Een coalition of the willing van Europese landen komt met een eigen plan voor een vredesakkoord in Oekraïne. Die club van landen gaat, mocht het tot een vredesbestand komen, ook samen Oekraïne helpen om de voorwaarden van zo’n akkoord langs de grens met Rusland te bewaken. Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk coördineren deze samenwerking.
Hoeveel landen meedoen aan die coalitie, en welke precies, dat werd zondag na een internationale top van regeringsleiders in de Britse hoofdstad Londen niet meteen bekend. Maar Europa moet nu in actie komen, zei de gastheer, premier Keir Starmer (Labour): „Niet elk land zal zich in staat voelen bij te dragen, maar dat kan niet betekenen dat we achterover leunen. In plaats daarvan gaan degenen die bereidwillig zijn, hun planning intensiveren.”
Het was de tweede keer dat een groep regeringsleiders bij elkaar kwam, op ad hoc basis, sinds de Amerikaanse president Donald Trump bekendmaakte dat de VS en Rusland met vredesbesprekingen over de oorlog in Oekraïne zouden beginnen. Twee weken geleden was het in Parijs, dit keer werd het Londen. Nu was de groep groter dan alleen Europese leiders: ook de Canadese premier Justin Trudeau en de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan waren erbij. Het geruzie tussen Trump en de Oekraïense president Zelensky, vorige week in het Witte Huis, vergrootte de urgentie voor kordaat Europees optreden alleen maar.
Historische context
De leiders spraken elkaar in Lancaster House, een negentiende-eeuwse residentie vlakbij Buckingham Palace, waar de Britse regering ook kort na de Tweede Wereldoorlog regeringsleiders ontving om over de toekomst van Duitsland te onderhandelen. En waar in 1950 een groep ministers van Buitenlandse Zaken samenkwam om de voorwaarden van het militaire genootschap NAVO verder uit te werken. Die historische context zal de regeringsleiders niet zijn ontgaan, aan hun vergadertafel onder kroonluchters en tussen marmeren muren.
Buiten stonden traditionele Britse wachters met bontmutsen. Op de historische zuilen hingen chique paarse banieren, met in witte letters het motto van de top: Securing our Future. ‘Onze toekomst veiligstellen.’
Ondanks die officiële uitstraling kwam er geen gezamenlijke slotverklaring. Daarvoor vormde de groep aanwezigen een te grote een mengelmoes. En het zou andere landen die grote belangen hebben in de regio, maar er niet bij waren, uitsluiten. Premier Starmer bood achteraf zijn excuses aan Estland, Letland en Litouwen aan dat ze niet waren uitgenodigd.
Zo’n los-vast verband betekent dat er geen vanzelfsprekende ambtelijke of diplomatieke ondersteuning klaar staat voor de samenwerkende landen. Maar politiek kan zo’n nieuw verband ook een voordeel zijn en juist snellere onderlinge afspraken mogelijk maken. Anders dan bijvoorbeeld bij de Europese Unie: donderdag is er een ingelaste top van de Europese Raad in Brussel, waar de EU-leiders ook afspraken willen maken over hogere defensie-uitgaven en meer steun aan Oekraïne. Alleen moeten daar alle EU-leden met afspraken instemmen, en Hongarije ligt dwars. De pro-Russische premier Viktor Orbán schreef volgens The Financial Times afgelopen weekend in een brief aan de voorzitter van de Europese Raad dat hij „strategische verschillen ziet” in de benadering van Oekraïne die „niet te overbruggen” zijn.
Nederland doet ook mee
De Nederlandse premier Dick Schoof vertelde na afloop van de ontmoeting dat Frankrijk en het VK nu gaan inventariseren wat nodig is om Oekraïne militaire veiligheid te kunnen bieden bij een vredesbestand. „Hoe zou zo’n garantie eruit zien en levert die voldoende afschrikking op? Daarna wordt gekeken of daar ook de spullen voor aanwezig zijn, denk aan tankvliegtuigen of intelligence”, zei Schoof. Het Nederlandse ministerie van Defensie helpt mee bij die inventarisatie, zei hij ook. Op eventuele extra Nederlandse uitgaven aan defensie wilde Schoof niet vooruitlopen.
