Huilende moderedacteuren, blote piemels, extatisch spektakel – de tien belangrijkste modeshows sinds 1970

Posted on March 2, 2023 by admin

Foto Pierre Vauthey/Getty Images

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Top-10 Wat zijn de belangrijkste modeshows sinds 1970? De keuze van de Franse modecurator Alexandre Samson.

2 maart 2023

Leestijd 7 minuten

Alexandre Samson (33), hoofd collecties bij het Parijse museum voor mode en modegeschiedenis Palais Galliera, draagt sinds zijn tiende jaar alleen zwarte kleding. De enige uitzonderingen in zijn garderobekast zijn twee groene, militaire truien van zijn opa. „Ik ben bang voor kleur. Zwart is elegant. En alleen zwart is ook makkelijk kiezen.”

Samson is bij Palais Galliera verantwoordelijk voor de naoorlogse haute couture en de hedendaagse mode. Door een stage bij het museum, nu dertien jaar geleden, raakte hij in mode geïnteresseerd. Vooral de geplooide jurken van Madame Grès, de legendarisch Franse ontwerpster, prikkelden zijn nieuwsgierigheid en inspireerden hem tot een modestudie aan École du Louvre in Parijs. Als curator maakte hij in 2018 naam met een retrospectief van de Belgische ontwerper Martin Margiela.

Deze maand opent in Palais Galliera de door Samson samengestelde tentoonstelling 1997 Fashion Big Bang. In 1997 gebeurde onnoemlijk veel, zegt hij. Comme des Garçons, Martin Margiela en Raf Simons hielden legendarische shows. Jean Paul Gaultier en Thierry Mugler kwamen met hun eerste haute-couturecollecties. De Britse ontwerpers Alexander McQueen en John Galliano kregen het voor het zeggen bij respectievelijk Givenchy en Dior. En jonge, tot dan weinig bekende artistiek leiders als Hedi Slimane en Stella McCartney begonnen furore te maken. Samson: „1997 is een keerpunt in de geschiedenis van de hedendaagse mode. Allerlei ontwikkelingen van de afgelopen decennia vinden hun oorsprong in dat jaar. De globalisering van de mode kwam bijvoorbeeld in een stroomversnelling. En dan heb ik nog niet genoemd dat Gianni Versace en Lady Diana in 1997 overleden.”

Op verzoek maakte Samson een top tien van de tien belangrijkste modeshows sinds 1970. Uit het knaljaar 1997 koos hij er drie.

10 After Words, Hussein Chalayan

prêt-à-porter, najaar 2000

Alexandre Samson: „Hussein Chalayan is een Brits/Turks-Cypriotische ontwerper die in Londen woont en werkt. Zijn kleren en shows hebben altijd een verhaal; het zijn vaak complexe, conceptuele vertellingen. After Words was een show als een toneelstuk. In een witte huiskamer trokken vier modellen de hoezen van stoelen aan. De stoelen zelf vouwden ze daarna op tot koffers. Aan het eind van de show stapte een ander model in een ronde houten salontafel. Ze trok het meubel omhoog en bevestigde het aan haar middel: voilà, een rok. Een show dus over ballingschap, wat het betekent als je halsoverkop om politieke, sociale of wat voor reden ook je land van herkomst moet ontvluchten. Dan dient je vluchtkoffertje klaar te staan en kun je maar weinig meenemen. After Words was een show die met veel emoties ontvangen werd.”

9 Sphinx, Rick Owens

prêt-à-porter voor mannen, najaar 2015

„Blote borsten en doorschijnende jurken op catwalks zijn niet ongebruikelijk. Dat vrouwelijk naakt in shows shockeert haast niemand. Hoe anders is dat met mannelijk naakt! De Amerikaanse ontwerper Rick Owens toonde in zijn show -Sphinx in 2015 een soort toga’s in aardetinten met gaten op kruishoogte. Als zijn modellen stil stonden zag je niks. Maar zodra ze gingen lopen, konden toeschouwers soms een glimp opvangen van hun geslacht. De penissen zwierden zachtjes over de catwalk, zoals een criticus het omschreef.

