In de oorlog in Soedan zijn ook kisten met mummies het slachtoffer

Posted on June 26, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Oorlogsbuit Door de oorlog in Soedan dreigen eeuwenoude culturele schatten verloren te gaan door geweld van strijders in Khartoem. „Ze zijn onontwikkeld, ze hebben geen idee van cultuur en geschiedenis.”

Koert Lindijer

26 juni 2023 om 17:10

Leestijd 4 minuten

Een beeld van Kush-koning Natakamani (links) in het Nationaal Museum. — Een beeld van **Kush-koning Natakamani** (links) in het Nationaal Museum. Foto AP Photo/Mosa’ab Elshamy

Soedan ondergaat een vernietigingsoorlog, met niet alleen een humanitaire crisis en verwoesting van infrastructuur, maar ook de historische kunstwerken zijn in gevaar. „Ons culturele erfgoed dreigt verloren te gaan. Het Nationaal Museum in de hoofdstad Khartoem is in de afgelopen weken aangevallen. Militieleden braken oude potten en openden kisten met mummies”, vertelt Elnour Hamir vanuit zijn ballingsoord in Parijs. Hij was sinds de val in 2019 van de voormalig president en autocraat Omar al-Bashir hoofd van de National Corporation for Antiquities and Museums (NCAM) dat opgericht was voor behoud van cultureel erfgoed van Soedan.

In april stortten twee facties van het leger in Soedan zich in een meedogenloze machtsstrijd: die van president Fattah al-Burhan van de reguliere strijdkrachten en die van de Rapid Support Forces. De RSF is een paramilitaire strijdmacht geleid door generaal Mohamed Hamdan Dagalo, ook wel Hemedti geheten, een militie uit de woestijn in het westelijke Darfur die in de nationale strijdkrachten werd opgenomen. De gevechten concentreren zich in Khartoem en de regio Darfur. De vechters van Hemedti opereren in de straten met lichte wapens op hun pick-ups, het leger van Burhan bestookt ze met zware wapens, met straaljagers en drones.

De RSF-strijders van Hemedti pasten in de oorlog van 2003 in Darfur de strategie van de verschroeide aarde toe. Met eenzelfde instelling vechten ze nu in de steden: voor hen is de staat een buit en de bevolking een doelwit om te verkrachten en te beroven. Ze bezetten woonhuizen, ziekenhuizen en scholen en aan musea hechten ze geen waarde.

„We hebben veertig medewerkers ter plaatste om de schade op te nemen maar ze kunnen alleen tijdens de korte wapenstilstanden hun huizen uit”, vertelt vanuit Barcelona Isber Sabrine, hoofd van Heritage for Peace, een internationale ngo die erfgoed in oorlogssituaties poogt te beschermen.

„Ze gedragen zich als barbaren”, zegt Elnour vanuit Parijs over de RSF-soldaten die in Khartoem het Nationaal Museum van Soedan binnentrokken. Toen ze in containers eeuwenoude mummies openden, verkondigden ze op sociale media slachtoffers van het bewind van al-Bashir te hebben ontdekt. „Ze zijn onontwikkeld, ze hebben geen idee van cultuur en geschiedenis”, aldus Elnour. Alle museumbewakers zijn inmiddels gevlucht.

Volgens Unesco, de VN-organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, liepen ook de archieven van de Ahlia Universiteit in Omdurman aanzienlijke schade op. Bij een brand in de universiteitsbibliotheek gingen duizenden oude boeken en zeldzame documenten verloren.

10de-eeuwse **Christelijke kunst** in het Nationaal Museum, in 2008.
Foto Khaled Desouki/ AFP

Blauwe Nijl

In de woorden van Egyptische priesters in de klassieke oudheid dreef in de Nijl „in het bodemloze water het zaad van alle dingen”. De culturele geschiedenis van Soedan concentreert zich rond de Nijl, waar grote rijken ontstonden. In de hoofdstad Khartoem staan de belangrijkste musea aan de rivieroever.