Extra bijzonder aan de top in Londen was dat narrige verhoudingen tussen het VK en de EU, tijdens de onderhandelingen over de Britse uittreding van de EU, vergeten leken. Starmer heeft samen met de Franse president Macron nu een voortrekkersrol. Starmer kondigde zondag ook aan dat het VK opnieuw meer geld aan Oekraïne beschikbaar stelt, voor luchtdoelraketten die in het Noord-Ierse Belfast geproduceerd gaan worden. Het VK wil graag het goede voorbeeld geven.
Hoe verhoudt het werk van zo’n coalition of the willing zich tot de lopende vredesbesprekingen tussen de VS en Rusland? Starmer suggereerde zondag dat president Trump zich in deze werkwijze kan vinden: „Dit plan is gebaseerd op samenwerking met de VS en het zal Amerikaanse steun hebben. Dat is het doel en daarom heb ik met Trump gebeld voordat we dit verder ontwikkelden.”
De voorwaarde die Starmer en ook andere Europese leiders steeds stelden aan een vredesakkoord, namelijk dat de VS een militair vangnet moeten bieden zodat Rusland het niet zal wagen de afspraken van het akkoord te schenden, lijkt nu minder prioriteit te hebben. Daar verwees ook Mark Rutte naar, secretaris-generaal van de NAVO, na afloop van de top: „De Amerikanen zeggen terecht, hé, jullie praten over het handhaven van een staakt-het-vuren, maar daar moeten we eerst zien te komen.”
‘En, wie van ons heeft de mooiste werkkamer?”, vraagt Peter De Roover zich hardop af als hij het nieuwe kantoor van zijn verloofde binnenstapt op het zogenoemde ‘Schoon Verdiep’, de eerste verdieping van het stadhuis van Antwerpen. Onder een royale kroonluchter en het geschilderde oog van Mathilde Schroyens, in 1977 de eerste vrouwelijke burgemeester van de stad, maakt Els van Doesburg (35) zich daar klaar voor haar eerste gemeenteraadsvergadering als burgemeester. De Roover (62), sinds juli 2024 voorzitter van de Kamer van volksvertegenwoordigers (de Belgische Tweede Kamer): „Ik denk dat zij wint.”
Afgelopen maandag werd Els van Doesburg, 24 weken zwanger, beëdigd als burgemeester van de Belgische havenstad. Waarnemend burgemeester weliswaar, aangewezen door ‘titelvoerend burgemeester’ Bart De Wever – partijgenoot van de Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA) – die begin februari aantrad als premier van België en daarmee Antwerpen voor Brussel verruilde. Mocht hij het premierschap opgeven, dan kan hij terugkeren op zijn post.
„Dit doet me wel wat”, zegt De Roover, toekijkend vanuit een hoek van de raadszaal hoe Van Doesburg in een crèmekleurig mantelpak haar hand opsteekt en de eed aflegt. Op Instagram vertaalt hij zijn sentiment enige ogenblikken later met de tekst: „’t Is gebeurd! Ik ga met een burgemeester naar bed straks.”
De Belgisch-Nederlandse Van Doesburg is de jongste burgemeester ooit van de havenstad, die intensief met Nederland samenwerkt in de strijd tegen drugsimport. Ze staat bekend als ‘postergirl van het conservatisme’ om haar liberaal-conservatieve ideeën, geïnspireerd door politiek denkers als Edmund Burke en Roger Scruton. Zo is ze fel tegen (vrouwen-)quota, de ‘woke-ideologie’ en te veel leunen op de overheid. Ook snijdt ze openlijk gevoelige thema’s aan als abortus en euthanasie, zonder daar uitgesproken tegen te zijn.
Alfamensen
Nog maar vijf jaar geleden was Els van Doesburg een parlementair medewerker van de liberaal-conservatieve N-VA-fractie, waar ze in 2014 als stagiaire was begonnen. Die stageplek zou haar carrière bepalen. Bij de N-VA leerde ze De Wever kennen en belangrijker: de aanstaande vader van haar eerste (zijn tweede) kind. De Roover werkte indertijd een bureau verderop.