„In tijden waarin het vaak gaat over toxische mannelijkheid een statement van jewelste. En ook weer een interessant voorbeeld van deconstructie in de mode. De show zorgde voor veel ophef en leverde Rick Owens de bijnaam Dick Owens op.”

8 12 Black Women, Issey Miyake

prêt-à-porter, voorjaar 1976

„De eerste modeshow met bijna alleen zwarte modellen in een tijd dat één zwart model in een show al uitzonderlijk was. Voor dit keerpunt was een jeugdige Japanse ontwerper verantwoordelijk: Issey Miyake. Deze voorstelling vol wijde, linnen kleding was een statement: haute couture was niet relevant meer, hoog tijd voor een mentaliteitsverandering.

„Bethann Hardison, het activistische Amerikaanse model, hielp Miyake bij de productie. Een van de modellen was Grace Jones, later bekend geworden als zangeres. Miyake hield de show eerst diverse keren in Tokio. Daarna reisde de show ook naar New York en Parijs. In totaal 15.000 mensen zagen hem. Diverse beroemdheden zaten op de eerste rij, onder anderen de acteurs Michael Douglas en Jack Nicholson.”

7 Naamloos, Karl Lagerfeld voor Chanel

eerste haute-couturecollectie, voorjaar 1983

„Begin jaren tachtig, ruim tien jaar na de dood van Cristóbal Balenciaga en Coco Chanel, leek haute couture dood, niet relevant meer. Toen Karl Lagerfeld, een ontwerper die voor Chloé, Fendi en nog een aantal andere huizen werkte, ook bij Chanel aan de slag ging, lag het modehuis op apegapen. Lagerfelds eerste haute-couturecollectie voor Chanel was een mirakel. Hij deed iets wat nog altijd relevant is: hij liet zien hoe je een historisch modehuis succesvol kunt rebranden. Hij putte inspiratie uit de jaren twintig en dertig, mixte dat met een klassieke Chanel-twist – van de grote parels en de mantelpakjes tot het logo met de verbonden CC’s – en vertaalde het naar de moderne tijd. Zijn herinterpretatie maakte van Chanel weer een van de grootste modemerken.”

6 Insects, Thierry Mugler

haute couture, voorjaar 1997

„In de finale liepen de modellen in letterlijk schitterende vlinder-achtige outfits over de catwalk. Eerder maakte Thierry Mugler collecties gebaseerd op voertuigen en robots. Hij maakte van zijn modellen altijd superheldinnen. Met zijn morfologische fantasie-outfits en innovatieve materialen – metaal, imitatiebont, latex – bracht hij een revolutie in de mode teweeg en groeide hij in de jaren tachtig uit tot een van de bepalende ontwerpers. Innovatief was de wijze waarop hij kleren construeerde.

„Dit is zijn belangrijkste show. Bij haute-coutureshows draaide het lange tijd om elegantie, met Yves Saint Laurent-achtige kleding. Mugler doorbrak dat stramien op radicale wijze. Hij zorgde voor onvergetelijke, theatrale spektakelshows. Glamour! Glittergewaden! Powerdresses! En gemaakt met ongekend vakmanschap.”

5 Patchworks and X, Comme des Garçons

prêt-à-porter, voorjaar 1983

„Ik zou elke show van Comme des Garçons van begin jaren tachtig kunnen noemen. Allemaal waren ze bijzonder en revolutionair. De oprichtster van het merk, Rei Kawakubo, introduceerde een nieuwe stijl: wijde, asymmetrische kleren van bleek-zwartige stoffen die de vrouwelijke vormen niet seksualiseerden maar bevrijdden; nergens zaten haar outfits strak. In haar winkel experimenteerde Kawakubo met het weglaten van spiegels. Als klanten afzagen van uiterlijke fixaties konden ze focussen op het gevoel dat kleding kan geven.