Soedan herbergt tweehonderd piramides en heeft na Egypte de grootse verzameling historische cultuurschatten op het continent. Deels komt dat door de opgravingen in de streek waar in de oudheid het legendarische Nubische rijk Kush zich bevond, een vroege zwart-Afrikaanse natiestaat, met een eigen schrift, een industrie, kunst en wetenschappen. Het gebied ligt ten noorden van Khartoem bij watervallen in de Nijl.

Er bleef zo veel van deze cultuur bewaard door de bouw van de Aswandam tussen 1960 en 1970 in Egypte, waardoor het stroomgebied van de Nijl over een afstand van 500 kilometer onder water kwam te staan. Archeologen gingen in die tijd driftig aan het werk om beelden en tempels te vinden en te redden. Volgens informatie van het British Museum, dat een beeld van koning Anlamani en veel andere voorwerpen van de Nubische cultuur huisvest, „zorgden deze reddingsacties ervoor dat dit gebied waarschijnlijk de meest grondige documentatie voor archeologen opleverde dan enig ander vergelijkbaar gebied in de wereld”.

De Blauwe Nijl stroomt aan de voorkant van het Nationaal Museum van Soedan, dat meer dan 100.000 objecten uit de Soedanese geschiedenis herbergt. Er bevindt zich ’s werelds grootste Nubische archeologische collectie, zoals het granieten standbeeld van de koning Taharqa, heerser tussen 690 en 664 v.Chr. Vier van de heropgebouwde Nubische tempels pronken in de museumtuin. Ook zijn er beelden, mummies, en muurschilderingen uit de Steentijd. Door een gelukkig toeval waren dit voorjaar de meeste kunststukken opgeborgen vanwege een renovatie. Maar midden in de frontlinie loopt de collectie in de tuin gevaar.

Over de brug van de Witte Nijl, nog geen drie kilometer ten westen van het museum, ligt Omdurman, de oude hoofdstad van Soedan. Hier ligt het graf van de Mahdi, die in de 19de eeuw na een opstand tegen de Britse en Turkse bezetters een staat vestigde in Soedan. Ook is er een nieuw museum dat onlangs werd geopend in het voormalige huis van Khalifa Abdullah ibn Mohammed, die Soedan regeerde voordat hij in 1898 door de Britten werd verslagen. In beide plaatsen zetten de RSF een militaire basis op en daarom kunnen ze doelwit worden van luchtaanvallen of bombardementen.

De entree van het **Nationaal Museum van Soedan** in Khartoem, in 2020.
Foto ASHRAF SHAZLY/ AFP

Arabische handelaren

Wie het van het Nationaal Museum waagt naar het oosten te lopen door een buurt met vele scherpschutters, komt aan bij het oude en het nieuwe presidentiële paleis, beide door de gevechten beschadigd. Op een steenworp afstand bevindt zich het Etnografisch Museum, waar de diversiteit van Soedan zich toont. Soedan is een multicultureel land. Sinds de 7de eeuw trokken Arabische handelaren honderden jaren lang door de Sahara, over de Rode Zee en langs de Nijl zuidwaarts en namen hun islamitische geloof en cultuur mee.

„In het Etnografisch Museum tonen we de verscheidenheid van alle huidige etnische groepen in Soedan, van hun culturen en tradities, met fascinerende beelden, maskers, sieraden en kralenwerk van zowel Afrikaanse als Arabische afkomst”, vertelt Elnour van de Soedanese erfgoedorganisatie NCAM. „Daarmee willen we bijdragen om de identiteitscrisis van Soedan op te lossen. Een elite van Arabische of gearabiseerde heersers heeft altijd het land willen kneden tot een islamitische Arabische staat. Maar we zijn veel diverser, en dit museum is daar het bewijs van.”

Als onderdeel van de campagne om alle gezichten van Soedan te tonen hielp Elnour bij het opzetten van dergelijke volkenkundige musea in Darfur, in Al-Fashir, Nyala en El Geneina, steden waar net als in Khartoem nu een vernietigingsslag plaatsvindt. Veel van deze nieuwe musea hadden echter hun deuren nog niet geopend toen de oorlog begon.