Over wanneer hun relatie precies begon, blijven ze allebei vaag. „Iets beginnen met je 27 jaar jongere werknemer, dat is geen pad wat je meteen betreedt, maar bon”, glimlacht De Roover – al sinds zijn studietijd politiek actief op de conservatieve flank. „Ik heb haar carrièretempo wellicht wat kunnen versnellen, al doe ik dat voornamelijk door haar af te remmen. Ze kan wat overmoedig zijn”, reflecteert hij in zijn werkkamer in het Paleis der Natie in Brussel, met jazzklanken van Nat King Cole op de achtergrond. „Maar voor mij kiezen, betekende ook dat ze de nodige verdachtmakingen moest overwinnen” – van mensen, bedoelt hij, die dachten dat ze het deed om hogerop te komen.
Van Doesburg, die haar verloving met De Roover in 2021 bekendmaakte, gaat ludiek om met het leeftijdsverschil. Zo schreef ze op 14 februari 2023 op Instagram, bij een foto van haar en De Roover: „Meisjes, get yourself a Valentijntje met seniorenkorting.” In de media komt ze regelmatig met een ‘alfatheorie’. „Peter en ik zijn allebei alfamensen: sterke karakters, leidersfiguren met ambitie en een grote drang naar aandacht en erkenning. Mochten wij dezelfde leeftijd hebben, zouden we geen koppel zijn”, zei ze tegen het Belgische weekblad Humo. Dat zou volgens haar slechts uitmonden in een „afgunstige machtsstrijd”.
Chocoladefabriek
Els van Doesburg bracht de eerste tien jaar van haar leven door in het Nederlandse Soest, als oudste in het gezin met twee jongere broers. „Ik was een einzelgänger, een typisch oudste kind met verantwoordelijkheidsgevoel, die het liefst bij de volwassenen aan tafel zat”, zegt ze daarover in dagblad Het Laatste Nieuws.
Voor de diplomatie vond Els van Doesburg zichzelf „te onbehouwen”. Dus werd het de politiek. Foto Jan Aelberts
Voor het werk van haar ouders – die een chocoladefabriek hadden in Breda – verhuist het gezin naar Schilde, in de provincie Antwerpen. Op de dorpsschool in Westmalle leert ze Vlaams, naar eigen zeggen om niet ‘die Hollandse’ te blijven. Alleen met haar moeder spreekt ze nog Nederlands, weliswaar met een zachtere ‘g’. Van Doesburg: „Mijn vader is protestants, mijn moeder katholiek. Die twee kanten zitten in mij. Mijn eerste laag is Hollands: open, direct, assertief, soms zelfs brutaal, maar ik probeer weg te blijven van Hollandse botheid en oeverloos geklets. Mijn Vlaamse introverte kant helpt me daarbij.”
Na een studie politieke wetenschappen aan de universiteit van Antwerpen – met de ambitie diplomaat te worden, al zegt ze terugblikkend daar „te onbehouwen” voor te zijn – koos ze het politieke pad. In 2018 wordt ze gekozen tot gemeenteraadslid voor de N-VA en in 2021 de kans krijgt om in Antwerpen schepen te worden, de Vlaamse benaming voor wethouder, juist op het moment dat ze flirtte met de gedachte om een opleiding verpleegkunde te gaan volgen.
Met de grote portefeuille wonen, groei, dierenwelzijn, stads- en buurtonderhoud, en gezondheids- en seniorenzorg, valt ze als schepen op met haar strijd tegen zwerfvuil en door haar betrokkenheid bij een grote ziekenhuisfusie. Vanaf juli 2024 combineert ze het wethouderschap met een functie als Vlaams volkstegenwoordiger in het parlement. Die rol legt ze nu neer, kiezend voor het burgemeesterschap.
