Nog geen week na de start van het Hongaarse EU-voorzitterschap is premier Viktor Orbán erin geslaagd zijn Europese partners hard te schofferen. Donderdagavond gonsde het al van de geruchten, en inderdaad dook Orbán vrijdag op in de Russische hoofdstad Moskou voor een bezoek aan president Vladimir Poetin.
Volgens de Hongaarse premier was zijn bezoek onderdeel van een „vredesmissie”, waarin hij eerder deze week ook al de Oekraïense hoofdstad Kyiv bezocht. Maar vanuit de rest van de EU werd direct uiterst fel gereageerd op de solo-actie van Orbán, die ingaat tegen de Europese koers om vredesbesprekingen louter op basis van Oekraïense voorwaarden te houden.
Lees ook
EU zet zich schrap voor zes maanden met Hongarije aan het roer
Verschillende Europese regeringsleiders spraken zich in harde bewoordingen uit over Orbán, die in de woorden van de Estse premier Kaja Kallas „op geen enkele wijze de EU of de standpunten van de EU vertegenwoordigt”. „Verzoeningspolitiek zal Poetin niet tegenhouden”, verklaarde voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. „Als je echt vrede zoekt, schud je geen hand met een bloedige dictator, span je je tot het uiterste in om Oekraïne te steunen’, aldus de Litouwse president Gitanas Nauseda. In Brussel spreken diplomaten van een „affront” en een „opgestoken middelvinger”.
Imagoschade voor Europa
Sinds afgelopen maandag bekleedt Hongarije het roulerend voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie, waardoor Hongaarse ministers de komende zes maanden de Europese ministerraden leiden en de agenda vaststellen. Voor het overige is het voorzitterschap grotendeels symbolisch, maar dat weerhoudt Orbán er duidelijk niet van het aan te grijpen om zichzelf in de schijnwerper te zetten.
Hoewel de Hongaarse premier vrijdagochtend in een radio-interview erkende geen onderhandelingsmandaat te hebben van de EU, benadrukte hij niettemin een „belangrijk gereedschap” te willen zijn „in de eerste stapjes richting vrede”. Poetin verwelkomde hem vrijdag expliciet als „voorzitter”.
Woensdag deed premier Orbán Oekraïne al aan, waar hij er in gesprek met president Volodymyr Zelensky op aandrong „een snel staakt-het-vuren” te overwegen. Deze opmerking viel, net als Orbáns bezoek aan Moskou, niet goed in Kyiv. „Het is belangrijk dat Hongarije erkent dat Rusland de agressor is”, stelde Zelensky nadien.
Zo gebeurt precies waarvoor diplomaten in Brussel al vreesden voordat Hongarije de voorzittershamer overnam: imagoschade voor Europa, terwijl Orbán zijn eigen gang gaat. Dat de Hongaarse premier de verhoudingen nu al binnen een week op scherp zet, belooft weinig goeds voor de rest van de zes maanden. Een woordvoerder van de Commissie zette vrijdag openlijk twijfels bij een gepland bezoek van Eurocommissarissen aan Boedapest dit najaar.
Eigen koers
Ten aanzien van Rusland vaart Orbán een heel eigen koers in Europa. Regelmatig verklaart de Hongaarse premier dat hij goede banden met het Kremlin wil onderhouden. Hij verzet zich keer op keer tegen sancties en blokkeerde ook al meermaals financiering voor wapenleveranties.
En terwijl de meeste Europese landen hun afhankelijkheid van Rusland afbouwen, blijft Hongarije Ruslands grootste Europese afnemer van energie. Boedapest koopt er maandelijks olie en gas ter waarde van honderden miljoenen euro’s.
Lees ook
Hongarije is vanaf vandaag EU-voorzitter maar ‘heeft zichzelf uitverkocht aan Rusland’
In Moskou werd Orbán dan ook met alle egards ontvangen, waarbij Poetin hem een „langdurige partner” noemde. De Russische president zei er verder op te rekenen dat Orbán zijn positie met de rest van Europa zou delen.
Het idee van ‘vredesgesprekken’ is geheel in lijn met een van de Kremlin-narratieven dat het enkel ten behoeve van de vrijheid van het Oekraïense volk is binnengevallen. Kremlin-insiders zinspelen vaker op het verlangen over vrede te onderhandelen. Ondertussen blijft Moskou dagelijks tonnen aan explosieven op het kleinere buurland afvuren.
In Oekraïne nemen weinigen de oproepen tot vredesbesprekingen vanuit Rusland serieus. Als Rusland stopt met vechten, is de oorlog voorbij, klinkt het daar, terwijl als Oekraïne stopt met vechten, het ophoudt te bestaan als onafhankelijk, democratisch land.