De RSF zijn rovers, geen beeldenstormers, zoals destijds de Taliban in Afghanistan. „Maar de RSF begaan wel misdaden waarvoor ze vervolgd kunnen worden, want vernietiging van nationaal erfgoed geldt internationaal als een misdaad”, waarschuwt Isber Sabrine van Heritage for Peace.

Elnour van NCAM maakt zich nog geen zorgen over kunstdieven, zoals de diefstal tijdens de oorlog in Syrië. Wel vreest hij voor „de waanzin van goud”. In de niet onder water gelopen gebieden van het Kush-rijk staan piramides en tempels op ver afgelegen plaatsen. „Vele Soedanezen vermoeden ten onrechte dat er goud verborgen ligt onder de piramides”, vertelt hij. „Maar deze oudheden worden gelukkig beschermd; sinds het begin van de oorlog hebben plaatselijke bewoners de bewaking op zich genomen. Dat geeft een klein beetje hoop in deze donkere dagen voor Soedan.”

Lees ook: Soedanese journalist: ‘Mijn geboortestad in Darfur is een hel op aarde’

Lotte Geeven nam de hartslag van Oekraïense militairen op : ‘In de armen van zijn moeder, roffelde zijn hart in een hoog tempo’

admin
November 25, 2024
0

Aan het front in Oekraïne loopt de 48-jarige priester Sergiy rond om een luisterend oor te bieden aan Oekraïense militairen. Hij straalt kalmte uit, maar diep van binnen gaat zijn hart tekeer. Dit weet Lotte Geeven (44), want ze heeft zijn hartslag opgenomen.

Geeven maakt multimediakunst. Ze werkte eerder als emergency evacuator in conflictgebieden. In 2022, het eerste jaar van de Russisch-Oekraïense oorlog, was ze in die hoedanigheid in Oekraïne en reisde er drie weken lang met een Oekraïense vertaler langs de frontlinie. Naast haar werk als hulpverlener nam Geeven aan het front de hartslagen op van 150 Oekraïense militairen, door een stethoscoop-microfoon op hun borst te houden. Van de hartslagen en veldopnames maakte de Oekraïense elektronische artiest Koloah een muziekstuk.

Geeven en de vertaler begonnen hun bijna duizend kilometer omspannende tocht in een dorp in de zuidelijke regio Cherson. Vanaf daar reisden ze verder in de richting van de oostelijke regio Charkiv. Aan het front ontmoette Geeven militairen met allerlei soorten achtergronden. „Er was een masseur bij, een boer, botanicus, bodybuilder, meubelmaker, monnik, blockchain developer, slotenmaker”, zegt Geeven. „Ze waren allemaal tot de tanden toe bewapend en strak ingesnoerd in een scherfvest.”

Stethoscoop-microfoon

De 19-jarige Nikolai, een icoonschilder, stond op het punt om in zijn vers gestreken uniform afscheid te nemen van zijn moeder. „In de armen van zijn moeder roffelde zijn hart in een hoog tempo”, zegt Geeven. Zijn hartslag was te horen via een ingebouwde microfoon in de stethoscoop. De microfoon heeft ze samen met technici in Amsterdam ontwikkeld.

Het raakt Geeven dat mensen snel moe worden van oorlogsbeelden. Ze merkt dat doordat mensen zich afvragen waarom er „überhaupt” nog gefilmd wordt aan de frontlinie, omdat volgens hen alle beelden er hetzelfde uitzien. „Met de audio-opnamen van de hartslagen hoop ik de weerslag van de oorlog op de mens op een intieme manier toch weer dichtbij het publiek te brengen.”