Provocerende columns
„Ze wordt gerespecteerd om haar heldere communicatie”, aldus Peter Van Aelst, hoogleraar politieke wetenschappen aan de universiteit van Antwerpen. „De scherpe randjes lijken er wat van af, we kennen haar natuurlijk van de provocerende colums.” Die schreef ze, net als De Roover, op het online medium Doorbraak (dat zichzelf graag omschrijft als ‘complexloos Vlaams’) en voor de krant De Morgen.
Van Doesburg schuwde daarbij niet om feministen tegen de haren in te strijken. Zo wijdde ze meermaals tongue-in-cheekcolumns aan Internationale Vrouwendag, waarbij ze de vrouwenstrijd gelijkstelde aan „een verdienmodel dat samenhangt met permanent slachtofferschap”.
Terug naar de raadszaal, waar Van Doesburg maandagavond als burgemeester zacht maar beslist spreekt. De raad siddert nog na van een dodelijke steekpartij tussen drugsverslaafden een week eerder. Oppositieraadslid Filip Dewinter van Vlaams Belang stapt als zelfverklaard ‘tolk van de buurt’ met een blad vol gebruikte drugsspuiten af op burgemeester-voorzitter Els van Doesburg. „De oogst van een korte wandeling”, zegt hij. Van Doesburg, beheerst: „Een mooi geschenk voor een zwangere vrouw”. Ze vervolgt: „Ik begrijp de mensen in Antwerpen-Noord heel goed, ik woon er namelijk zélf, in tegenstelling tot u.”
Risicofactor
Het laat de „sterke retorische kant” van Van Doesburg zien, zegt Patrick Janssens, van de socialistische coalitiepartij Vooruit, per telefoon. Janssens, die van 2003 tot 2012 burgemeester van Antwerpen was, maakte dit jaar zijn comeback in de lokale politiek, nu als schepen voor stadsontwikkeling en wonen.
Van Doesburgs bestuurlijke ervaring is gering – zeker vergeleken met partijgenoot Koen Kennis, die haar zal vervangen tijdens haar zwangerschapsverlof. Kennis, sinds 2013 schepen in Antwerpen, dong ook mee naar het burgemeesterschap.
Dat gebrek aan ervaring is „een risicofactor in het geval van crises”, aldus politicoloog Van Aelst. Janssens, resoluut: „We hebben een andere politieke visie, maar ik heb alle vertrouwen in haar burgemeesterschap.” Hij wijst op de coalitieonderhandelingen in Antwerpen, na de gemeenteraadsverkiezingen in oktober. „De Wever was toen druk met de Belgische regeringformatie en Van Doesburg nam in Antwerpen het roer over. Ze kwam goed voorbereid voor de dag en wist verbinding te creëren bij de samenstelling van het college, ondanks de politieke twistpunten.”
Daarbij heeft ze volgens Janssens ook nog de gunfactor als „new kid on the block”. „Els, wie?”, zegt Caro Van Mierlo (22), masterstudente conservatie en renovatie, op de Grote Markt enkele uren voor de beëdiging. „Ah ja, er gaat wel een belletje rinkelen. Het zijn grote schoenen om te vullen, die van Bart De Wever, maar ik vind het inspirerend dat een jonge vrouw het boegbeeld wordt van een belangrijke stad zoals Antwerpen. In België zijn er vooral mannelijke politici.”
Stadsgids Luc Dielen (70), geboren en getogen Antwerpenaar, heeft er ook een „goed gevoel” bij. „Ik stem Vooruit, maar het socialistische geluid legt het al jaren af tegen de N-VA. Van Doesburg komt vlot en vastberaden over, ze heeft mijn zege.”
Noblesse oblige
Maar vooral ook: de zege van Antwerpenaar in hart en nieren Bart De Wever. Burgemeester ‘in ’t stad’ sinds 2012 en de meest prominente politicus van het land, die als Vlaams-nationalist op heel wat respect buiten Vlaanderen kon rekenen, onder meer door niet samen te werken met de rechtsradicale partij Vlaams Belang én scherp economisch beleid. „Hij is al decennia onomstreden in Antwerpen, geen man die je zomaar vervangt”, aldus hoogleraar Van Aelst. Maar, voegt hij toe: „Hij heeft Van Doesburg niet om haar leuke snoetje gekozen. Afgaand op zijn politiek instinct, zal ze de politieke stormen van de havenstad vast overleven.”
