In Atlanta maakt de verkiezingsdag een valse start met bommeldingen bij stembureaus in zwarte wijken. ‘We moeten weer terug, oma’

Rodger Mavy Rutledge had het haar kleinzoon Trevor nog zo gezegd: ga toch vroeg stemmen, laat het niet aankomen op verkiezingsdag. Nu zit de 81-jarige Afro-Amerikaanse vrouw in haar auto te wachten voor het stembureau. „Ik hoop dat hij hier wel kan stemmen, want bij zijn eigen bureau werden we net weggestuurd. Er stonden wel tien politiewagens en de agenten zeiden dat we moesten omkeren. Er zou een bom liggen. Onzin natuurlijk, maar het bureau ging toch dicht.”

Verkiezingsdag was dinsdag pas net begonnen toen in Union City, een overwegend zwart, zuidelijk stadsdeel van de uitgestrekte metropool Atlanta, bij meerdere stembureaus bommeldingen werden gedaan. Ook bij het stembureau waar Rutledge nu staat te wachten, kwam een melding binnen. Een politiewagen staat met blauw zwaailicht schuin voor de ingang geparkeerd.

De politie deed onderzoek en stelde het gebouw veilig, legt agent Hartsfield van het lokale sheriffsdepartement uit. „Iedereen kan weer gaan stemmen bij zijn eigen bureau, waar hij ingeschreven staat.” Dat kreeg Trevor Strong (25) ook te horen, vertelt hij als hij naar buiten komt lopen. „We moeten weer terug naar die eerste locatie, oma.”

Dat de dreigtelefoontjes juist in dit deel van de stad binnenkwamen, lijkt een poging om angst en verwarring te zaaien onder Democratische kiezers. Zuidwest-Atlanta geldt als een stemmenbastion van de Democraten. Biden kreeg in veel stembureaus vier jaar geleden minstens 90 procent van de stemmen. In de voortuinen staan dit jaar overal Harris/Walz 2024-bordjes. De Trump-bordjes zijn op één hand te tellen.

Dit deel van Atlanta is een zogeheten ‘voting desert’. Nergens anders in de metropool moeten kiezers zo ver reizen om het dichtstbijzijnde stembureau te bereiken, wees een wiskundige studie in augustus dit jaar uit.

De organisatie van de stembusgang in Georgia is in handen van Republikeinen. In het Diepe Zuiden van de VS maakt die partij al decennialang werk van het ontmoedigen en tegenwerken van de zwarte stem. Die ervaring kon in 2020 niet voorkomen dat Georgia even verrassend als nipt omsloeg van een solide ‘rode’, Republikeinse staat naar een ‘blauwe’, Democratische staat. Biden versloeg Trump in de staat met 11.870 stemmen verschil (0,23 procent), omdat vooral zwarte kiezers massaal kwamen stemmen en omdat witte vrouwen in de voorsteden het vertrouwen in hem opzegden.

Het stemmenverschil waarmee Trump verloor, komt vier jaar later nu terug op gazonbordjes: met de tekst ‘Corrupt – Ik wil gewoon 11.870 stemmen vinden’. Het is een letterlijk citaat van de toenmalig president, afkomstig uit een gelekt telefoongesprek met Brat Raffensperger. Trump zette de secretary of state, de topambtenaar belast met het organiseren van de verkiezingen, in het gesprek onder druk om zijn verlies weg te poetsen. Raffensberger boog niet. Trump wordt er sinds augustus 2023 voor vervolgd.

De intimidatie van juist zwarte kiezers toont ook hoe de demografische samenstelling van de staat sinds begin deze eeuw razendsnel verandert. Atlanta is een magneet voor mensen van allerlei etnische achtergronden. Veel zwarte noordelingen keren terug naar Georgia, waar hun voorouders wegvluchtten in de tijd van de rassendiscriminatie. Het maakt de metropool en andere steden toenemend tot Democratische eilanden in een Republikeinse zee.

Daar leidt deze politieke kentering tot verzet. Zo liep in Spalding county, op een uur rijden van Atlanta, bij de vorige verkiezingen de spanning al op. Trump won er in 2020 weliswaar met 60 procent. Maar volgens lokale Republikeinse partijkopstukken had die marge ruimer moeten zijn. Die argwaan werd gevoed door een video van een brandje in een vuilcontainer die op verkiezingsavond viraal ging. Daarin zouden stembiljetten voor de toenmalige president verbrand zijn door de stemmentellers. Rond hun bureau werd het die avond onrustig, met (witte) Republikeinse betogers die groot misbaar maakten. De (zwarte) stembureau-medewerkers moesten onder politie-escorte naar huis.

We hebben dinsdag de kans om een zwarte meid de allerhoogste macht te geven

Zwarte kerk

In de Enon-kerk in zuidwest-Atlanta, waar deze dinsdag ook gestemd kan worden, heeft pastoor Gregory Pollard de zondag voor de verkiezingen dan ook meerdere adviezen voor zijn gelovigen. Eerst raadt de flamboyante voorganger aan toch vooral op Kamala Harris te stemmen, al blijkt dat letterlijk preken voor eigen parochie: „We hebben dinsdag de kans om een zwarte meid de allerhoogste macht te geven” (gejoel).

Dan gaat hij in op Harris’ tegenstander, die hij zowel „diabolisch” als „verkeerd begrepen” noemt. „Het gaat er niet om dat zijn aanhangers hem zo graag mogen. Ze mogen jullie vooral niet”, zegt hij tot luide instemming van de volledig zwarte kerk.