Geeven ontwikkelde in 2013 met hulp van wetenschappers al eens een microfoon om te luisteren naar hoe het diepste gat van de aarde klinkt. „Het leek doodstil, maar aangesloten op een grote speaker klonk het als ver verwijderd onweer.” Ook deed ze in 2020 en 2021 forensisch audio-onderzoek naar hoe vogels protestleuzen overnemen. „Het bleek dat spotvogels de kreten van menigten overnemen in hun zang.” Volgens Geeven zeggen de geluiden die zij opneemt iets over de staat van de wereld.

Het muziekstuk genaamd TILO (lichaam in het Oekraïens) en de rauwe opnames van de harten zijn vastgelegd op één grammofoonplaat. De veldopnames en de hartslagen zijn door artiest Koloah gemengd met elektronische muziek in een hoog tempo. Geeven: „Volgens Koloah is het aantal bpm (beats per minute) in de elektronische muziek momenteel wereldwijd ontzettend hoog en laat de razendsnelle muziek op de dansvloer horen hoe slecht het met de wereld gaat.”

Lichaamsdelen verzamelen

Tijdens hun reis sliepen Geeven en de vertaler bij vrienden van vrienden of in verwoeste hotels. Of ze zich onveilig voelden? „Ik weet hoe ik moet handelen in gevaarlijke situaties, omdat ik daarin ben getraind.” Zo was ze online betrokken bij de evacuaties tijdens de val van de Afghaanse hoofdstad Kabul. Zowel Geeven als de militairen waren gewend geraakt aan gevaar.

Onderweg ontmoette ze de 38-jarige Daniel, een Oekraïense presentator en acteur, die „doodsbang” is geworden voor stilte. „Hij kan alleen in slaap vallen met het geluid van oorlogsfilms op zijn koptelefoon.” Later kwam ze Irina tegen, een sluipschutter die haar lange blonde haren had afgeknipt en nu kort stekelig haar heeft. „Ze kon haar haren niet wassen omdat er op haar dienstplek amper water is.” Door het „eenzame beroep” als sluipschutter, leidt ze aan een klinische depressie, vertelde Irina aan Geeven. Van beide militairen heeft ze de hartslagen opgenomen.

Hoe verder Geeven reisde, hoe meer stress ze via de stethoscoop-microfoon beluisterde in de lichamen van de militairen. Een van hen vertelde haar dat hij op al zijn lichaamsdelen met een waterdichte stift zijn naam heeft geschreven, „voor het geval hij zou overlijden, dan zouden de restanten van zijn lichaam gemakkelijker geïdentificeerd kunnen worden”.

Tegen het einde van haar tocht kwam Geeven een jonge Zuid-Koreaanse monnik tegen. Hij had een gitaar van een overleden militair bij zich. De gitaar was van een Spaanse jongeman genaamd Angel, die net als de monnik uit het Oekraïense vreemdelingenlegioen kwam. „De gitaar moet ik naar de moeder van Angel brengen”, zei de monnik tegen Geeven. Ook zijn hart is te „voelen” via de opnames. Vanaf begin volgend jaar komt de muziekplaat in het War Museum in de Oekraïense hoofdstad Kyiv te staan.

De preview van TILO is op 29 november bij West in Den Haag te zien en te horen. Info: westdenhaag.nl

De weelde van drie iconische kunstenaars die in 1504 elkaar de hand konden schudden

admin
November 25, 2024
0

De Britse koning Charles III bezit een wereldvermaarde kunstcollectie, die gedeeltelijk voortkomt uit de verzameling van zijn 17de-eeuwse voorganger en naamgenoot Charles II (1630-1685). In die tijd kende Engeland, anders dan bijvoorbeeld de Nederlandse Republiek of Italië, geen bijzonder grote traditie van lokale kunstproductie. Dus moesten ze het doen met kunstenaars van het Europese vasteland die ze bewonderden. De Royal Collection bulkt zelfs van bladen door Italiaanse renaissancekunstenaars van topkwaliteit. De King’s Gallery in Buckingham Palace toont nu een selectie van zo’n 150 tekeningen van kunstenaars als Fra Angelico, Leonardo da Vinci, Correggio en Carracci.

