In de vier dagen tussen het akkoord en het ingaan van het staakt-het-vuren regende het bommen op Gaza

Na 466 dagen oorlog, ruim 46.600 Palestijnse doden, 110.000 gewonden en bijna twee miljoen ontheemden leek op woensdag 15 januari een einde in zicht voor de oorlog in Gaza. Israël en Hamas bereikten die middag – na dagenlang overleg in Qatar en eerdere mislukte pogingen – een akkoord over een staakt-het-vuren. Wereldwijd werd het akkoord vanaf die dag al gevierd, maar in Gaza was het nog enkele dagen overleven.

Vier dagen later, op zondagochtend 19 januari, ging het staakt-het-vuren in – met enkele uren vertraging. In die vier dagen moest er nog worden overlegd, gestemd en geregeld. Én gevochten: ondanks de belofte van een bestand bleef Israël doorgaan met bombarderen.

Wat speelde zich in Gaza af terwijl op het wereldtoneel het akkoord al werd gevierd?

Woensdag 15 januari

17:13In de wereld: Akkoord bereikt

Geliefden van gijzelaars die sinds oktober 2023 in Gaza worden vastgehouden tijdens een sit-in buiten het kantoor van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in Jeruzalem.

Woensdagmiddag, iets na 17 uur Nederlandse tijd, melden de eerste persbureaus dat Hamas en Israël een akkoord hebben bereikt over een staakt-het-vuren. De partijen spreken af dat Hamas in fasen 33 gijzelaars bevrijdt, dat Israël Palestijnse gevangenen vrijlaat, en dat Israël veel meer hulpgoederen tot de Gazastrook toestaat. Dit bestand zou een voorlopig einde moeten maken aan het bloedige conflict, dat al vijftien maanden voortduurt.

21:09In Gaza: luchtaanvallen op Khan Younis en Gaza-Stad

Palestijnen zoeken door het puin na een Israelisch bombardement op de Al-Farabi school in het centrum van Gaza-Stad. De school functioneerde als schuilplek voor ontheemde Palestijnen.

Zo’n vier uur nadat het nieuws over een akkoord naar buiten is gekomen, voert Israël een luchtaanval uit op Khan Younis, een stad in het zuiden van de Gazastrook. Hierbij worden twee Palestijnen gedood. Een halfuur later doodt Israël twaalf Palestijnen bij een luchtaanval op een woonwijk in Gaza-Stad; twintig mensen raken hierbij gewond.

Dat strijdende partijen tussen het afspreken van een staakt-het-vuren en het moment dat het ingaat nog doorvechten, is „niet ongewoon”, zegt Malin Åkebo. Zij is politicoloog aan de Universiteit van Umeå in Noord-Zweden en heeft zich in vredesonderhandelingen gespecialiseerd. Beide kanten willen op zo’n moment bijvoorbeeld hun militair-strategische positie versterken, aldus Åkebo, juist omdat het later, bij het ingaan van het bestand, niet meer kan.

In de historie, zegt de Zweedse politicoloog, kwam het ook geregeld voor dat landen vlak voor een staakt-het-vuren nog even een extra gebiedje wilden veroveren; de posities van de strijdende partijen bij het ingaan van het bestand werden later dan vaak definitief. Dat was met betrekking tot Israël ook zo in 1948, toen het land in de Arabisch-Israëlische oorlog grondgebied aan het veroveren was.

23:43In de Verenigde Staten: presidenten twisten

Biden benadrukte in een verklaring dat de deal werd bereikt door een plan dat hij eind mei uiteenzette.

Vlak voor middernacht die woensdag eist zowel vertrekkend president Joe Biden als zijn opvolger Donald Trump de eer op voor het bereikte akkoord. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu bedankt ze allebei voor hun hulp.

Donderdag 16 januari

03:55In Gaza: bombardementen op Nuseirat-vluchtelingenkamp en Gaza-Stad

Palestijnen zoeken naar slachtoffers tussen het puin van de gebombardeerde gebouwen in Jabalia.