„Conservatieve modejournalisten moesten niks hebben van de Japanse ontwerpers die de modewereld veroverden. Ze uitten zich niet alleen negatief, maar soms ook racistisch. Ze waarschuwden voor het ‘gele gevaar’ en hadden het over de ‘Hiroshima-zwerfsterstijl’ van Comme des Garçons. ”

4 Naamloos, Christian Lacroix

eerste haute-couturecollectie, najaar 1987

„Voor het eerst in jaren werd in 1987 een nieuw haute-couturemerk opgericht: Christian Lacroix. Een idee van Bernard Arnault, de baas van luxebedrijf LVMH. Hij veronderstelde dat Lacroix het goed zou doen als ontwerper van een eigen merk.

„Jaren eerder, in 1961, had Saint Laurent verklaard dat haute couture niet meer vernieuwd kon worden. Maar Lacroix, een voormalig theaterkostuumontwerper, liet zien dat niets minder waar was. Met zijn opzichtige, uitbundige, levendig gekleurde en enorm dure creaties zorgde hij voor spektakel. Na de presentatie van zijn eerste haute-couturecollectie, met korsetten, crinolines en enorme decolletés, gingen de aanwezige moderedacteuren op hun stoelen staan. Huilend van geluk wierpen ze bloemen naar de nieuwe modekoning.”

3 The Body is the Dress, Martin Margiela

Prêt-à-porter, voorjaar 1997

Foto Stany Dederen/ Collectie Modemuseum Antwerpen

„Een buitengewone modeshow daagt uit en stelt vragen – over creativiteit, over lichaamsvormen, over schoonheid, over kleding. Vaak duurt het jaren voordat de betekenis van een show echt duidelijk wordt. The Body is the Dress uit 1997 is de belangrijkste show van Martin Margiela, een Belgische ontwerper die altijd vragen leek te stellen over wat als mode beschouwd kan worden.

„Tot deze show stond hij bekend als een grunge-ontwerper voor een alternatief publiek met shows in wastelands, zoals een verlaten metrostation. Met The Body is the Dress maakte hij indruk. Het was een collectie waarin sporen van het productieproces van kleding opzettelijk zichtbaar waren gemaakt, zoals naden, voeringen, wit overlockgaren en schoudervullingen. Tops waren gebaseerd op de bekende paspoppen van Stockman.”

2 Libération, Yves Saint Laurent

haute couture, voorjaar 1971

„Deze show staat bekend als de ‘schandaal-collectie’. Knielange rokken, armoedig ogende bontjassen, ruim vallende broeken en jasjes met schoudervullingen, en véél make-up. Waarom zoveel ophef? Dit was de eerste niet-elegante haute-couturecollectie. Yves Saint Laurent liet zich inspireren door de jaren veertig, de oorlogsjaren, door de vlooienmarktvondsten van jonge vrouwen als Paloma Picasso.

„De recensenten, veelal dames op leeftijd, hadden de oorlog bewust meegemaakt. Zij verafschuwden deze collectie en bestempelden haar als lomp en een toonbeeld van slechte smaak. Maar de jeugdige cliëntèle van Saint Laurent omarmde haar. Vanaf dat moment werd haute couture veel brutaler. Sommige critici boden Saint Laurent een half jaar na de show excuses aan.”

1 Body Meets Dress, Dress Meets Body, Comme des Garçons

prêt-à-porter, voorjaar 1997

„Beslist een van de belangrijkste modeshows van de twintigste eeuw. Een presentatie die over veel meer dan mode alleen gaat, die het idee van schoonheid bevraagt. Deformatie is altijd onderdeel van mode geweest. Met kussens, korsetten, schoudervullingen en wat niet al zijn schoonheidsidealen versterkt en benadrukt. In deze collectie verplaatste ontwerpster Rei Kawa-kubo de deformaties naar ongebruikelijke posities: de buik, de heupen, de rug en de schouders. Een collectie dus over het vervormen van het natuurlijke silhouet. Daarmee stelde ze de uitgangspunten van de westerse mode ter discussie. Waarom, vroeg Kawakubo zich af, vinden we een gebochelde lelijk en een hoogzwangere vrouw mooi?