Peter De Roover filosofeert graag met Van Doesburg over politiek, van het principe van noblesse oblige tot wat de strategische boodschap moet zijn bij een interview of speech. Hij pakt er in zijn Brusselse werkkamer een boek bij zoals ze die graag lezen en bespreken: De kleine Tocqueville van de Nederlandse schrijver Martin Sommer. „Ze koopt veel boeken, geeft ze me graag cadeau. Ze smijt ook gerust een boek bij De Wever op tafel als ze denkt dat hij dat moet lezen.” Of, in de woorden van weekblad Humo: „Ze koppelt een voorliefde voor literatuur en politiek aan een gezonde portie Hollandse branie.”
Van Doesburg kookt ook graag volgens De Roover. Maar waar ze eerst recepten „heel precies, op het angstige af” volgde, begint ze steeds meer te improviseren in de keuken van hun Antwerpse herenhuis, in een volksbuurt in het noorden van de stad. „Ze begint de gebaande paden steeds meer te verlaten. Een mooie metafoor voor waar ze nu staat.”
Lees ook
Bart De Wever moet als nieuwe premier het ‘zieke’ België genezen
Gaat het Russische gas toch weer naar Duitsland stromen? Met hulp van Amerikaanse investeerders wil Matthias Warnig, een Duitser die al decennia bevriend is met de Russische president Poetin, de gaspijpleiding Nordstream weer in gebruik te nemen. Dat meldt de Financial Times.
Volgens de Britse zakenkrant toont het plan van Warnig „de breedte van de toenadering van Donald Trump tot Moskou”. Ten tijde van de DDR werkte Warnig voor de Oost-Duitse inlichtingendienst (Stasi). Hij leerde Poetin kennen, toen die eind jaren tachtig van de vorige eeuw als KGB-agent gestationeerd was in de Oost-Duitse stad Dresden.
Na de val van de Muur in 1989, en de Duitse hereniging een jaar later, bleven de twee bevriend. Tot 2023 stond Warnig aan het hoofd van de onderneming die namens het Russische Gazprom Nordstream 2 bestuurde.
Het plan voor het weer opstarten van de onderzeese gaspijpleiding tussen Rusland en Duitsland zou passen binnen een breder plan om de oorlog in Oekraïne te beëindigen én de economische banden tussen de Verenigde Staten en Rusland aan te halen. Prominente leden van de Amerikaanse regering zouden op de hoogte zijn van het plan, aldus de Financial Times.
Er zou ook al belangstelling zijn van Amerikaanse investeerders. Bij een aanslag in 2022 zijn beide pijpleidingen van Nordstream 1 opgeblazen, en één van de twee leidingen van Nordstream 2. De andere, waar jaarlijks 27,5 miljard kubieke meter gas mee getransporteerd kan worden, bleef onbeschadigd – en is nog nooit gebruikt.
Wat ons nog meer opviel:
De inflatie over februari bedroeg 3,8 procent, volgens de ‘snelle raming’ van het CBS. Deze raming is berekend op basis van nog onvolledige brongegevens. In januari was de inflatie 3,3 procent.
De versoepeling van de Britse regels voor bonussen voor bankpersoneel heeft zijn uitwerking niet gemist. Afgelopen jaar blijkt het tot heel sterke inkomstenstijgingen te hebben geleid in een kleine groep hoogbetaalde bankiers. Eén van hen, een medewerker van de bank HSBC, ging in 2024 naar huis met 19 tot 20 miljoen euro, meldt The Guardian.
President Trump heeft zondag niet alleen opnieuw zijn steun uitgesproken voor het plan om namens de staat een strategische reserve in cryptovaluta aan te leggen. Hij noemde daarbij in een bericht op zijn eigen social-mediaplatform Truth Social ook enkele cryptomunten die daarvoor in aanmerking zouden komen, Bitcoin noemde hij daarbij niet. Wel SOL (Solana), XRP en ADA (Cardano).