In de vroege ochtend van donderdag 16 januari bombardeert Israël het Nuseirat-vluchtelingenkamp, waarbij één persoon wordt gedood en verscheidene gewonden vallen. Ongeveer twintig minuten later bombardeert Israël Gaza-Stad, waarbij een kind wordt gedood. Op sociale media gaan beelden rond van het onthoofde lichaam van het meisje. Om 05:50 uur doodt het Israelische leger vier Palestijnen – allemaal van hetzelfde gezin – bij een bombardement in de wijk Al-Daraj in het centrum van Gaza-Stad. Iets voor acht uur ’s ochtends worden vijf Palestijnen gedood bij een Israëlische luchtaanval op Gaza-Stad, tien mensen raken gewond.

09:08In Israël: regering gaat niet stemmen

Israëliërs houden spandoeken vast met de tekst ‘Ja tegen de overwinning, nee tegen overgave’, uit protest tegen de aangekondigde wapenstilstand. Volgens tegenstanders zal de staat-het-vuren de veiligheid van Israël verzwakken.

De Israëlische regering gaat niet stemmen over het bestand, meldt persbureau Bloomberg. Die bijeenkomst stond donderdagochtend om 10 uur Nederlandse tijd op de agenda. Volgens de woordvoering van premier Netanyahu heeft Hamas op het laatste moment enkele punten in de overeenkomst ter discussie gesteld, wat volgens Israël tot „een crisis” heeft geleid.

11:00In Gaza: aanvallen op Gaza-Stad en Jabalia

Palestijnen rouwen om de vele doden die zijn gevallen bij de Israëlische bombardementen.

Opnieuw bombardeert Israël Gaza-Stad. Deze keer is een school het doelwit. Twee kinderen worden gedood, ruim twintig mensen raken gewond. Anderhalf uur later worden zeker twintig Palestijnen gedood bij een Israëlische luchtaanval op de stad Jabalia, in het noorden van Gaza. Sommigen hebben ernstige verwonderingen, anderen zitten vast onder het puin van verwoeste gebouwen.

Israël, zegt brigadegeneraal Han Bouwmeester, hoogleraar militair-operationele wetenschappen aan de Nederlandse Defensie Academie, heeft sinds zijn oprichting, in 1948, een reputatie opgebouwd als militaire macht die bij voorkeur toeslaat voordat andere, grotere machten zich ermee bemoeien. „Als relatief klein land heeft Israël altijd te maken gehad met interventies van hogerhand, of die nu van de Verenigde Naties, de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie of Frankrijk kwamen. Israël wil geen speelbal worden en creëert liever zelf voldongen feiten.”

Die mentaliteit was volgens Bouwmeester goed zichtbaar tijdens de Zesdaagse Oorlog, in 1967: nog voordat een oorlogsdreiging van de buurlanden concreet kon worden, had Israël al de complete luchtmacht van Egypte en Syrië weten uit te schakelen. „Je hoort Israëliërs vaak zeggen: ‘De rest van de wereld begrijpt onze veiligheidssituatie niet. Wij worden belaagd, daarom slaan we terug.’ Ze zijn ervan overtuigd dat hun voortbestaan op het spel staat.”

21:56In Israël: minister Ben-Gvir dreigt met vertrek

In een verklaring van de partij van Ben-Gvir wordt het staakt-het-vuren „roekeloos” genoemd.

De extreemrechtse Israëlische minister Itamar Ben-Gvir (Nationale Veiligheid) dreigt die donderdagavond opnieuw uit het kabinet van Netanyahu te stappen wegens het aanstaande vredesbestand met Hamas. Op de Israëlische televisie zegt Ben-Gvir dat het akkoord de „behaalde resultaten van de oorlog” tenietdoet. Ook Israëlische burgers protesteren tegen de overeenkomst.