„Je moet deze collectie ook in de context zien. Zij kwam op het moment dat plastische chirurgie haar hoogtijdagen beleefde en dat gediscussieerd werd over het klonen van mensen. Herinner je je Dolly nog, het eerste gekloonde schaap? Zij kwam in februari 1997 ter wereld.”

1997 Fashion Big Bang. Van 7 maart t/m 16 juli in Palais Galliera in Parijs

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 4 maart 2023

Opinie | NSC, Nieuw Sociaal Geknakt

admin
November 23, 2024
0

In de praktijk heeft de kiezer vaak ongelijk. Volgens het cliché is het omgekeerd, maar bekijk alle nieuwe politieke partijen sinds de eeuwwisseling en zie het resultaat. Ik maakte een lijst en kwam tot zestien nieuwe partijen die sinds 2000 door professionele media en opiniepeilers relevantie werden toegekend.

Leefbaar Nederland, de LPF, de Partij voor de Dieren, Trots op Nederland, 50Plus, Forum voor Democratie, Volt, Nieuw Sociaal Contract, etc.

Vaak gevormd uit betrokkenheid bij de democratie: burgerzin. Ze debatteerden onderling, schreven beginsel- en verkiezingsprogramma’s, ze presenteerden hun leider – Pim Fortuyn, Peter R. de Vries, Rita Verdonk, Pieter Omtzigt, etc.

Daarna volgde doorgaans een periode van populariteit – meestal alleen in peilingen, soms ook op verkiezingsdag. Vervolgens zakten ze weg in een complex van onderlinge kift, zelfoverschatting of, meestal het belangrijkste, een gebrekkig inzicht in de democratische praktijk.

Democratie is aan de tekentafel eenvoudiger dan in de werkelijkheid. Zorgvuldig geformuleerde idealen botsen er op die van anderen. En democratische gezindheid kan ook ongemakkelijke conclusies oproepen: zie de NSC-Kamerleden die na de uitslag vorig jaar, hoewel hun partij een gedoogrol wilde, moesten aanzien dat de PVV aanstuurde op regeren met NSC.

Stapjes

Je las het in het oprechte interview dat de opgestapte Rosanne Hertzberger (NSC) aan NRC-collega Guus Valk gaf. Zij had weinig tot niets met de wereld van Wilders. Maar zij is ook democraat. „Hadden wij tegen Nederland moeten zeggen: wij gaan onder geen beding met de PVV samenwerken, ondanks haar grote democratische mandaat?”

Zo vrat de democratie aan haar wereldbeeld. „Kunnen we het niet tóch proberen, met rechtsstatelijke waarborgen, met goede afspraken vooraf? Het is een proces van acceptatie geweest, het is in stapjes gegaan. Ook bij mij.”

Het veranderde de culturele afstand tussen beide partijen niet. NSC-oprichter Omtzigt noemde eerder zijn katholieke achtergrond „een bron van inspiratie”. Het populisme van Geert Wilders is altijd volmaakt atheïstisch geweest. Voor politiek gewin is wat hem betreft vrijwel elke normoverschrijding een optie.

Omtzigt wist het uit eigen waarneming. Maar ook hij zette de stapjes die Hertzberger zette. Zo gebeurt het nu dat de man die als CDA-Kamerlid in 2010-2012 ervoer dat het CDA door de samenwerking met de PVV in crisis raakte, nu ervaart dat NSC door de samenwerking met de PVV in crisis raakt.

Geknakt

Hoewel ik me afvraag of hij dit voldoende doorziet. In korte tijd twee bewindslieden verloren, twee Kamerleden, al bijna een jaar beroerde peilingen. Een partij die een gezonde bestuurscultuur nastreeft, maar deelneemt aan een coalitie met een zeer ongezonde bestuurscultuur. Een partij die het belang van visie onderstreept maar in een coalitie werkt met een stapeltje standpunten – het ‘Hoofdlijnenakkoord’ – dat allesbehalve een visie bevat.

Wat dit betreft had Omtzigts zonnige terugkeer naar het Binnenhof, woensdag, iets absurdistisch: de grondlegger, voor de tweede keer hersteld (?) van een burn-out, die het gedeelde leiderschap van een partij op zich neemt die na een jaar werken met de PVV ook zelf opgebrand lijkt: Nieuw Sociaal Geknakt.

