Vijf seconden om door de paspoortcontrole te geraken. Dan even langs de bagageband en hóp door naar het strand, belooft Curaçao. De autoriteiten op het eiland zetten een fikse stap verder in het digitaliseren van de paspoortcontrole. Vanaf deze maand kan die op afstand worden gedaan. Op de luchthaven hoeven reizigers dan alleen nog door een poortje met gezichtsherkenning.
Het inchecken zonder gebruik van een fysiek paspoort op de luchthaven werd op een beurs over digitale identiteit in Amsterdam gepresenteerd als een wereldprimeur. Op Schiphol gaan de ontwikkelingen minder snel. De Europese privacywet, die op Curaçao niet geldt, stelt strenge eisen.
De wens om een einde te maken aan lange rijen op de luchthaven was er al veel langer, vertelt Gerold Daantje, hoofd openbare orde, veiligheid en handhaving van het ministerie van Justitie op Curaçao. Na de aanslagen van 11 september 2001 zijn de veiligheidseisen op luchthavens wereldwijd aangescherpt. Tegelijk bleven de aantallen reizigers toenemen. En daarmee groeiden de rijen en irritaties. Curaçao verwacht dit jaar twee miljoen toeristen. „De luchthaven is eigenlijk te klein voor die hoeveelheid,” zegt Daantje. Digitalisering is in zijn ogen de uitkomst.
Speciale e-gate
De ‘wereldprimeur’ behoeft enige nuancering, geeft een vertegenwoordiger van het bedrijf dat de Curaçaose app bouwde en beheert onmiddellijk toe. Op de luchthaven van Dubai en die van Singapore kun je met gebruik van biometrie door de controles. De KLM deed eerder dit jaar een beperkte proef met vluchten vanuit Canada. Gabriel Wichrowski: „Maar wij zijn de eerste waarbij de gebruiker de geverifieerde data zelf op zijn toestel bewaart en die later zelf ook in andere situaties kan hergebruiken.”
Hoe het werkt: reizigers uit EU-landen, de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk die ouder zijn dan zestien jaar en een paspoort hebben met een chip erin, kunnen hun paspoort binnenkort laten verifiëren in een app van het bedrijf Entrust. Daarvoor scannen ze hun paspoort met hun telefoon en maken ze een selfie. Die informatie wordt versleuteld verstuurd voor een check. Aan de foto is te zien of hij is genomen van een levend persoon en of dat de persoon op de paspoortfoto is. De uitkomst van deze controle wordt versleuteld teruggestuurd en alleen opgeslagen op de telefoon van de gebruiker.
Die deelt deze vervolgens met de douane van Curaçao, waar een toegangsbewijs voor het eiland moet worden aangevraagd. Vroeger vulden mensen daartoe een papieren formulier in tijdens de vlucht. Tegenwoordig gaat dat vooraf online. Binnenkort bovendien vergezeld van een bewijs vanuit de app dat het paspoort is geverifieerd. Als alles is goedgekeurd volstaat op de luchthaven een gezichtsscan in een speciale e-gate, waarna de poortjes open zwaaien.
Gretigheid
Digitale paspoortcontroles op afstand zijn de heilige graal voor luchthavens, luchtvaartmaatschappijen en autoriteiten, blijkt tijdens de tweedaagse beurs in de Rai. Behalve tal van ontwikkelaars van apps om digitale identiteiten in aan te maken en op te slaan, lopen er vertegenwoordigers van de marechaussee en het Europees grensagentschap Frontex en de Immigratie- en Naturalisatiedienst rond.
Nu halen douaniers paspoorten door een scanner, waardoor het paspoort kan worden vergeleken met databases van bijvoorbeeld ongewenste personen. De douanier kijkt bovendien of de persoon voor hem op de foto lijkt. Dat kost allemaal tijd en ruimte.
Als de identiteit van reizigers ruim van te voren op een betrouwbare manier online kan worden geverifieerd kun je het ‘leuker, want sneller, én veiliger’ maken, verklaart consultant Annet Steenbergen de gretigheid van zowel bedrijven als overheden. Ze is betrokken bij een EU-pilot voor reizen met een digitale identiteit. „Overheden willen graag zo vroeg mogelijk zeker weten wie er binnenkomt.”
Maar het is niet gemakkelijk om het te doen binnen de grenzen van de Europese privacywet. Zowel de paspoortgegevens als de biometrische gegevens zoals een iris- of gezichtsscan zijn uiterst gevoelige persoonsinformatie. Luchthavens en luchtvaartmaatschappijen mogen die niet zomaar opslaan. Het risico op misbruik zoals bijvoorbeeld identiteitsdiefstal is groot als er niet goed mee wordt omgegaan. Curaçao hoort bij het Koninkrijk der Nederlanden, maar valt niet onder de Europese privacywet. De autoriteiten bezweren niettemin zich aan hoge standaarden te houden. Na gebruik voor de controle worden de data van reizigers niet bewaard, zegt Daantje van het ministerie van Justitie.
Kostbare seconden
De Europese privacytoezichthouder bepleit in een recente ‘opinie’ terughoudendheid, omdat biometrische gegevens tot de allergevoeligste en persoonlijkste behoren. Als een controle ook kan zonder die gegevens van iemand te vragen en op te slaan heeft dat de voorkeur van de privacywaakhond. Mensen moeten ook de keuze hebben om op de luchthaven een route te nemen waarbij hun gezicht niet wordt gescand.
Privacy-standaarden verschillen wereldwijd sterk. In de VS zijn bijvoorbeeld veel minder strikte regels over het profileren van mensen en het opslaan van persoonsgegevens. Doordat tegelijk de gretigheid bij luchthavens en vliegmaatschappijen om te digitaliseren groot is, dreigt een wildgroei aan identificatie-apps te ontstaan. Luchtvaartorganisatie IATA probeert dat te standaardiseren en ook vanuit de EU komen richtlijnen. Die moeten er onder meer voor zorgen dat de Europese digitale identiteit straks ook kan worden gebruikt om te vliegen.
De KLM deed dit voorjaar in samenwerking met het ministerie van Justitie en Veiligheid een pilot. Reizigers vanuit Canada konden ervoor kiezen hun paspoort vooraf via een app te laten verifiëren. Op de luchthaven konden ze vervolgens door een poortje met gezichtsherkenning.
Er was een belangrijk verschil met wat Curaçao gaat doen. Behalve de gezichtsherkenning moesten reizigers hun paspoort ook nog even op een paaltje met een scanner leggen. Een extra check omdat EU-wetten voorschrijven dat er een fysieke controle van het identificatiedocument moet zijn, zodat kan worden vastgesteld dat de persoon het document daadwerkelijk heeft.
Eigenlijk overbodig, benadrukt projectleider Nick van Straaten van de KLM, want tijdens de voorafgaande digitale controle is al vastgesteld dat het document geen falsificatie is. En het scheelt weer kostbare seconden.
Lees ook
Veilig gegevens delen? Straks heeft iedereen zijn digitale identiteit in een ‘wallet’ op zijn telefoon