De zorg is afhankelijk van zzp’ers, maar veel van hen mogen niet meer werken, schrijven collega’s Tan Tunali en Jorit Verkerk vandaag in NRC. Vanwege de handhaving op schijnzelfstandigheid is het moeilijker voor hen geworden om hun werk als zelfstandige te blijven uitvoeren.
De detailhandel is het jaar goed begonnen. De omzet van de Nederlandse detailhandel was dit jaar in januari 3,8 procent hoger dan in 2024. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) deze maandag. Het verkoopvolume was 2,0 procent hoger. Vooral in de foodsector (winkels in voeding- en genotsmiddelen) groeide de omzet, en wel met 5,3 procent. In de non-foodsector bedroeg de omzetgroei (inclusief detailhandel niet-in-winkel) 2,9 procent.
In het Noord-Duitse vakantiedorp Lubmin komt de gaspijpleiding Nordstream 2 aan land. Foto ANP
Het Nederlandse I Am not a Robot van regisseur Victoria Warmerdam won in de nacht van zondag op maandag de Oscar voor beste korte film. De andere Nederlandse genomineerde, Nina Gantz, greep met haar Wander to Wonder naast de Oscar voor beste korte animatiefilm. De grote winnaar van de avond was Anora: de duistere romkom over een sekswerker die trouwt met een Russische oligarch won vijf Oscars.
Op het podium hield regisseur Victoria Warmerdam een kort en niet overdreven emotioneel dankwoord. „Dank aan Ellen Parren en de rest van de cast en crew: jullie hart en ziel zit in elk beeld.” Ook haar ‘productie- en levenspartner’ Trent (in het vak alleen bekend met die naam) bedankte ze: „Wij nuchtere Nederlanders zeggen dit niet vaak, maar ik houd van je!”
I’m Not a Robot gaat over iemand die twijfelt aan diens menselijkheid na het falen van een CAPTCHA-test, en is uitgebracht door The New Yorker. Nooit eerder won een Nederlandse film in deze categorie. Warmerdam is de twaalfde Nederlander die een Oscar wint. Vorig jaar was Hoyte van Hoytema de elfde, met een Oscar voor beste cinematografie in Oppenheimer.
Gaat Warmerdam het vieren? Achteraf zei ze tegen aanwezige pers: „Ik denk als nuchtere Hollanders, dus niet al te hard.” Henry van Loon was wat uitbundiger. Het was een „holy-shit-what-the-fuck-moment”, zei hij tegen ANP. „Iets dat je nooit meemaakt.”
Dit waren de spannendste Oscars in jaren. Waar het normaal gesproken maanden van tevoren duidelijk is wie er gaat winnen, was er nu geen duidelijke favoriet. Relletjes en kritiek vloerden koploper Emilia Pérez (13 nominaties). Voorspellingen van gokkantoren veranderden met de week. En toch was zondagnacht, in het theater aan Hollywood Boulevard, maar één film soeverein. Anora.
Vier van de vijf Oscars voor Anora stonden bovendien op de naam van de geliefde Amerikaanse filmmaker Sean Baker: beste film, regie, scenario en montage – Baker is de eerste persoon die zoveel Oscars krijgt voor één film.
Op het podium liet hij bovendien zien hoe je charmant en gericht speecht. Zijn drie toespraken verdeelde hij over sekswerkers („ze hebben hun verhalen met mij gedeeld […] en hebben mijn diepste respect”), de staat van ‘de bioscoop’ („een gemeenschappelijke ervaring die je niet thuis krijgt”) en zijn crewleden.
De 25-jarige Mikey Madison won een Oscar voor haar rol als sekswerker Anora. Het was haar eerste hoofdrol. Daarmee versloeg ze favoriet Demi Moore in de populaire bodyhorror The Substance. Presentator Conan O’Brien grapte: „Volgens mij is Amerika blij om te zien dat er eindelijk iemand opstaat tegen een machtige Rus.” Het was zijn enige uithaal richting Trump van de avond.