De interne verdeeldheid in de Israëlische regeringscoalitie zou een motief kunnen zijn geweest om nog net voor het staakt-het-vuren flink te bombarderen, zegt de Zweedse politicoloog Åkebo. Die bommen kunnen volgens haar een reactie zijn op „zorgen over het feit dat iemands achterban het aangaan van een staakt-het-vuren ziet als een zwakte of als een teken van uitverkoop”.

Vrijdag 17 januari

04:25In de wereld: alsnog akkoord bereikt

Familieleden van Israëlische gijzelaars leggen een verklaring af voor de media in Tel Aviv.

In de vroege ochtend van vrijdag 17 januari bereiken Israël en Hamas alsnog een akkoord.

10:05In Gaza: luchtaanvallen op Gaza-Stad

Een Palestijns meisje wordt naar het Al-Awda ziekenhuis gedragen nadat ze gewond is geraakt bij een Israëlisch bombardement.

Het aantal luchtaanvallen op Gaza loopt kort daarna in hoog tempo op. Iets na 10 uur bombardeert Israël de wijk Shuja’iya in Gaza-Stad. Meerdere bewoners raken gewond.

13:11In Israël: veiligheidskabinet gaat akkoord

Het veiligheidskabinet stemt over het bestand met Hamas.

Vrijdagmiddag stemt het Israëlische veiligheidskabinet in met het bestand met Hamas. Het veiligheidskabinet bestaat uit premier Netanyahu en de elf meest bij de oorlog betrokken ministers. Nu moet nog het voltallige Israëlische kabinet ermee instemmen.

15:24In Gaza: inval in Khan Younis

Palestijnse jongens staan naast de tenten die zijn beschadigd nadat Israël het kamp heeft gebombardeerd.

Het Israëlische leger valt Abasan al-Kabira binnen, een wijk in het oosten van Khan Younis, en doodt drie Palestijnen.

23:25In Israël: voltallige regering gaat akkoord

Mensen verzamelen zich om kaarsen aan te steken voor Shabbat in Tel Aviv nadat het Israëlische veiligheidskabinet voor een staakt-het-vuren-akkoord stemde.

Vlak voor middernacht gaat de Israëlische regering na een zitting van ruim zes uur akkoord. Dat betekent dat het staakt-het-vuren zondag ingaat.

Zaterdag 18 januari

07:00In Gaza: bombardement op Khan Younis

Een Palestijnse man draagt het lichaam van een kind dat door Israëlische bombardementen is gedood.

Rond zeven uur in de ochtend bombardeert Israël een tentenkamp in Khan Younis. Een man, vrouw en hun drie kinderen worden gedood.

08:09Op de Westelijke Jordaanoever: Palestijnse Autoriteit zegt klaar te staan voor rol in Gaza

Sinds 2007 heeft Hamas de macht in Gaza en bestuurt de Palestijnse Autoriteit, gedomineerd door de Fatah-beweging, de Westelijke Jordaanoever.

Een uur na de luchtaanval op Khan Younis zegt president Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit (PA) dat de PA klaar staat om „volledige verantwoordelijkheid” te nemen over de Gazastrook na de oorlog.

10:54In Gaza: lucht- en grondaanvallen in Nuseirat-vluchtelingenkamp, Khan Younis en Jabalia

Een verwoest tentenkamp, waar ontheemde Palestijnen tevergeefs schuilden voor de Israëlische aanvallen.

Israël bombardeert het westen van het Nuseirat-vluchtelingenkamp, waarbij meerdere Palestijnen gewond raken. Twee uur later doden militairen een Palestijn bij een Israëlische grondaanval in het oosten van Khan Younis. In het noorden van de Gazastrook worden twee doden gemeld na een luchtaanval op een huis in Jabalia. Later op de middag meldt het Israëlische leger op X ruim vijftig „doelwitten” door heel Gaza te hebben bestookt.