Raphael, **De Drie Gratiën**, ca.1517–18. (te zien in King’s Gallery)

Giovanni Bellini, Het hoofd van een oude man, c. 1460–7. (te zien in King’s Gallery) en Bernardino Campi, De Maagd en het Kind, ca. 1570–80. (te zien in King’s Gallery)

Foto’s Royal Collection Trust

De expositie – met secties als ‘figuren’, ‘koppen’, ‘studies voor paleisdecoraties’ – laat zien dat tekeningen in de 15de en 16de eeuw meestal niet bedoeld waren als zelfstandige kunstwerken. Vaak zijn figuren, motieven of composities getekend ter voorbereiding van een schilderij of fresco. Illustratief is een studie in rood krijt waarin de befaamde schilder Rafael de figurenrijke compositie van een groot tapijtontwerp voor de bijbelscène van de Sleuteloverdracht van Christus aan de apostel Petrus (ca 1514) uitprobeert in de vorm van een groep mannen die poseren in hun alledaagse kleren.

Bij de ‘studies naar de natuur’ zijn schetsen van landschappen, paarden en poezen, maar ook een opvallende houtskooltekening toegeschreven aan de Venetiaan Titiaan, met een natuurgetrouwe weergave van de exotische struisvogel (ca. 1550). Het lichtblauwe blad is voorzien van een raster dat erop duidt dat het motief bedoeld was om te worden overgezet naar een schilderij, maar dat werk is niet meer bekend.

De presentatie van werk van de ene briljante tekenaar na de andere, geeft daarmee een overvol maar ook adembenemend fraai overzicht van renaissance-tekeningen en hun functies, uit artistieke centra vooral in de noordelijke helft van het huidige Italië. De nadruk die daar destijds werd gelegd op het belang van het maken van tekeningen in het artistieke proces, en de grote aandacht die kunstenaars er daarom ook aan besteedden, verklaren de uitzonderlijke kwaliteit van de tekeningenproductie die deze expositie weerspiegelt.

Verbeten expressie

Van meer studieuze aard is een tweede tentoonstelling in Londen, in de Royal Academy, over Italiaanse renaissance-kunst, met 45 bruiklenen uit collecties in het Verenigd Koninkrijk en elders in Europa. Hier geen overdonderend aantal kunstenaars en tekeningen, maar juist een relatief klein aantal goedgekozen werken, uit een tijdsspanne van slechts enkele jaren, en gemaakt door drie iconische kunstenaars. In 1504 konden ze elkaar in Florence de hand schudden: Leonardo da Vinci (1452-1519) en Michelangelo (1475-1564), beiden uit de omgeving afkomstig, hadden elders gewerkt en waren in de eerste jaren van de 16de eeuw kortstondig terug in Florence. De jonge Rafael (1483-1520) uit Urbino, verbleef in dat jaar in de stad om te leren van de werken van de buitengewone kunstenaars van die tijd.

Foto Royal Academy of Arts, Londen. / Prudence Cuming

Leonardo da Vinci, De Maagd en het Kind met Sint Anna en de jonge Johannes de Doper (‘The Burlington House Cartoon’), ca. 1506-08. Houtskool met wit krijt op papier, gemonteerd op doek, 141,5 x 104,6 cm, te zien in Royal Academy) en Toegeschreven aan Pietro Faccini, Het hoofd van een jongeling, ca.1590.

Foto’s The National Gallery, Foto Royal Collection Trust

Op even ingenieuze als instructieve wijze toont de expositie de artistieke verhoudingen tussen de drie kunstenaars. Zo maakte Rafael schetsen naar een cirkelvormig, tachtig centimeter hoog, marmer-reliëf door Michelangelo, bijgenaamd ‘Taddei tondo’ naar opdrachtgever Taddeo Taddei (1504-1507). Het stelt de Maagd Maria voor met half liggend in haar armen het Christuskind. Hij lijkt weg te duiken voor een vleugelklapperend vogeltje (een distelvink, symbool van Christus’ latere lijdensweg) in de handen van de jonge Johannes de Doper. Rafaels tekening staat in de expositie op een sokkel precies halverwege de afstand tussen Michelangelo’s reliëf en een schilderij van Maria met kind (‘Bridgewater Madonna’, 1507), waarin Rafael een vergelijkbare compositie heeft toegepast.

