In de ultieme boomerfilm ‘The Graduate’ bevrijdt de man zichzelf en de vrouw, ook seksueel

Anno 1967 voelden oudere bioscoopgangers zich door The Graduate danig geschoffeerd. Life Magazine zag het als een strijdkreet: „Vertrouw niemand boven de dertig.” Ondanks zuinige kritieken – ook filmcritici waren dertig plus – werd Mike Nichols’ sekskomedie in de VS de best bezochte speelfilm van 1967.

The Graduate, deze week terug in de bioscoop, was een jeugdfenomeen en het werd in 1967 een kantelpunt voor Hollywood: door The Graduate en Bonnie and Clyde – sexy jonge gangsters versus de gevestigde orde – zagen bejaarde studiobazen in dat ze niet langer op pa en ma moesten mikken, maar op hun rebelse boomer-kinderen.

The Graduate exploreerde de ‘quarterlife-crisis’, de weerzin om volwassen te worden. We volgen de ouwelijk geklede, stuurse modelstudent Benjamin Braddock (Dustin Hoffman) die met zijn bachelordiploma op zak terugkeert in de ouderlijke bungalow. Daar dringen oude mensen zich tijdens een poolparty op om hem in te lijven: „Just one word: plastics. There’s a great future in plastics.”

„U probeert mij te verleiden. Ja toch?”, stamelt Benjamin angstig in een fameus shot onder Mrs. Robinsons verleidelijk gebogen been door.

Roofdierprints

Benjamin wil ‘iets anders’ en verstopt zich op zijn jongenskamer, waar Mrs. Robinson (Anne Bancroft) hem besluipt, een oudere dame gekleed in roofdierprints. „U probeert mij te verleiden. Ja toch?”, stamelt Benjamin angstig in een fameus shot onder Mrs. Robinsons verleidelijk gebogen been door. Het eindigt in overspel in een hotelkamer, noir gefilmd, met dreigende schaduwen en zonlicht dat in traliepatroon door de vitrage valt.

Waarna Benjamin maandenlang lethargisch in het zwembad en het bed van Mrs. Robinson ronddobbert en volwassen wordt. De machtsbalans kantelt als zij vertelt dat ze ooit als studente zwanger werd en haar aspiraties inruilde voor de liefdeloze veiligheid van de buitenwijk – zo verloor ze haar voornaam, werd ze ‘vrouw van’. Het wekt geen empathie bij Benjamin; Mrs. Robinson, eerst hautain en manipulatief, wordt nu zielig, een boze heks die kansloos is als Sneeuwwitje zich aandient in de vorm van haar eigen dochter Elaine. Want na een nare date met haar valt Benjamin voor de tranen en onschuld van deze studente en stalkt haar in Berkeley als zij hem afwijst – zij weet dan van zijn relatie met haar moeder. Ten slotte behoedt hij Elaine na een ‘run for love’ voor net zo’n liefdeloos huwelijk als haar moeder en kaapt haar in bruidsjurk bij het altaar weg. Dan volgt de veelbesproken eindscène: Benjamin en Elaine uitgelaten lachend in een bus na de nipte ontsnapping uit burgermansland. Oude buspassagiers kijken afkeurend, hun lach verandert langzaam in een bezorgde frons: doek. Omdat ze beseffen dat ze toch volwassen en gedesillusioneerd worden?

Regisseur Mike Nichols deed iets ongewoons door Dustin Hoffman te casten als Benjamin, een iele, Joodse toneelacteur met een nasale stem.

Sukkel

Naast het originele gebruik van Simon & Garfunkel-hitjes in de soundtrack deed Mike Nichols iets ongewoons door Dustin Hoffman te casten als Benjamin, een iele, Joodse toneelacteur met een nasale stem. De studio zag liever blonde mooiboy Robert Redford. Nichols zag Benjamin eerder als een loser dan als een rebel tegen het establishment, noch deelde hij het in flowerpowerjaar 1967 zo sterke geloof dat de boomers de wereld radicaal gingen veranderen. Desondanks maakte de vileine satire op de conformistische, materialistische levensstijl van de ouders en het feit dat alles door zijn ogen wordt gefilmd Benjamin Braddock tot de vaandeldrager van zijn generatie.

Dus ging The Graduate de geschiedenis in als dé film over de generatiekloof, boomers en de seksuele revolutie. Dat laatste bleek anno 1967 vooral iets voor de man, die zichzelf en zijn toekomstige vrouw bevrijdt nadat hij het op een oude fiets heeft geleerd. Elaine is niet meer dan een speelbal, Mrs. Robinson een harpij.

Tijdloos blijkt de humor van The Graduate niet: er is te veel veranderd in de relatie tussen de generaties én de seksen. Maar als tijdsbeeld blijft hij interessant.