Nu keek ik van een afstand vaak wel op van de aanhoudende berichtgeving over Omtzigts welbekende grillen. Niet altijd onlogisch gezien zijn rol in de formatie. Tegelijk veranderden de normen.

Premier Ruud Lubbers (1982-1994, CDA) was zo hyperactief, leert een recente biografie, dat hij een dwangmatige behoefte had zich met andermans portefeuille te bemoeien. Zijn opvolger Wim Kok (1994-2002, PvdA) kon zo ijzig chagrijnig zijn dat sommige bewindslieden hem liever uit de weg gingen. Mark Rutte (2010-2024, VVD) werd soms zo boos zijn dat hij de gordijnen uit de rails trok.

Allemaal bekende feiten, die tijdens hun politieke leven hooguit zijdelings aandacht kregen: media concentreerden zich op inhoudelijke keuzes en machtsverhoudingen. In deze coalitie is het anders: de media-aandacht voor inhoud en macht verliest het van media-aandacht voor Omtzigts gecompliceerde persoonlijkheid. Maar is dat nou de kern van het probleem?

Ontluisterend

Deze coalitie heeft een andere handicap die het gemier over personen verre ontstijgt: het totále gebrek aan bestuurlijke capaciteit van de PVV. Toen de eerste verkenner, PVV-senator Gom van Strien, afviel na enkele dagen NRC-onderzoek – deze week bevestigd door het Hof – had de PVV niemand meer om haar regierol in de formatie waar te maken.

Wilders koos voor een verkenner uit de PvdA, Ronald Plasterk, die ook in de problemen kwam door NRC-onderzoek. Hij werd later niettemin Wilders’ kandidaat-premier maar moest zich, mede onder druk van VVD-kopstuk Johan Remkes, terugtrekken voor die functie.

Het gevolg: een formatie die tegen het einde niet eens een kandidaat-premier had. Ontluisterend.

Een krankzinnige zoektocht volgde, talloze kandidaten werden gepolst, uiteindelijk zei Dick Schoof ja. Intussen kwam Wilders’ kandidaat-vicepremier, beoogd minister van Asiel en Migratie Gidi Markuszower, niet door de AIVD-screening. Andere PVV-brekebenen zonder rechtsstatelijk besef traden aan.

En de vrouw die Markuszower verving, Marjolein Faber, grossiert op het belangrijkste beleidsterrein voor dit kabinet – asiel en migratie – in blunders en ander geknoei. Om maar te zwijgen van haar kappersrekening, waar Henk en Ingrid zich een heel jaar van kunnen laten knippen.

Capitulatie

En het pijnlijkste tijdens Omtzigts afwezigheid was dat NSC zelfs afzag van steun aan een D66-voorstel dat de PVV zou hebben gedwongen een ledendemocratie te vormen, waardoor ook die partij mensen zou gaan opleiden.

Eerder bepleitte Omtzigt zelf dat alle parlementaire partijen „intern democratisch” moeten worden. Waarna Wilders hem toebeet: „Waar bemoei jij je mee?”

Dus toen vorige maand uitkwam dat NSC er zich inderdaad niet meer mee bemoeide, gaf de partij de autonomie op die ze in de formatie bedong: ze capituleerde voor Wilders.

Notulen

Het voorlopige dieptepunt was dinsdag, toen oppositieleider Frans Timmermans (GL-PvdA) een debat aanvroeg na berichtgeving over het vertrek van staatssecretaris Nora Achahbar (Toeslagen, NSC) wegens beladen discussies in het kabinet. Hij vroeg daarom ook publicatie van ministerraadnotulen. Nog in 2021 publiceerde het kabinet beladen uitingen in de ministerraad over de Toeslagenaffaire.

Het verschil:

Wilders in 2021, toen oppositie: „Alle stukken vrijgeven en morgen een debat.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor het debat en geen steun voor de notulen.”
De VVD in 2021, toen coalitie: „Wij steunen een debat.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor dit debat.”
Caroline van der Plas in 2021, toen oppositie: „Wij steunen de aanvraag voor dit debat, en wel zo snel mogelijk.” In 2024, nu coalitie: „Geen steun voor het debat.”