De Israëlische bommen, zegt brigadegeneraal Bouwmeester, zijn zichtbaarder dan eventuele acties die Hamas nog uitgevoerd heeft in die laatste dagen voor het bestand. „Het kan best zijn dat ook Hamas in die dagen nog aan het strijden was.” Dat kan volgens hem bijvoorbeeld gaan om het plegen van nauwelijks zichtbare aanslagen, in de hoop dat de Israëliërs weer zichtbaarder hard terugslaan. „Of om beschietingen met handvuurwapens of antitankgranaten, bekende guerrillatactieken.”

16:36In Gaza: bombardementen op Noord-Gaza

Een ultraorthodoxe joodse man kijkt vanuit een uitkijkpunt in de zuidelijke stad Sderot toe terwijl Israëlische troepen de noordelijke Gazastrook bombarderen

Rond half vijf in de middag bombardeert Israël meerdere woonwijken in het noorden van Gaza. Persbureau Wafa spreekt van „intensivering van de bombardementen”. Er zouden in de voorgaande 24 uur zeker 23 Palestijnen zijn gedood bij de aanvallen.

18:55In Israël: minister Ben-Gvir stapt op

Met het vertrek van de partij van Ben-Gvir heeft de coalitie nog altijd een nipte meerderheid van 62 zetels in het parlement.

De extreemrechtse minister Itamar Ben-Gvir (Nationale Veiligheid) zegt zich samen met zijn partij terug te trekken uit het Israëlische kabinet. Hij is van plan om zondag zijn ontslag in te dienen uit onvrede met het bestand met Hamas.

Zondag 19 januari

07:30In de wereld: staakt-het-vuren uitgesteld

De zon komt op boven Deir El-Balah in de Gazastrook, kort voordat een wapenstilstand geïmplementeerd had moeten worden.

Het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas, dat zondagochtend om 07.30 uur Nederlandse tijd in had moeten gaan, is uitgesteld. Israël heeft de namenlijst met daarop de gijzelaars die zondag vrijgelaten zouden moeten worden, nog niet ontvangen. „Hamas heeft niet aan de voorwaarden voldaan, en zolang dat het geval is, blijft Israël aanvallen uitvoeren”, zegt de legerwoordvoerder zondagochtend. De bedoeling was dat Israël de namenlijst zaterdag al in bezit had. Hamas zegt de lijst door „technische problemen” nog niet te hebben verstuurd.

Bij die technische problemen kan brigadegeneraal Han Bouwmeester zich best wat voorstellen. „De Hamas-strijders zaten in tunnels, gescheiden in afzonderlijke cellen. De afspraken moesten vermoedelijk van mond tot mond doorgegeven worden. En na de Israëlische aanslag met de piepers op Hezbollah zal Hamas niet al te veel op telefoons vertrouwen.”

08:06In Gaza: bombardementen op Rafah, Khan Younis, Gaza-Stad en Noord-Gaza

„Hamas heeft niet aan de voorwaarden voldaan, en zolang dat het geval is, blijft Israël aanvallen uitvoeren”, aldus een woordvoerder van het Israëlische leger.

Door het uitstel gaat het Israëlische leger zondagochtend door met het uitvoeren van aanvallen op de Gazastrook. In de drie uur vertraging doodt het Israëlische leger 19 Palestijnen, 36 Palestijnen raken gewond. Bij de Israëlische bombardementen viel één dode in Rafah, zes doden in Khan Younis, negen doden in Gaza-Stad en drie doden in het noorden van Gaza.

10:15In de wereld: staakt-het-vuren gaat in

Palestijnen gaan de straat op om de wapenstilstand te vieren.

De wereld haalt opgelucht adem: Hamas heeft de lijst met daarop drie namen van Israëlische vrouwen die vrijkomen doorgestuurd, en dus gaat het staakt-het-vuren tussen Hamas en Israël met vertraging in om 10.15 uur Nederlandse tijd.

Een gevaarlijk moment ontstaat ook direct ná het ingaan van een staakt-het-vuren, waarschuwt zegt Bouwmeester. „Er is dan natuurlijk veel wantrouwen of de andere partij zich wel aan de afspraken houdt. Het duurt ook altijd even voordat de afspraken van de top van de organisatie bij elke individuele strijder of soldaat belanden.”