Er bleven vooral restjes en ’technische categorieën over voor de andere (gewezen) favorieten. Runner-up The Brutalist, een architectenepos, won drie Oscars: cinematografie, muziek en mannelijke hoofdrol (Adrien Brody). Brody speechte en bedankte minutenlang. Toen de regie muziek aanzette om hem tot vertrek te bewegen, stak hij zijn hand op en vroeg hij om stilte. „Ik heb dit eerder gedaan!” Om vervolgens weer door te gaan met bedanken en te eindigen met een vagelijke uitspraak tegen racisme en antisemitisme.
De prijs voor beste documentaire ging naar No Other Land. De film legt de wreedheden van Israëlische militairen en kolonisten in Masafer Yatta vast. Opmerkelijk genoeg heeft geen enkele grote Amerikaanse distributeur de film durven uit te brengen in de VS.
Lees ook
Victoria Warmerdam kreeg een Oscarnominatie voor ‘I’m Not a Robot’: ‘Best grappig als ik erachter zou komen dat ik een robot ben’
Emilia Pérez won slechts twee Oscars. De film brak een record met dertien nominaties; de meeste voor een niet-Engelstalige film ooit. Maar de film raakte in opspraak door haattweets die hoofdrolspeelster Karla Sofía Gascón had verstuurd, en door kritiek uit Mexico. De film verzilverde slechts twee van de dertien nominaties (beste liedje en beste vrouwelijke bijrol).
Zelfs de Oscar voor beste internationale film verloor-ie, aan het Braziliaanse I’m Still Here – dat leek maanden geleden ondenkbaar. Al zorgde Zoë Saldaña (beste vrouwelijke bijrol) wel voor een hoogtepunt met een zeer emotionele speech. Ze begon door huilend „mommy!” te roepen en zei tegen groot applaus: „Ik ben het trotse kind van immigranten!”
De grootste verliezer was Bob Dylan-biofilm A Complete Unkown, die niet één van de tien nominaties verzilverde.
Vorig jaar verblijde Oppenheimer publiek én critici door zeven Oscars te winnen. Eindelijk was er weer een publieksfilm die de grote prijs won. Maar dit jaar zette de Oscars weer op de koers die al jaren is ingezet: meer arthouse, internationaler, verder weg van de blockbusters van Hollywood.
Regisseur Sean Baker van Anora, de grote winnaar bij de Oscar-uitreiking.Foto Allison Dinner / EPA
Anora, een film met een productiebudget zes miljoen, won dit jaar van publiekstrekkers als Dune: Part Two, Wicked en A Complete Unknown.
En Flow – een dialoogvrije Letse film over een kat op een vlot, geanimeerd met gratis, open-source technologie – won beste animatiefilm van miljoenen en miljardenfilms als The Wild Robot en Inside Out 2.
Trump en oplaaiende wereldproblematiek
Het was ook om andere redenen een spannende avond. Want: hoe zouden presentatoren en winnaars omgaan met Trumps tweede termijn, voortdurende oorlogen en andere oplaaiende wereldproblematiek? En konden de Oscars de branden in LA een plekje geven in een ceremonie die toch vooral om goudbeklede egostreling gaat?
Het werd in beide opzichten een tamme en teleurstellende ceremonie. De branden waren vooral een voetnoot. De ceremonie opende met een clipshow van fragmenten uit films die zich afspelen in LA. Brad Pitt in een cabrio, Jeff Bridges vliegend door de lucht – om te eindigen met een toeristenslogan: „We love LA.”
Daarna kwam er af en toe een qr-code in beeld waarmee gedoneerd kon worden, zoals eerder ook bij de muziekprijzen The Grammy’s. Halverwege kwamen er ook brandweermannen op het podium die allen één grap voorlazen.
Politiek was het grootste deel van de avond opmerkelijk afwezig. Dat is onverwachts. In 2017 was er harde kritiek op president Trump, toen in zijn eerste termijn. Twee jaar later vroeg Spike Lee het publiek nog te stemmen op Biden.
Nu werd de president niet direct (zelfs amper indirect) genoemd. En ook aan oorlogen werd amper gerefereerd. Er waren wat speldjes: Guy Pearce droeg Free Palestine, scenarist Peter Straughan de Oekraïense kleuren. Daryll Hannah riep voordat ze een prijs uitreikte even: “Slava Ukraine!”