Niets stond NSC op papier in de weg de oppositie te steunen. Maar fungerend fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven zei: „Voor ons is de kous af.”

Er liggen een slordige twintig NSC-zetels voor het oprapen

In de democratie blijven in dit soort modderige omstandigheden alleen de beste politici overeind. Vaak is het acteertalent. Vaak is het democratische intelligentie: het vermogen voldoende principiële winst te boeken in een omgeving die je voortdurend uitdaagt je principes op te geven. Vaak zijn het de politici die (later) het verwijt krijgen dat ze geen visie hebben, dat ze opportunistisch zijn, plucheplakkers, leugenaars.

En juist dit soort kritiek op de politiek is sinds de eeuwwisseling de basis voor de populariteit van nieuwe partijen. Maar die basis blijkt telkens te smal. De visie, principes en zuiverheid die ze aanbieden, worden in de Haagse praktijk vanaf dag één op de proef gesteld, in de partij, in de Kamer, in een coalitie, en dat vergt een evenwichtskunst die maar weinigen beheersen: ziedaar de val van NSC.

Lego

In dat opzicht was de systeemkritiek van NSC achteraf vooral een Nieuw Sociaal Construct. Het had alles te maken met Omtzigts weerzin tegen de monistische houding van Rutte, diens beslotenheid, en het opereren van het CDA daarin. Vandaar zijn hang naar goed bestuur, visie, tegenmacht en openheid.

Hij bouwde een partij als een Lego-project. Mooi uitgedacht, correct opgezet, veelkleurig uitgevoerd. Maar niet bestand tegen de realiteit. Want als je kiezers na dit jaar van chaos zou vragen naar de premier van hun voorkeur – Schoof, Wilders, Omtzigt, Rutte? – lijkt me de kans erg groot dat ze Rutte aanwijzen.

De realiteit na deze week is dat de coalitie, mocht het echt niet meer gaan, het kabinet met een gerust hart kan laten vallen. Na alle vernietigende berichtgeving dit jaar, recentelijk gevoed door het vertrek van vier NSC-politici in twee weken en Omtzigts wankele terugkeer, staat de schuldige van de verstoorde coalitieverhoudingen in de beeldvorming wel vast: NSC. Het maakt het voor de anderen relatief veilig zo nodig aan te sturen op een val: de veroorzaker is bekend.

Dus als één van de andere drie het echt niet meer houdt: er is een uitweg. Een uitweg met een bonus: er liggen een slordige twintig NSC-zetels voor het oprapen.

Column | Schoofhondje

admin
November 23, 2024
0

Grappige kappersrekening van minister Marjolein Faber. Ze heeft haar dooie punten laten snoeien voor het schamele bedrag van 571 euro en 74 cent. Die Haagse kapper heeft het inmiddels drukker dan ooit. Honderden kansloze koppies grijpen hun kans. Zo ook ik.

Donderdag zat ik er en het was gezellig. We namen de wereld door. Iedereen vroeg of ik afgelopen vrijdag de persconferentie van dappere Dickie had gezien. Onze premier was na zijn door de mand gevallen kabinet in bloedvorm. Vooral dat mantra over racisme was adembenemend. Hoe zei hij het ook alweer? Er was in Den Haag geen racisme. Hij kon het niet vaak genoeg zeggen. Niet in de regering en niet in de fracties. Ik dacht aan staatssecretaris Jansen. Dat is die van die Marokkanen. Inderdaad geen racisme rond het Binnenhof.

„Maar wel in de tram, de kroeg en de voetbalkantine”, lachte een klant die Dickie steevast ‘het schoofhondje van Geert’ noemde. Op dat moment belde een woedende Sywert. Omdat we met de hele zaak zin hadden om een beetje te lachen zette ik hem op de speaker. Sywert stak meteen van wal. Of ik nu mijn zin had?