Raphael, **De Maagd Maria met het Kind en de jonge Johannes de Doper (‘De Esterhazy Madonna’)**, c. 1508. Tempera en olieverf op paneel, 28,5 x 21,5 centimeter, te zien in Royal Academy)

Even doordacht is de plaatsing, pal tegenover Michelangelo’s tondo, van een tweede uitzonderlijk bruikleen: Leonardo da Vinci’s enorme houtskooltekening van de bijna levensgrote Maria zittend op schoot bij haar moeder Anna. Ook hier heeft het Christuskind een liggende pose en ook nu staat Johannes ernaast. Mogelijk, zoals in deze expositie en de bijbehorende catalogus voor het eerst wordt geopperd, was deze tekening bedoeld als ontwerp voor een nooit voltooid altaarstuk voor de grote zaal van het Florentijnse stadsbestuur in het Palazzo della Signoria.

Voor diezelfde zaal maakten Michelangelo en Leonardo tussen 1503 en 1506 ontwerpen voor frescoschilderingen van veldslagen waarin de stadstaat Florence in het verleden verwikkeld was geweest. Ook deze projecten zijn nooit voltooid, maar in een reeks tekeningen laat zich in de expositie prachtig volgen hoe de kunstenaars op papier hun schilderingen voorbereidden: Leonardo in de Slag bij Anghiari met aandacht voor verbeten expressie in de hoofden van mensen en paarden, Michelangelo geconcentreerd op de anatomie van naakte mannen die zich klaarmaken voor de Slag bij Cascina. En in een pentekening (1505), losjes geïnspireerd op Michelangelo’s fresco-ontwerp, maar dan met een zodanig gedraaid perspectief op twee naakte mannen dat het lijkt alsof de tekenaar zelf deel is geworden van het groepje, openbaart zich het compositorische genie van Rafael.

Tentoonstelling Renaissancekunst uit Boijmans in Parijs

Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam bezit een van de belangrijkste verzamelingen van Italiaanse renaissancetekeningen in Nederland. Een selectie van 122 bladen uit die collectie wordt nu getoond in de Fondation Custodia in Parijs. Naast al vaker beschreven en geëxposeerde bladen uit de periode 1400-1600, van de hand van onder anderen Pisanello, Jacopo Tintoretto, Paolo Veronese, en een bijzondere groep tekeningen door Fra Bartolommeo, worden ook nieuwe vondsten en toeschrijvingen gepresenteerd. Zo is uit recent onderzoek, gefinancierd door de Getty Foundation, gebleken dat een Engel van de Annunciatie (ca. 1514) in rood krijt moet worden toegeschreven aan de Florentijnse schilder Jacopo Pontormo, en een indrukwekkende zwartkrijttekening van de Bijbelse Jozef van Arimathea met het lichaam van de gestorven Christus (1590-1610), aan Aurelio Lomi uit Pisa.

Naissance et Renaissance du dessin italien: Italiaanse renaissancetekeningen uit Museum Boijmans Van Beuningen. T/m 12/1. Fondation Custodia, Parijs. Info: fondationcustodia.fr.

Michelangelo Buonarroti, **Studies van mannelijke hoofden, helmen voor soldaten en gezichtskenmerken**, c.1504. (pen, bruine inkt, en zwart krijt op papier, 20,5 x 25,3 cm, te zien in Royal Academy).

Michelangelo Buonarroti, Mannelijk naakt, c. 1505-06. (Zwart krijt op papier, 40,4 x 22,5 cm, te zien in Royal Academy) en Raphael, naar Michelangelo Buonarroti, David, c. 1505-08. (pen en bruine inkt op papier, 39,6 x 21,9 centimeter, te zien in Royal Academy).

