In Ahoy gaat YouTube-psycholoog Jordan Peterson van zelfhulp naar ‘doorgeslagen genderideologie’

Reportage

Jordan Peterson Zijn publiek komt naar Ahoy voor de op religieuze leest geschoeide zelfhulp, maar blijft voor de conservatieve provocaties. „Ik moet mezelf uitspreken. En ja, dan ga je je soms zelf ook als een slang gedragen.”

Bezoekers van Jordan Petersons lezing in Ahoy, Rotterdam.
Bezoekers van Jordan Petersons lezing in Ahoy, Rotterdam.

Foto Olivier Middendorp

Bij Ahoy aan het Zuidplein hangt een sfeer van verwachting in de lucht. Plukjes vriendinnen keren met volle tassen lingerie huiswaarts van de Hunkemöller-uitverkoop en worden afgelost door groepjes jonge mannen. Ze komen vanavond luisteren naar de zestigjare Canadese psycholoog Jordan Peterson. Veel van hen zijn op de gelegenheid gekleed – in een jasje bijvoorbeeld, met een opvallende stropdas. Ook de baarden tieren – soms nog wat weifelend – welig.

Student Joost uit Ede begon met twee studies tegelijk, maar „Peterson hielp me om de uitdaging toch aan te gaan”.
Foto Olivier Middendorp

Menselijke kreeft

De 24-jarige student Matthijs van Meerendonk is alleen uit Groningen gekomen. Op zijn donkerblauwe das prijken bordeauxrode kreeften. „Jordan Peterson vergelijkt mensen met kreeften”, legt hij uit. „Net als deze dieren draait de mens op serotonine, het gelukshormoon. Wie daar genoeg van heeft loopt met zijn schouders naar achter, de rug recht en het hoofd omhoog. Net als succesvolle kreeften.” Zes jaar eerder raakte hij naar eigen zeggen verslingerd aan het bekijken van lezingen van Peterson op YouTube. „Zoals hij vertelt over Mozes, die met zijn volk op weg ging naar het beloofde land. Daar kwam hij niet meteen, maar hij moest eerst door de woestijn. Dat herken ik in mijn eigen leven. Het motiveert mij om vol te houden.” Peterson helpt hem als student mechanical engineering groot te dromen – „ik begon een bedrijf dat fietsen wilde maken uit plastic” – en niet op te geven als een zakelijk avontuur anders uitpakt dan gehoopt. „Ik heb alweer iets nieuws in gedachten.”

De 19-jarige Joost („liever geen achternaam”), die met drie jongere familieleden en een vriend uit Ede is gekomen begint te glimmen als hij vertelt wat hij aan Peterson heeft gehad. „Ik begon vorig jaar met twee studies tegelijk, filosofie en psychologie, en daar zag ik best tegenop. Hij hielp me om de uitdaging toch aan te gaan.” En, voegt hij toe, „het lukt!”

Vlaming Philip Herman bezoekt Peterson al voor de zesde keer. „We moeten als cultuur niet te sissisch worden.”
Foto Olivier Middendorp

Planten en boekskes

Naarmate de rijen aanzwellen blijkt ook het publiek diverser. Peterson trekt lang niet alleen de jonge, witte mannen waar hij aanvankelijk mee werd geassocieerd. Zeker 20 procent van de aanwezigen is vrouw of van niet-westerse afkomst. De 39-jarige Philip Herman uit Hasselt, een Vlaming van kleur, stoort zich aan het beeld van de Canadese hoogleraar als held van alleen maar de witte man. „Hij is nodig als tegenwicht, want de slinger schiet veel te ver door. Richting positieve discriminatie bijvoorbeeld. Daar zit ik echt niet op te wachten. Ik wil op mijn kwaliteiten worden beoordeeld. We moeten als cultuur niet te sissisch worden. Te zacht.”

Voor Herman is het al de zesde keer dat hij Peterson gaat zien, hij reisde er zelfs voor naar Zweden en Noorwegen. „Hij helpt me om de beste versie van mijzelf te laten zien. Door me te kleden bijvoorbeeld (hij loopt in een kleurrijk pak met opvallende schoenen). En, een levensregel uit zijn nieuwste boek, door een speciale kamer in mijn huis in te richten met planten en boekskes.”