„Ik niet alleen”, lachte ik, „het hele land vindt het leuk.” Hierop gaven alle klanten een spontaan applausje. Op datzelfde moment begonnen Bernd en Camille op de achtergrond keihard te schreeuwen.

„Zijn de heren overspannen of nog steeds gillend rijk?”, vroeg ik aan onze Melkmuil des Vaderlands. Nu begon Sywert zelf ook radeloos te foeteren. Hij was onschuldig en dat ging hij nu bewijzen. Het woord smaad viel. Laster uiteraard ook. Ik was nog niet van hem af.

Jij ook niet van mij, dacht ik zacht in mezelf, waarop de klanten vroegen of ik die gluipkop wilde ophangen. Op dat moment zwaaide de deur open. Een sterk vermagerde Frans Timmermans betrad de winkel. Glimmend van trots zei hij: „Ik ben afgevallen.” Een oude dame keek de limbo smalend aan en zei: „Maar dat was je toch al bij de verkiezingen schat!” Hierop draaide Fransje zich geïrriteerd om en beende de Van Loostraat in. Vroeger konden die zuiderlingen nog wel eens tegen een geintje.

Voor ik het wist kreeg ik weer telefoon. Netanyahu dit keer. Of Wilders in de zaak was? Nee, alle blondeerstoelen waren bezet met onzekere botoxdames. Dan wilde hij Casper.

„Bedoel je Veldkamp?”

Ja, die bedoelde hij en of ik tegen hem wilde zeggen dat hij niet hoefde te komen. Ze zouden hem daar meteen arresteren of gewoon laten omleggen door de harde kern van Maccabi. Of ik had gehoord dat hij gezocht werd door dat Strafhof?

Wat ik er van vond? Ik legde uit dat ik nog wel eens schrik van fotootjes van uitgemergelde kindertjes met hongerogen en dat die plaatjes me ergens aan doen denken. Net als de hulpgoederen die worden tegengehouden. Daarna fluisterde ik voorzichtig dat ik 40.000 doden ook wel wat aan de hoge kant vind.

„Antisemiet” brieste hij en hing op.

„Hij heeft zijn dag niet”, sprak mijn buurman die alleen zijn snor liet bijpunten.

De klanten vroegen me om het niet over politiek te hebben. Een oude dame lachte: „Voor je het weet heb je bonje met humorloze rechtse of linkse minkukels.”

We kregen het veilig over de tuinkabouter van MDMA die in Brabant is aangehouden. Daarna vroegen we ons af of in die roomse provincie een kerststalletje met het hele zootje van geperste cocaïne een leuk idee zou zijn. Dus Jozef, Maria, de herders, de os, de ezel en dat je na het kerstdiner met de hele familie de kleine Jezus uit zijn kribbe snuift.

Een keurige Haagse meneer begon over het Belgische bejaardenhuis waar ze strippers hadden ingehuurd en dat hij zich daar nu ging inschrijven.

„Of moet ik tot mijn urn sjoelen en scrabbelen?”, lachte hij.

Toen was ik aan de beurt. In tien minuten was ik geknipt. Kosten 10 euro.

Ik zei tegen de kapper dat ik dacht dat hij hartstikke duur was.

„Soms”, knipoogde hij, „heel soms!”

Wat vindt NRC | Europa mag zich niet laten verblinden door vage hoop op vrede in Oekraïne

admin
November 23, 2024
0

Sinds de overwinning van Donald Trump hangt de belofte van een spoedig staakt-het-vuren in Oekraïne in de lucht. Trump heeft beloofd dat hij dat binnen 24 uur na betreden van het Witte Huis wel even zal regelen. Niemand neemt die aankondiging letterlijk en het duurt ook nog twee maanden voordat Trump president is, maar een staakt-het-vuren beheerst inmiddels het gesprek over de oorlog.

Het vooruitzicht op een wending ten goede in Poetins oorlog is na ruim 1.000 dagen een perspectief waar velen zich graag aan vastklampen. Wie gunt Oekraïners niet een leven in vrede en veiligheid?

