In Dordrecht probeert Rutte het weer: ‘GroenLinks en PvdA hebben echt een heel andere visie dan wij’

Kun je als grootste partij van Nederland zélf bepalen waar een verkiezingscampagne over gaat? Mark Rutte doet daar als VVD-leider al een tijdje zijn best voor, en deze zondagmiddag weer: op de Visbrug in Dordrecht, bij het begin van de VVD-campagne op straat. Hij zegt al weken dat de verkiezingen voor de Provinciale Staten, op 15 maart, draaien om een ‘tweestrijd met GroenLinks en de PvdA’. Eerst ging het over de belastingen, nu kwam Rutte met ander thema: veiligheid. „Ook daar”, zei hij, „heb je twee visies: die van hen en die van ons.”

In Dordrecht wordt door zijn verhaal heen geschreeuwd. Ronald Roël (77) uit Zwijndrecht, met een felrode sjaal om, is één van die schreeuwers. Hij is speciaal voor Mark Rutte naar Dordrecht gekomen en staat vooraan om door hem heen te roepen dat er twaalf jaar „stilstand” is geweest. „De belangrijkste problemen”, zegt hij later, „zijn in Ruttes tijd ontstaan en door de VVD allemaal voor ons uitgeschoven”.

Rutte doet alsof hij het niet hoort en komt met voorbeelden bij zijn veiligheidsverhaal. Groenlinks en de PvdA hebben, zegt hij, in de Eerste Kamer een voorstel tegengehouden waardoor mensen die hulpverleners aanvallen geen taakstraf meer kunnen krijgen. „Voor hen is een gepaste straf een celstraf”, zegt Rutte op de Visbrug.

En hij zegt nog maar eens wat er volgens hem op het spel staat bij de Provinciale Statenverkiezingen, waardoor de samenstelling van de Eerste Kamer wordt bepaald: „Het is linksom of rechtsom.”

Schijntegenstelling

Al sinds het begin van de campagne wil de VVD dat het dáárover gaat. In een interview in De Telegraaf waren Rutte en Eerste Kamer-lijsttrekker Edith Schippers fel over GroenLinks en de PvdA, die straks in de Eerste Kamer één fractie gaan vormen. Die „linkse wolk” was „slecht nieuws voor de hardwerkende Nederlander”. De VVD lijkt het te zien als dé manier om zichzelf neer te zetten als de enige rechtse partij die kan voorkomen dat GroenLinks en PvdA samen de grootste worden in de senaat, in de hoop dat ze daarmee zoveel mogelijk rechtse kiezers wegtrekken bij JA21 en BBB. En waar de VVD géén thema van probeert te maken: stikstof. Dat ligt in de eigen achterban verdeeld én gevoelig.

Lees ook: Rutte haalt zijn geliefde truc weer uit de kast: de tweestrijd

GroenLinks en de PvdA nemen het idee van de VVD graag over: zíj kunnen er kiezers mee weghalen bij D66, SP, Volt. Ze gebruiken dezelfde taal. Attje Kuiken (PvdA) en Jesse Klaver (GL) zeiden de afgelopen dagen op radio en tv ook dat het draaide om de vraag „linksom of rechtsom”. Zo heet ook het debat van volgende week zondagavond: van Rutte en Schippers tegenover Klaver en Kuiken. Alle andere partijen moeten niets van die tegenstelling hebben, die ze een schijntegenstelling vinden. Er kwam felle kritiek op de aankondiging van het debat.

‘Flinke schep er bovenop’

In de campagne gaat het ondertussen wél over stikstof. Het is actueel, én splijtend. Een wet om het stikstofdoel van 2035 naar 2030 te halen, zoals het kabinet-Rutte IV wil, moet nog door de Tweede en Eerste Kamer worden goedgekeurd. Bij het televisieprogramma Buitenhof bleek zondag dat geen van de oppositiepartijen die er aan tafel zaten – PvdA, GroenLinks, SP, PvdD, JA21 en BBB – daartoe zomaar bereid is.

De coalitiepartijen gunnen elkaar de ruimte om er van mening over te verschillen. Zondag stoeiden Tweede Kamerlid Derk Boswijk (CDA) en D66’er Tjeerd de Groot opnieuw over het jaar 2030. D66-leider Sigrid Kaag had in WNL op Zondag gezegd dat „niemand is gehouden aan het onmogelijke”. Volgens het CDA betekent dat dat er bij tussentijdse metingen ruimte moet zijn om de doelen te herzien. Volgens De Groot is daar geen sprake van: „IJkmoment is dan waarschijnlijk: flinke schep erbovenop!”

Stikstof is een onderwerp dat zich bij uitstek leent als provinciaal thema: het kabinet heeft de provincies zelf een grote rol gegeven bij het halen van de stikstofdoelen. Provinciale afdelingen van VVD en CDA hebben al laten weten zich tegen het landelijke beleid te keren. Dat maakt het lastig voor het kabinet: er moet niet alleen met de Haagse coalitie rekening gehouden worden.

Rutte hoor je niet over stikstof, in Dordrecht. Hij is er samen met Sophie Hermans, fractievoorzitter van de VVD. Edith Schippers zou er ook bij zijn, maar VVD’ers zeggen dat ze ziek is geweest en daarvan aan het bijkomen is.

In bakkerij Samen, waar Rutte op de foto gaat met Afghaanse en Iraanse vluchtelingen die er werken, probeert Ronald Roël vragen te stellen aan Rutte. Maar het is Sophie Hermans tegen wie hij kwijt kan dat zij en Rutte volgens hem niets te zoeken hebben in deze campagne: die gaat over de provincies. „Je moet elkaar helpen in een partij”, zegt Hermans. „We vertellen ons verhaal sámen.”

Ronald Roël weet niet wat hij dáár tegen in moet brengen. „Dat punt is voor jou.”