Een bekend bloedbad ná een wapenstilstand – in dat geval: de Duitse capitulatie – vond plaats op 7 mei 1945 op de Dam in Amsterdam, toen Duitse militairen van de Kriegsmarine vanaf het balkon van herensociëteit De Groote Club, op de hoek van de Kalverstraat, het vuur openden op een menigte die de bevrijding aan het vieren was. Hierbij kwamen nog 32 mensen om het leven. De Duitsers zouden hebben geschoten uit verzet tot een poging tot ontwapening door verzetslieden van de Binnenlandse Strijdkrachten, wat tegen de gemaakte capitulatieafspraken was.

Maandag 20 januari

MaandagavondIn Gaza: jongen doodgeschoten in Rafah

Het lichaam van Zakariya Barbakh wordt door omstanders naar een veilige plek gedragen.

Ook in Gaza is het schieten niet opgehouden. Maandagavond, één dag na het ingaan van de wapenstilstand, gaan er op internet beelden rond van een jongetje dat in Rafah is doodgeschoten. Te zien is hoe het levenloze lichaam van de vijftienjarige Zakariya Hameed Yahya Barbakh op de grond ligt – NRC verifieerde de beelden. Een man probeert het lichaam te bereiken, maar kruipt over de grond weg als het geluid van een machinegeweer klinkt.

Wat is hier gebeurd? Dat blijft onduidelijk. Volgens Palestijnse bronnen is de video een bewijs dat Israël de wapenstilstand heeft verbroken; Israëlische bronnen melden juist dat Hamasstrijders het jongetje hebben doodgeschoten. Er is niet op gereageerd door de autoriteiten in Gaza en Israël, of door de bemiddelaars voor een staakt-het-vuren in Egypte, Qatar en de VS.

Bij het ingaan van het bestand staat het aantal Palestijnse doden volgens het ministerie van Gezondheid in Gaza op 46.913 en het aantal gewonden op 110.750. De meeste doden zijn kinderen, vrouwen en ouderen. Het werkelijke dodental is vermoedelijk veel hoger, met naar schatting tienduizend lichamen die in de gehele Gazastrook onder het puin liggen.

Dilemma

Op het bordje van een succesvolle ondernemer ligt vaak erg veel: verkoop, logistiek, klantbeheer, internetbeveiliging – en ga zo maar door. Intussen is personeel lastig te vinden. Moet je onder die omstandigheden wel een werkweek van 36 uur nastreven?

Dat hoeft echt niet

Als je geniet van je werk, kan het geen kwaad structureel langere werkweken te maken, zeggen Selma Foeken en Florien Versteegh. Zij zijn sparringpartner voor ceo’s, onder wie bedrijfsoprichters. „Veel van onze klanten zijn gepassioneerd en zitten supergoed in hun vel”, zegt Foeken. „Zij geven zeker niet de indruk dat ze op het punt van omvallen staan.”

Volgens Versteegh is het een misverstand om te denken dat je werkweken van 36 uur zou moeten maken. „Ik heb zelf ooit het conservatorium afgerond en jarenlang gewerkt als celliste. Dat een musicus iedere dag met zijn vak bezig is, vinden mensen oké. Ze zeggen niet: ‘Deze vakantie mag je echt drie weken niet aan je instrument komen. Dat is niet gezond. Je moet nu eens ontspannen.’ Maar een ondernemer mag in de vakantie niet met het bedrijf bezig zijn, of in het weekend naar de zaak gaan.”

Door die opvatting komen ondernemers volgens Foeken en Versteegh regelmatig in een spagaat terecht, want hun partner klaagt dat ze te weinig thuis zijn. Foeken: „Een directeur-eigenaar werkt niet alleen veel en hard, maar is ook in zijn of haar hoofd altijd met het bedrijf bezig. Volgens mensen die zelf geen ondernemer zijn, is dat niet gezond. En ook een eventuele partner vindt daar vaak wat van.”