Als Pollard vraagt wie er al gestemd heeft, gaat zeker 80 tot 90 procent van de handen omhoog. Dat is goed, zegt de pastoor, maar nog niet genoeg. „Haal iedereen over om te gaan stemmen. Denk niet dat die ene stem niet uitmaakt.” Want, zegt de pastoor, terwijl hij tot grote hilariteit Trumps stem imiteert, „het enige wat er dan nodig is, is voor hem om die 11.870 stemmen te vinden”.

En dan heeft hij tot slot nog één advies. „Let dinsdag op jezelf. Ga om 7 uur ’s avonds naar huis. Wacht tot de volgende dag. Want tegenstanders zullen boos zijn als wij winnen. Én ze kunnen zich raar gaan gedragen als zij winnen.”

Big Lie

In Spalding zitten de trumpisten die vier jaar geleden buiten het stemtelcentrum het lokale protest ontketenden, nu in de lokale kiesraad. Dit laatste is mogelijk door een ingrijpende wijziging in de stembusregels in Georgia. Raffensberger en gouverneur Brian Kemp, beiden partijgenoten van Trump, hielden hun rug in het telefoongesprek weliswaar recht. En tot op de dag van vandaag stellen ze dat de stembusgang van 2020 eerlijk verliep in Georgia. Maar dat weerhield hun partij er niet van om in 2021 een wet aan te nemen die de ‘verkiezingsintegriteit’ in de staat zou moeten verbeteren. ‘Election integrity’ is het eufemisme waaronder de Republikeinen door het hele land meegaan in Trumps ‘Big Lie’ over verkiezingsfraude.

In Georgia staat de wet bekend als SB202. Meest berucht werd een verbod op het uitdelen van water of voedsel aan kiezers voor de rijen in het stembureau, die doorgaans langer zijn in gebieden met veel niet-witte (lees: Democratische) kiezers. Ook werd bijvoorbeeld het aantal deponeerbussen dat neergezet mag worden voor poststemmen ingeperkt en werd de identificatieplicht aangescherpt.

Vele malen effectiever echter was de aanpassing van de regels voor de samenstelling van de kiesraden op gemeenteniveau. Deze raden worden van oudsher bevolkt door even bejaarde als bedeesde burgers: vergadertijgers met een juridische achtergrond en een voorliefde voor regeltjes. Maar onder de nieuwe wet kreeg de volksvertegenwoordiging van Georgia, die gedomineerd wordt door Republikeinen, daar zeggenschap over.

Resultaat is dat deze raden op verscheidene plekken in het land zijn overgenomen door politieke activisten die geloof hechten aan Trumps leugens en complottheorieën over kiesfraude. Deze trumpisten, is de Democratische vrees, kunnen in de nasleep van de verkiezingen gaan talmen met het certificeren van de stembusuitslag om de ex-president bij eventueel verlies alsnog te laten winnen.

Ook regelde de wet dat de overkoepelende kiesraad op staatsniveau anders ingericht werd. Brad Raffensperger – de man die moedig stand hield tegen Trump – verloor zijn zetel en stemrecht binnen deze Election Board. Drie van de vijf leden van deze kiesraad zijn verklaarde trumpisten. De Republikeinse presidentskandidaat prees hen tijdens een campagnebijeenkomst in Georgia deze zomer aan als „pitbulls” die zullen gaan „vechten voor eerlijkheid, transparantie en de overwinning”.

Deze machtsgreep leidde de afgelopen maanden al tot meerdere rechtszaken vóór verkiezingsdag. Zo moesten Georgia’s hoge rechters ingrijpen tegen het voornemen om alle stemmen sowieso handmatig te gaan hertellen. Dit had tot grote vertraging van de uitslag kunnen leiden en tot meer onzekerheid: mensen maken nu eenmaal meer fouten dan machines.

Maandag scoorde de Republikeinse Partij echter weer een overwinninkje. Drieduizend volmacht-stembiljetten die te laat naar kiezers werden opgestuurd in het voorstedelijke Cobb County, moeten wel gewoon deze dinsdag om 7 uur ’s avonds binnen zijn. Een lagere rechter had eerder bepaald dat ze tot vrijdag mochten worden opgestuurd. Deze eerste juridische schermutselingen zijn een voorproefje van de rechtszaken die ná verkiezingsdag bijna zeker aangespannen zullen worden – zeker als de uitslag weer net zo nipt mocht uitpakken als vier jaar terug.

Luiken dicht

In een lokaal campagnekantoortje van de Democraten in South Fulton, een naburig zwart zuidelijk stadsdeel, zit de schrik er dinsdagochtend meteen goed in. Om 7 uur ’s ochtends stond de deur nog open voor vrijwilligers om gazonbordjes op te halen, langs de deuren te gaan of mee te draaien in de belploeg die twijfelende kiezers moet aansporen toch echt te gaan stemmen voor Kamala Harris.

Maar na de bommeldingen gaan de luiken dicht, de deur op slot en wordt iedereen op het hart gedrukt om toch ,,vooral veilig te blijven vandaag”. Er wordt al gesproken over spoedrechtszaken om de 40 minuten dat sommige stembureaus vanochtend dicht waren vanavond te compenseren door ze ook net zolang langer op te houden.

Twee vrijwilligers laden een stapel campagnebordjes in hun achterbak, als manager ReVonda Bowen van het kantoortje hen nog op het hart drukt. ,,Ik weet dat jullie de wereld proberen te redden, net als de rest van ons. Maar wees echt voorzichtig luitjes, houd je ogen open, je oren open. Alles.”

Delen





Mail de redactie