Terwijl de 71-jarige hoofdpersoon van Memorias De Un Cuerpo Que Arde door haar woning vol oude foto’s scharrelt, komen in sommige kamers plots jongere versies van haarzelf tot leven. Details uit herinneringen vermengen zich met het heden. Dat levert niet alleen poëtische momenten op – kippen op een bureau in een studeerkamer – het vat ook prachtig samen wat deze kruising tussen documentaire en fictie zo ontroerend maakt.
In de voice-over van de film blikken drie vrouwen boven de 65 anoniem terug op hun relaties, maatschappelijke verwachtingen en seksuele verlangens. Van een eerste schuchtere ‘virtuele kus’ door op hetzelfde snoepje te zuigen als een buurjongen, via verkrachtingen binnen en buiten het huwelijk, tot de verademing van een minnaar op latere leeftijd.
Door de anekdotes van de drie te laten spelen door één actrice (Sol Carballo) en de elegante montage, maakt regisseur Antonella Sudasassi Furniss prachtig duidelijk dat deze vrouwen niet gereduceerd kunnen worden tot één gebeurtenis. Ze zijn een amalgaam van ervaringen; sommige particulier, sommige universeel voor de tijd en plek waarin ze leefden. Ze groeiden namelijk op in Costa Rica, in een tijd dat praten over seks taboe was. Sudasassi Furniss visualiseert mooi hoe al hun ervaringen op elkaar inwerken en leidden tot de complexe figuren die deze vrouwen nu zijn.
Gniffelende grootmoeders
Memorias De Un Cuerpo Que Arde (herinneringen aan een brandend lichaam), vanaf volgende week te zien in de bioscoop, is niet de enige film dit najaar waarin de seksuele verlangens van vrouwen een grote rol spelen. Het onderwerp blijkt in trek, met recente of komende films als Hokwerda’s kind, Babygirl en Nosferatu.
In het Nederlandse Schitterend, dat deze week uitkomt, schuren de fysieke verlangens van de vrouwelijke hoofdpersonen soms met een door zichzelf of de maatschappij opgelegd ideaal. Nog meer worstelen ze met ongezonde schoonheidsnormen of met het contrast tussen hun eigen dromen en wat dierbaren van hen verwachten.
Lees ook
Dit interview met de Boudewijn Koole, regisseur van ‘Hokwerda’s Kind’
In deze mozaïekfilm, gebaseerd op de Duitse romcom Wunderschön (2022), volgen we zes verschillende vrouwen in een andere fase van hun leven. Zo is er bijvoorbeeld de hyperzelfstandige feministische lerares Nina (Hannah Hoekstra) die hopt van onenightstand naar onenightstand omdat ze het lastig vindt om verliefd en dus afhankelijk te zijn. Moeder Sanne (Caro Lenssen), die worstelt met de combinatie van kinderen met carrière-ambitie, en met vaginale flatulentie. En de recent gepensioneerde Martien (Annet Malherbe) die in een zwart gat valt en begint te twijfelen aan haar huwelijk.
Dat personages niet enorm uitgediept worden, is natuurlijk intrinsiek aan mozaïekfilms, zeker als ze zo veel figuren volgen als Schitterend. Toch voelen de hoofdpersonen van deze ensemblefilm wel erg als variaties op bekende archetypes. Dat is extra jammer omdat het acteerwerk wél dat van de gemiddelde Nederlandse romkom overstijgt.
De cast kan ook niet verhelpen dat de dialogen en verhaallijnen regelmatig zó uitleggerig voelen, dat je het gevoel hebt naar een van de ‘emancipatielessen’ te kijken die Nina in elkaar zet voor haar bronstige puberleerlingen.
Zo laat deze lerares aan het begin van de film een klas zelfportretten maken waarop ze mogen aanduiden wat ze mooi én lelijk aan zichzelf vinden in respectievelijk groen en rood. Verrassing: tienermeisje Leyla (Bobbie Mulder) blijkt veel kwistiger met het rood dan een mannelijke puber in haar klas. Later zien we Leyla haar eerste stappen op het liefdespad zetten en de belangrijke les leren dat het er in het echte leven niet altijd aan toe gaat als online of door haar omgeving wordt voorgespiegeld.
Ook de humor, tussen de serieuzere verhaallijnen over de mal waarin vrouwen vaak worden geperst, voelt wat gemakkelijk, met grappen over ontlastingsincontinentie en pornofilmpjes die op onverwachte momenten worden afgespeeld.
Dan is het gegniffel van de onbeschaamde grootmoeders in Memorias De Un Cuerpo Que Arde verfrissender. Ze werden tijdens hun leven geregeld slachtoffer van tragische onwetendheid en gruwelijk grensoverschrijdend gedrag, maar blijken soms nog steeds te genieten van seks. En vooral te kunnen lachen om hun eigen lust en „het smeulende vuur” dat ze van binnen voelen. „Ik heb een brandweerman nodig!”