Foto’s Teylers Museum, Haarlem en British Museum

Expres niet zoals Charles Dickens het bedoelde, maar wel vrolijk en lekker suikerzoet

admin
November 24, 2024
0

Zul je net zien: Kerst staat voor de deur – een afschuwelijke feestdag voor afschuwelijke mensen – en dan klieft je domme zusje ook nog eens haar hoofd in tweeën op de rand van haar badkuip. Het overkomt Carola (Nandi van Beurden), eigenaar van Carola’s Christmas Shop, voorheen Carels Christmas Shop. Rechtstreeks naar de hemel kan zusje Christel (Suzan Seegers) niet: ze moet zich eerst nog een laatste keer tegen Carola aan bemoeien.

Op Kerstavond meldt Christels spook zich daarom bij haar grote zus in huis om daar te verkondigen dat Carola bezocht zal worden door drie geesten. Die ervaring zal haar ervan moeten overtuigen haar leven te beteren. Daar zal wel een hoop overtuigingskracht voor nodig zijn, want Carola lijkt niet meteen onder de indruk van Christels spookverschijning. Al zal ze haar zusje (tevens haar werknemer) wel missen in de winkel. Carola: „Niemand maakt zo’n goede cappuccino als jij.”

In kerstmusical A XXXmas Carola is Carola een botte, gierige, ijskoude zakenvrouw met een hekel aan Kerst. Dat maakt haar de vrouwelijke tegenhanger van Ebenezer Scrooge, de hoofdpersoon van Charles Dickens’ A Christmas Carol, het verhaal waar A XXXmas Carola op is geïnspireerd. Wel kreeg de musical de ondertitel Precies zoals Dickens het nooit bedoeld heeft mee, dus verwacht geen adaptatie die al te loyaal blijft aan het bronmateriaal.

Sterrencast

Wat je wél van A XXXmas Carola kunt verwachten is een vijfkoppige sterrencast (naast Van Beurden en Seegers zijn ook Jeremy Baker, Thomas Cammaert en Luuk Haaze van de partij) die uitblinkt in vrolijke, meerstemmige nummers, waaronder veel bewerkingen van bekende kerstliedjes. Zowel de nummers als de grapjes volgen elkaar in rap tempo op in het script van Allard Blom. In de eerste scènes is het wel even wennen aan de dik aangezette humor, met een hoofdpersoon die veel weg heeft van een snauwerige Disneyfilm-slechterik. Carola lijkt zelfs te zijn vormgegeven als Cruella de Vil, geheel in het zwart-wit, terwijl de overige personages zich hullen in rood-groene sjaals en truien.

Naarmate Carola’s voorgeschiedenis wordt onthuld, wordt het personage minder eendimensionaal. Dat wil niet zeggen dat A XXXmas Carola een bijzonder gelaagd geheel is – qua plot en sentimentaliteitsgehalte komt het verhaal vrij dicht in de buurt van de Hallmark-films die deze maanden iedere avond op ‘Christmas Channel’ RTL8 te zien zijn. Al Carola’s herinneringen, trauma’s en dromen draaien om mannen. Maar op vrijwel alle andere vlakken dan het plot is de musical origineel en creatief; van de bij vlagen harde humor tot de catchy liedteksten. Ook naar de muziek van Sam Verhoeven kun je blijven luisteren. Vooral de kerstrevue, een jaarlijkse traditie van Carola’s vader, zit zo goed in elkaar dat het jammer is dat hij maar een paar minuten duurt. Het decor – dat bestaat uit huisjes op kniehoogte die regelmatig van plaats wisselen of eventjes in de lucht zweven – zorgt intussen voor een sprookjesachtige sfeer.

Het maakt dat je je gewillig overgeeft aan het suikerzoete einde waar A XXXmas Carola onvermijdelijk op afstevent. Zo’n suikerzoet einde is ook best lekker. Af en toe. Met Kerst, bijvoorbeeld.

Luister naar