziedaar de val van NSC.

Lego

In dat opzicht was de systeemkritiek van NSC achteraf vooral een Nieuw Sociaal Construct. Het had alles te maken met Omtzigts weerzin tegen de monistische houding van Rutte, diens beslotenheid, en het opereren van het CDA daarin. Vandaar zijn hang naar goed bestuur, visie, tegenmacht en openheid.

Hij bouwde een partij als een Lego-project. Mooi uitgedacht, correct opgezet, veelkleurig uitgevoerd. Maar niet bestand tegen de realiteit. Want als je kiezers na dit jaar van chaos zou vragen naar de premier van hun voorkeur – Schoof, Wilders, Omtzigt, Rutte? – lijkt me de kans erg groot dat ze Rutte aanwijzen.

De realiteit na deze week is dat de coalitie, mocht het echt niet meer gaan, het kabinet met een gerust hart kan laten vallen. Na alle vernietigende berichtgeving dit jaar, recentelijk gevoed door het vertrek van vier NSC-politici in twee weken en Omtzigts wankele terugkeer, staat de schuldige van de verstoorde coalitieverhoudingen in de beeldvorming wel vast: NSC. Het maakt het voor de anderen relatief veilig zo nodig aan te sturen op een val: de veroorzaker is bekend.

Dus als één van de andere drie het echt niet meer houdt: er is een uitweg. Een uitweg met een bonus: er liggen een slordige twintig NSC-zetels voor het oprapen.

Column | Schoofhondje

admin
November 23, 2024
0

Grappige kappersrekening van minister Marjolein Faber. Ze heeft haar dooie punten laten snoeien voor het schamele bedrag van 571 euro en 74 cent. Die Haagse kapper heeft het inmiddels drukker dan ooit. Honderden kansloze koppies grijpen hun kans. Zo ook ik.

Donderdag zat ik er en het was gezellig. We namen de wereld door. Iedereen vroeg of ik afgelopen vrijdag de persconferentie van dappere Dickie had gezien. Onze premier was na zijn door de mand gevallen kabinet in bloedvorm. Vooral dat mantra over racisme was adembenemend. Hoe zei hij het ook alweer? Er was in Den Haag geen racisme. Hij kon het niet vaak genoeg zeggen. Niet in de regering en niet in de fracties. Ik dacht aan staatssecretaris Jansen. Dat is die van die Marokkanen. Inderdaad geen racisme rond het Binnenhof.

„Maar wel in de tram, de kroeg en de voetbalkantine”, lachte een klant die Dickie steevast ‘het schoofhondje van Geert’ noemde. Op dat moment belde een woedende Sywert. Omdat we met de hele zaak zin hadden om een beetje te lachen zette ik hem op de speaker. Sywert stak meteen van wal. Of ik nu mijn zin had?

„Ik niet alleen”, lachte ik, „het hele land vindt het leuk.” Hierop gaven alle klanten een spontaan applausje. Op datzelfde moment begonnen Bernd en Camille op de achtergrond keihard te schreeuwen.

„Zijn de heren overspannen of nog steeds gillend rijk?”, vroeg ik aan onze Melkmuil des Vaderlands. Nu begon Sywert zelf ook radeloos te foeteren. Hij was onschuldig en dat ging hij nu bewijzen. Het woord smaad viel. Laster uiteraard ook. Ik was nog niet van hem af.

Jij ook niet van mij, dacht ik zacht in mezelf, waarop de klanten vroegen of ik die gluipkop wilde ophangen. Op dat moment zwaaide de deur open. Een sterk vermagerde Frans Timmermans betrad de winkel. Glimmend van trots zei hij: „Ik ben afgevallen.” Een oude dame keek de limbo smalend aan en zei: „Maar dat was je toch al bij de verkiezingen schat!” Hierop draaide Fransje zich geïrriteerd om en beende de Van Loostraat in. Vroeger konden die zuiderlingen nog wel eens tegen een geintje.

Voor ik het wist kreeg ik weer telefoon. Netanyahu dit keer. Of Wilders in de zaak was? Nee, alle blondeerstoelen waren bezet met onzekere botoxdames. Dan wilde hij Casper.

„Bedoel je Veldkamp?”

Ja, die bedoelde hij en of ik tegen hem wilde zeggen dat hij niet hoefde te komen. Ze zouden hem daar meteen arresteren of gewoon laten omleggen door de harde kern van Maccabi. Of ik had gehoord dat hij gezocht werd door dat Strafhof?

Wat ik er van vond? Ik legde uit dat ik nog wel eens schrik van fotootjes van uitgemergelde kindertjes met hongerogen en dat die plaatjes me ergens aan doen denken. Net als de hulpgoederen die worden tegengehouden. Daarna fluisterde ik voorzichtig dat ik 40.000 doden ook wel wat aan de hoge kant vind.

„Antisemiet” brieste hij en hing op.

„Hij heeft zijn dag niet”, sprak mijn buurman die alleen zijn snor liet bijpunten.

De klanten vroegen me om het niet over politiek te hebben. Een oude dame lachte: „Voor je het weet heb je bonje met humorloze rechtse of linkse minkukels.”

We kregen het veilig over de tuinkabouter van MDMA die in Brabant is aangehouden. Daarna vroegen we ons af of in die roomse provincie een kerststalletje met het hele zootje van geperste cocaïne een leuk idee zou zijn. Dus Jozef, Maria, de herders, de os, de ezel en dat je na het kerstdiner met de hele familie de kleine Jezus uit zijn kribbe snuift.