Daarom is het verstandig om er voor de mensen van wie je houdt ‘ook echt te zijn’ zodra je in hun gezelschap bent, adviseert Versteegh: „Dat kan bijvoorbeeld door iemand te vinden met wie je over je zorgen praat, vóórdat je thuiskomt. Zodat je hoofd tegen die tijd leeg is.”

Echt wel

Volgens psycholoog Annita Rogier is een goede werk-privébalans voor directeuren net zo belangrijk als voor werknemers. Rogier schreef boeken over burn-out en is duo-voorzitter van de Vereniging van Erkende Stress- en Burn-outcoaches. „Ondernemers starten meestal met een leuk idee en gaan vervolgens keihard aan het werk vanuit een enorme bevlogenheid. Alleen zijn ze niet per se goed in bijvoorbeeld verkoop of boekhouding of aftersales en proberen dat toch zelf te doen. Ze denken dag en nacht aan hun bedrijf en voelen zich enorm verantwoordelijk.”

Taken overdragen lukt ze vaak niet. „Dat komt niet alleen doordat daarvoor in de beginfase van hun bedrijf nog weinig budget is, maar ook doordat ze erg perfectionistisch kunnen zijn.”

Versteegh: „Ze hebben vaak te veel werk op hun bordje dat ze niet leuk vinden en dat ook eigenlijk niet bij hen hoort.”

Delegeren is in zo’n geval van levensbelang, zegt Rogier. Net als prioriteiten stellen, bijvoorbeeld als het gaat om de werkdruk: „Als je nog niet de middelen hebt om meer mensen aan te nemen, is ‘nee’ zeggen tegen een klant soms de beste beslissing. Anders gaat het op den duur fout. Er zit echt een einde aan de rek.”

Dat geldt volgens Rogier ook wanneer ondernemers hun werk leuk vinden: „Ondernemers denken wel eens dat ze dan niet kunnen instorten, maar bevlogenheid beschermt maar een tijdje. In het begin kun je dat misschien prima aan, zonder duidelijke mentale of fysieke klachten. Maar uiteindelijk kunnen die toch ontstaan. Wie geen tijd neemt om te ontspannen of rusten, moet tijd vrijmaken om ziek te zijn.”

Piekdrukte mag af en toe, als je jezelf maar niet structureel overbelast, of langdurig je sociale relaties verwaarloost: „Je lichaam en je geest kunnen niet zonder rust, sociale contacten, beweging en naar buiten gaan. Als je steeds op zondag denkt dat je naar de fabriek moet omdat anders de machines stilstaan, kun je daar op den duur behoorlijk ongelukkig van worden.”

De druppel die de emmer doet overlopen kan volgens Rogier van alles zijn, van financiële stress tot zorgen over cyberrisico’s of teleurstellingen op persoonlijk vlak. „Wanneer bijvoorbeeld blijkt dat een medewerker fraude heeft gepleegd, kan dat echt pijn doen. Hetzelfde geldt voor miscommunicatie of conflicten, of een werknemer van het eerste uur die plotseling zijn of haar ontslag indient.”

Ook privéfactoren kunnen meespelen. „Als iemand getrouwd is met de zaak, kan dat een tijdje goed gaan en uiteindelijk toch in een scheiding resulteren.”

Ook volgens Foeken en Versteegh is delegeren belangrijk: „Wij adviseren ondernemers vaak een directeur aan te nemen die als manager kan fungeren. Dat geeft de ondernemer de vrijheid om weer te doen waar hij of zij goed in is en waardoor het bedrijf groot is geworden.”

Dus

Hard werken mag, als het maar niet altijd is. Probeer je als ondernemer zoveel mogelijk te richten op het ondernemen zelf. Dat betekent bijna altijd dat je meer moet gaan delegeren dan je nu waarschijnlijk doet.