De dag dat ze vijftig wordt, leert het personage van Demi Moore in horrorfilm The Substance dat ze van het scherm verdwijnt. Kijkers willen iemand jonger en „hotter”, hoort ze haar baas door de telefoon tegen een medewerker roepen. De bloederige, expliciete en door vakblad Variety al als ‘visionaire feministische bodyhorror’ bestempelde film van Française Coralie Fargeat, ging afgelopen zondag in première tijdens het filmfestival van Cannes. Hij kreeg er de langste staande ovatie tot nu toe: 11 minuten. Moore speelt actrice Elisabeth Sparkle, ooit Oscarwinnares, nu presentator van een fitnessprogramma op tv. Tot haar baas zijn zin krijgt.
Ironisch genoeg trokken afgelopen week juist enkele Hollywoodiconen uit de jaren tachtig en negentig, die de vijftig al lang gepasseerd zijn, veel aandacht op het festival. Naast de 61-jarige Moore, die wereldfaam verwierf dankzij films als Ghost (1990) en Striptease (1996), was in de Cannes-hoofdcompetitie een film te zien met acteerveteraan en jaren negentigsekssymbool Richard Gere.
De acteur heeft een hoofdrol in de nieuwe film van Paul Schrader – scenarist van films als Taxi Driver en regisseur van American Gigolo. In Oh Canada speelt de 74-jarige Gere de stervende wereldberoemde documentairemaker Leonard Fife, die nog één groot interview geeft. Ook buiten de hoofdcompetitie duiken dit jaar iconen uit het Hollywood van enkele decennia geleden op – de 69-jarige Kevin Costner speelt de hoofdrol in de door hemzelf geregisseerde western Horizon. Zestiger Nicolas Cage is in de over the top-komedie The Surfer een vader die doordraait als hij niet kan surfen op het strandje uit zijn jeugd.
In Cannes gaan veel films in première die later het bioscoopseizoen domineren. Zagen we afgelopen week de start van de revival van enkele vijftigplus-Hollywoodiconen? Tijdens de persconferentie van The Substance suggereerde Dennis Quaid, die Elisabeths seksistische baas speelt, alvast dat festivalbezoekers getuige zijn van het begin van de derde akte van Moores carrière.
De actrice is in The Substance overtuigend en volgens veel recensenten „onbevreesd” – Hollywoodiaans voor niet vies van naaktscènes. Maar wat óók opvalt is dat bijna al deze iconen personages spelen die mijmeren over het verleden. Dat veel kijkers weten hoe ze er dertig jaar geleden uitzagen voegt een extra laag toe.
In The Substance zie je hoe Elisabeth na haar ontslag worstelt met zelfhaat omdat haar lichaam niet meer lijkt op de gigantische foto van haar jongere zelf die in haar appartement hangt. Ze neemt haar toevlucht tot een substantie die er via een futuristisch celdelingsproces voor zorgt dat een jongere, betere versie van haarzelf zich afsplitst van haar lichaam. Het leidt tot een groteske, gestileerde variatie op The Picture of Dorian Gray, met veel lichaamssappen en knipogen naar filmklassiekers. Waarbij de jongere Elisabeth (gespeeld door Margaret Qualley) floreert terwijl het lichaam van de originele Elisabeth ligt te verouderen op een kale badkamervloer.
Oh Canada bestaat dan weer bijna volledig uit de fysiek en geestelijk uitgeputte Leonard Fife die herinneringen ophaalt. De meanderende film neemt je mee in de soms verwarde geest van Fife en zet hem neer als een onbetrouwbare verteller die graag dingen romantiseert in zijn levensverhalen. Gere benadrukte tijdens de persconferentie van Oh Canada dat hij bij het lezen van het script vooral moest denken aan zijn vader. Die overleed enkele maanden voor de opnames. Het deed hem niet nadenken over zijn eigen sterfelijkheid. Een aanwezige journaliste verklaarde dat ze het overweldigend vond om de man van wie ze „droomde” in de jaren tachtig op een akelige manier te zien aftakelen.
Rat verorberen
In The Surfer wordt spot gedreven met overdreven nostalgie en overdreven masculiniteit. Cages personage wil per se een huis kopen in de baai waar hij opgroeide. Hij wordt weggejaagd door surfers die er een clubhuis hebben en er Andrew Tate-achtige ideeën over mannelijkheid op na houden. Cages naamloze personage besluit terug te vechten. In recordtempo desintegreert hij van patser met Lexus naar iemand die op blote voeten rondscharrelt door het struikgewas. De film is amusante nonsens, maar heeft de potentie een culthit te worden, onder meer dankzij een scène waarin Cage een rat wil verorberen.
De laatste dagen van het festival zijn aangebroken en er wordt druk gespeculeerd over wie er met de Gouden Palm vandoor zal gaan. Ondanks veel enthousiasme over The Substance, lijkt het geen waarschijnlijke winnaar. Grotere kanshebber lijkt Emilia Perez van Jacques Audiard, een musical over drugsgeweld in Mexico met een kartelbaas die in transitie wil gaan. Geen perfecte film, wel een die risico’s neemt door complexe thema’s te vermengen met musical-nummers en daar verbazingwekkend goed mee wegkomt.
Ondanks dat hij (nog) niet wordt gezien als een potentiële Gouden Palm-winnaar, gaat het op het festival ook veel over The Apprentice van Ali Abbasi, de tragikomische biopic over de vroege jaren van Donald Trump. We zien hoe hij van een best sympathieke wannabe vastgoedmagnaat evolueert tot een ijdele, gewetensloze ploert, die na een ruzie zijn toenmalige vrouw Yvana verkracht. In de film leert Trump van advocaat Roy Cohn dat je altijd in de aanval moet gaan en nooit schuld erkennen. Zoals te verwachten heeft Trumps campagneteam dus laten weten juridische stappen tegen de makers te ondernemen.