Een keurige Haagse meneer begon over het Belgische bejaardenhuis waar ze strippers hadden ingehuurd en dat hij zich daar nu ging inschrijven.

„Of moet ik tot mijn urn sjoelen en scrabbelen?”, lachte hij.

Toen was ik aan de beurt. In tien minuten was ik geknipt. Kosten 10 euro.

Ik zei tegen de kapper dat ik dacht dat hij hartstikke duur was.

„Soms”, knipoogde hij, „heel soms!”

Wat vindt NRC | Europa mag zich niet laten verblinden door vage hoop op vrede in Oekraïne

admin
November 23, 2024
0

Sinds de overwinning van Donald Trump hangt de belofte van een spoedig staakt-het-vuren in Oekraïne in de lucht. Trump heeft beloofd dat hij dat binnen 24 uur na betreden van het Witte Huis wel even zal regelen. Niemand neemt die aankondiging letterlijk en het duurt ook nog twee maanden voordat Trump president is, maar een staakt-het-vuren beheerst inmiddels het gesprek over de oorlog.

Het vooruitzicht op een wending ten goede in Poetins oorlog is na ruim 1.000 dagen een perspectief waar velen zich graag aan vastklampen. Wie gunt Oekraïners niet een leven in vrede en veiligheid?

Maar met de belofte ligt ook wensdenken op de loer. Om tot een staakt-het-vuren te komen, moeten nog vele hordes worden genomen. En als het al lukt, betekent dat geenszins dat Europa zal terugkeren naar een onbekommerd tijdperk van vredesdividend en goedkoop gas uit Rusland.

Ook met een staakt-het-vuren zit in het Kremlin een onberekenbare autocraat die gezocht wordt voor oorlogsmisdaden. Europa zal daarop nog jaren moeten antwoorden met een stevige én kostbare militaire afschrikking én met vergaande militaire en economisch steun voor Oekraïne.

Vooruitlopend op eventuele onderhandelingen is de oorlog in de afgelopen week geëscaleerd. Mocht het tot gesprekken komen, dan willen beide partijen zo sterk mogelijk staan. De VS gaven, eindelijk, de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied vrij en leverden omstreden antipersoonsmijnen. Oekraïne nam doelen in de regio Bryansk onder vuur. Rusland wees weer eens uitdrukkelijk op zijn kernwapens.

De twee hoofdrolspelers hebben alvast hun posities gemarkeerd. Het Kremlin liet doorschemeren dat het wel wil praten, maar dat het niet van plan is bezet gebied op te geven en het niet zal accepteren dat Oekraïne lid wordt van de NAVO.

Onduidelijk is of president Poetin daadwerkelijk bereid is te onderhandelen, of dat hij alleen maar aan de onderhandelingstafel gaat kijken of er iets te halen valt. En er is altijd het risico dat hij een gevechtspauze aangrijpt om te hergroeperen. In de entourage van Trump is geopperd dat de VS nog genoeg economische machtsmiddelen hebben om druk op Poetin uit te oefenen. Ook de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied zou een drukmiddel kunnen zijn.

De Oekraïense president Zelensky heeft Trump onthaald op een charme-offensief. Zo zei hij deze week dat de kans op vrede met de komst van Trump is gestegen. Eerder uitte hij zich positief over zijn ontmoeting met Trump in september in New York. Zijn overwinningsplan bevat suggesties die duidelijk bedoeld zijn om Trump te paaien. Zo oppert Zelensky de mogelijkheid om gezamenlijk met bondgenoten de delfstoffenrijkdom van Oekraïne te ontginnen. Ook spiegelt hij de VS voor dat het goedgetrainde en ervaren Oekraïense leger straks de taken van Amerikaanse militairen in Europa kan overnemen.

Zelensky wil met steun van de VS het gesprek aangaan, maar zal formeel nooit accepteren dat bezet gebied Russisch wordt en hamert op snelle toetreding tot de NAVO, de beste veiligheidsgarantie die hij zich kan wensen. In de VS is geopperd dat een bestandslijn bewaakt moet worden door een internationale of Europese troepenmacht.

Het is aan Zelensky om te bepalen wanneer hij gesprekken aangaat en wat hij over heeft voor een staakt-het-vuren. Maar wat daar straks op tafel komt is ook van groot belang voor de veiligheid van Europa.

Zo zou het uit moreel én strategisch oogpunt moeilijk verteerbaar zijn als Poetin een overwinning zou kunnen claimen. Rusland houdt nu ongeveer een vijfde van Oekraïne bezet. Het zou onacceptabel zijn als Rusland dat als oorlogsbuit zou kunnen houden. Het zou een signaal zijn dat agressie loont. Het zou een aanmoediging zijn voor Poetin én voor andere autocraten met ambitie om basale omgangsregels tussen staten te schenden.

De gedachtevorming over onderhandelingen is nog pril, maar dit is wel het moment om vooruit te denken over randvoorwaarden. Een Oekraïense vrede is ook een Europese vrede. Het zou een geschenk zijn voor Oekraïne als het in 2025 langs diplomatieke weg tot een staak-het-vuren komt, zoals Zelensky hoopt. Maar het is ook van het grootste belang dat Poetin en geestverwanten niet tot nog meer agressie worden aangemoedigd. Europa moet intussen beseffen dat een staakt-het-vuren iets anders is dan langdurige vrede en zich voorbereiden op een lange fase van afschrikking met hoge defensie-uitgaven.