Eenmaal binnen wachten ruim 4.000 aanwezigen geduldig op wat komen gaat. Bachs Goldbergvariaties schallen gemoedelijk door de ruimte, waarna een klassiek gitarist het publiek nog wat verder opwarmt. Daarna is het woord aan de familie Peterson. Zoon Julian prijst in een video met zijn vader een app aan waarmee je essays leert schrijven. Vrouw Tammy leest wat citaten uit het werk van haar man voor, waarna ze minutenlang anekdotes opdist uit haar leven tijdens de „autoritaire lockdown”.

En dan is daar toch het hoofdprogramma zelf, door zijn vrouw aangekondigd als „Jordan B. Peterson”.

Via Abraham naar Jung

Schijnbaar zonder voorbereiding rijgt Peterson ijsberend over het podium een uur lang intellectuele associaties aan elkaar, als kralen aan een ketting. Een typische Peterson-zin kan beginnen met de bijbelse figuur Abraham, om vervolgens via Nietzsche en een anekdote uit zijn jaren als klinisch psycholoog uit te komen bij het Id van psychoanalyticus Jung.

Pas tegen het eind van de toespraak wordt een rode draad zichtbaar. Peterson houdt zijn publiek voor niet te liegen, „want een iemand die de waarheid spreekt kan een tirannie omverwerpen”. God vond uiteindelijk niet 50, niet 40 of 30, maar slechts 10 rechtvaardigen in Sodom en Gomorrah. „Zorg dat je bij die 10 zit.”

Luid applaus krijgt hij wanneer hij uitvalt tegen de lockdowns, die „vele malen erger” waren dan de pandemie. „Jullie Nederland is een wonder van orde en creativiteit. Maar dat kan in een flits voorbij zijn”, houdt hij zijn publiek voor. „Als globalisten met hun zelfbedachte utopische denkbeelden het voor het zeggen hebben en de gewone werkende man negeren, zoals jullie boeren en onze truckers (in Canada, red.), dan baart dat zorgen.”


Lees ook: De extreme lijdensweg van Jordan Peterson

Januskop

Zoals het tweedjasje van de professor een donkerblauwe en een rode kant heeft, bezit ook de hoogleraar twee kanten. Naarmate de avond vordert krijgt Ahoy meer van zijn januskop te zien.

Zijn publiek, komt voor de op religieuze leest geschoeide zelfhulp, maar blijft voor de conservatieve hitserij. Het tweede ovationele applaus van de avond volgt pas tijdens de Q&A, als Peterson uitvaart tegen de „doorgeslagen genderideologie”, die in zijn ogen leidt tot „misdaden tegen de menselijkheid”. Artsen die geslachtsoperaties uitvoeren noemt hij „Auschwitzwaardig”. Hier en daar klinkt een instemmend „amen”.

De publieksvraag die Peterson op dat moment beantwoordde ging over waarom hij op Twitter soms zo fel kan uitvaren, terwijl zijn boeken en lezingen juist zo bedachtzaam klinken. Een veroordeling van de „criminele” arts die de borsten van transgender acteur Elliott Page verwijderde kwam hem al eens op een schorsing te staan. Onder het regime van Elon Musk is het iets beter toeven op het Twitter-platform, zegt hij: „Het is de grootste, meest venijnige slangenkuil in de geschiedenis van de mensheid. En het liefst zou ik het geheel negeren. Maar ik moet mezelf uitspreken. En ja, dan ga je je soms zelf ook als een slang gedragen.”

Slechts de uitverkoop van een lingeriemerk en het sombere vergezicht van een avondland waar het ieder moment nacht kan worden weet op deze Dag van de Arbeid de massa’s te beroeren. „Aim up”, houdt Peterson zijn publiek telkens voor. „Er komen gekke decennia aan, die dingen van jullie zullen vragen die we ons nooit konden voorstellen.”