Alleen toen No Other Land de prijs voor beste documentaire won, werden impliciete boodschappen en verbale knipogen uitgesproken. Co-regisseur Basel Adra zei dat er „serieuze acties” nodig zijn om de „de etnische zuivering van het Palestijnse volk” te stoppen. Daarna richtte zijn Israëlische co-regisseur zich op de VS: „buitenlandbeleid in dit land helpt bij het blokkeren” van het pad naar rechten voor Palestijnen. „Zien jullie niet dat wij verbonden met elkaar zijn?” Staande ovatie, met een ondertoon van verbazing. Daarna werden boodschappen weer apolitiek of vaag („blijf elkaar liefhebben!”).
Lange en saaie avond
Het was deel van de reden dat het uitliep op een heel erg lange (bijna vier uur) en saaie avond. Presentator Conan O’Brien bleek een ongemakkelijke match met de Oscars. Soms pakte zijn kinderlijke absurdisme goed uit: zoals tijdens de opening waarbij hij uit de rug van The Substance’s Demi Moore klom en zijn schoen kwijtraakte.
Maar hij oogde vaak nerveus en leek er niet op te hebben gerekend dat zijn grappen telkens onderbroken werden door applaus. Zijn materiaal was vaak goed, maar hij miste warmte, charme, en toch ook wat lef: zo’n spannend, politiek en rommelig jaar had meer aandacht mogen krijgen.
Daarnaast duurde de ceremonie veel te lang. Na een uur sloeg wanhoop al toe: slechts vijf van de 24 prijzen waren uitgereikt. En dan moest de kwartierlange, emotionele ode aan kostuumontwerp nog komen. En de medley van James Bond-nummers van Lisa, Doja Cat en Raye – die zo gek en misplaatst voelde dat je je begon af te vragen of ervoor betaald was door Amazon.
Hoogtepunten waren er wel: Ben Stiller die op een ‘defect’ podium de prijs voor beste setontwerp presenteerde. Of Mick Jagger die onder luid applaus opkwam om de Oscar voor beste lied te presenteren: „Bob [Dylan] wilde het niet doen. Hij zei dat de beste liedjes van de film overduidelijk in A Complete Unknown zaten.”
En je zou het ook geruststellend kunnen noemen. Ook al raken films in opspraak, woeden er branden in de stad, en razen oorlogen door… de Oscars slagen er tóch in om saai te zijn.
De belangrijkste Oscars op een rij
Beste Film: Anora Beste Vrouwelijke Hoofdrol: Mikey Madison (Anora) Beste Mannelijke Hoofdrol: Adrien Brody (The Brutalist) Beste Regisseur: Sean Baker (Anora) Beste Vrouwelijke Bijrol: Zoë Saldaña (Emilia Pérez) Beste Mannelijke Bijrol: Kieran Culkin (A Real Pain) Beste Originele Scenario: Anora (Sean Baker) Beste Editing: Anora (Sean Baker) Beste Geadapteerde Scenario: Conclave (Peter Straughan) Beste Buitenlandse Film: I’m Still Here Beste Geanimeerde Film: Flow Beste Documentaire: No Other Land Beste Cinematografie: Lol Crawley (The Brutalist) Beste Muziek: The Brutalist (Daniel Blumberg) Beste Liedje: ‘El Mal’ (Emilia Pérez) Beste Make-Up en Hairstyling: The Substance Beste Production Design: Wicked Beste Kostuums: Wicked Beste Visuele Effecten: Dune: Part Two Beste Geluid: Dune: Part Two Best Documentary Short: The Only Girl in the Orchestra Beste Korte Film: I Am not a Robot (Victoria Warmerdam) Beste Korte Animatiefilm: In the Shadow of the Cypress
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128660770-4f9098.jpg|https://images.nrc.nl/Z1sZ94pEWFC50hT4ZwElpsuQNvM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128660770-4f9098.jpg|https://images.nrc.nl/xb0b-fGmlYJxN7xOSkfa0vrrOzQ=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128660770-4f9098.jpg)