Maar met de belofte ligt ook wensdenken op de loer. Om tot een staakt-het-vuren te komen, moeten nog vele hordes worden genomen. En als het al lukt, betekent dat geenszins dat Europa zal terugkeren naar een onbekommerd tijdperk van vredesdividend en goedkoop gas uit Rusland.

Ook met een staakt-het-vuren zit in het Kremlin een onberekenbare autocraat die gezocht wordt voor oorlogsmisdaden. Europa zal daarop nog jaren moeten antwoorden met een stevige én kostbare militaire afschrikking én met vergaande militaire en economisch steun voor Oekraïne.

Vooruitlopend op eventuele onderhandelingen is de oorlog in de afgelopen week geëscaleerd. Mocht het tot gesprekken komen, dan willen beide partijen zo sterk mogelijk staan. De VS gaven, eindelijk, de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied vrij en leverden omstreden antipersoonsmijnen. Oekraïne nam doelen in de regio Bryansk onder vuur. Rusland wees weer eens uitdrukkelijk op zijn kernwapens.

De twee hoofdrolspelers hebben alvast hun posities gemarkeerd. Het Kremlin liet doorschemeren dat het wel wil praten, maar dat het niet van plan is bezet gebied op te geven en het niet zal accepteren dat Oekraïne lid wordt van de NAVO.

Onduidelijk is of president Poetin daadwerkelijk bereid is te onderhandelen, of dat hij alleen maar aan de onderhandelingstafel gaat kijken of er iets te halen valt. En er is altijd het risico dat hij een gevechtspauze aangrijpt om te hergroeperen. In de entourage van Trump is geopperd dat de VS nog genoeg economische machtsmiddelen hebben om druk op Poetin uit te oefenen. Ook de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied zou een drukmiddel kunnen zijn.

De Oekraïense president Zelensky heeft Trump onthaald op een charme-offensief. Zo zei hij deze week dat de kans op vrede met de komst van Trump is gestegen. Eerder uitte hij zich positief over zijn ontmoeting met Trump in september in New York. Zijn overwinningsplan bevat suggesties die duidelijk bedoeld zijn om Trump te paaien. Zo oppert Zelensky de mogelijkheid om gezamenlijk met bondgenoten de delfstoffenrijkdom van Oekraïne te ontginnen. Ook spiegelt hij de VS voor dat het goedgetrainde en ervaren Oekraïense leger straks de taken van Amerikaanse militairen in Europa kan overnemen.

Zelensky wil met steun van de VS het gesprek aangaan, maar zal formeel nooit accepteren dat bezet gebied Russisch wordt en hamert op snelle toetreding tot de NAVO, de beste veiligheidsgarantie die hij zich kan wensen. In de VS is geopperd dat een bestandslijn bewaakt moet worden door een internationale of Europese troepenmacht.

Het is aan Zelensky om te bepalen wanneer hij gesprekken aangaat en wat hij over heeft voor een staakt-het-vuren. Maar wat daar straks op tafel komt is ook van groot belang voor de veiligheid van Europa.

Zo zou het uit moreel én strategisch oogpunt moeilijk verteerbaar zijn als Poetin een overwinning zou kunnen claimen. Rusland houdt nu ongeveer een vijfde van Oekraïne bezet. Het zou onacceptabel zijn als Rusland dat als oorlogsbuit zou kunnen houden. Het zou een signaal zijn dat agressie loont. Het zou een aanmoediging zijn voor Poetin én voor andere autocraten met ambitie om basale omgangsregels tussen staten te schenden.

De gedachtevorming over onderhandelingen is nog pril, maar dit is wel het moment om vooruit te denken over randvoorwaarden. Een Oekraïense vrede is ook een Europese vrede. Het zou een geschenk zijn voor Oekraïne als het in 2025 langs diplomatieke weg tot een staak-het-vuren komt, zoals Zelensky hoopt. Maar het is ook van het grootste belang dat Poetin en geestverwanten niet tot nog meer agressie worden aangemoedigd. Europa moet intussen beseffen dat een staakt-het-vuren iets anders is dan langdurige vrede en zich voorbereiden op een lange fase van afschrikking met hoge defensie-uitgaven.