Hoe krijg je die dassen onder het spoor weg, op de meest dasvriendelijke manier?

Dassenburchten In onder meer Noord-Brabant tunnelen dassen onder het spoor, wat de kans op gevaarlijke verzakkingen vergroot. Het treinverkeer is op twee plekken stilgelegd. „Dit moet snel opgelost worden.”

Bij station Molkwerum-Koudum in Friesland wordt gewaarschuwd de aanwezigheid van dassen.
Bij station Molkwerum-Koudum in Friesland wordt gewaarschuwd de aanwezigheid van dassen.

Foto Jaring Rispens/ANP

Het is niet zo dat dassen het léúk vinden om onder het spoor te leven. Ze houden van rust en dus niet van een denderende trein over hun dak. Maar in Noord-Brabant zag een dassenfamilie geen andere optie en begon aan een tunnelstelsel onder het spoor tussen Den Bosch en Eindhoven, waardoor het treinverkeer zeker tot aanstaande woensdag stilligt.

Dassen leven het liefst zo ver mogelijk bij mensen vandaan en dat wordt steeds moeilijker in de snel drukker wordende provincie. „Stadsuitbreidingen, zonnepanelen in weilanden, nieuwe distributiecentra. De dassen moeten steeds verkassen”, zegt Bert Hesse van Stichting Das & Boom.

De dassen in Brabant waren al langer aan het graven onder het spoor, maar afgelopen dinsdagmiddag meldde spoorbeheerder ProRail dat het te gortig werd en het niet meer verantwoord is om treinen eroverheen te laten rijden, omdat er grotere kans op verzakking van het spoor is. Aanvankelijk zou het treinverkeer tot in ieder geval komende dinsdag stilliggen. Woensdag kwam daar nog een dag bij.

Een jonge Europese das (Meles meles).
Foto Karel Broz

Onder grond spoor herstellen

In de tussentijd moeten de dassen weg en moet de grond onder het spoor worden hersteld. Dat duurt lang, omdat dassen een beschermde diersoort zijn. ProRail moet daarom eerst een ontheffing aanvragen bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De spoorbeheerder moet daarbij het maatschappelijk belang van het verwijderen van de dassen en hun dassenburcht goed onderbouwen.

Dassenburchten zijn heel grote, onderaardse kastelen met vele gangen en kamers, verdeeld over meerdere etages. Ze gaan dassengeneraties lang mee en kunnen een oppervlakte krijgen van meerdere voetbalvelden. De burcht onder het spoor in Brabant is waarschijnlijk een ‘bijburcht’, een soort buitenverblijf niet ver van de hoofdburcht. Bij voorkeur graven dassen in een helling, vandaar de keuze voor het spoor. In deze tijd van het jaar zijn dassen actiever, wat mogelijk het plotselinge spoorprobleem verklaart.

Het is een beetje onzinnig om hele treintrajecten te schrappen omwille van een burcht

Bert Hesse Stichting Das & Boom

Hesse werkt vanuit Stichting Das & Boom mee aan het verwijderen van de burcht onder het Brabantse spoor. Het plan is nu om, als ProRail een ontheffing heeft gekregen, kleppen op de openingen van de gangen te zetten. Die kunnen alleen naar buiten open. De hoop is dat de dassen ’s nachts uit de bijburcht komen en dan naar de hoofdburcht gaan doordat ze niet meer terug naar binnen kunnen.

Na dit onderdeel van de operatie worden de tunnels voorzichtig uitgegraven. Als daarin nog dassen zitten, brengt een aanwezige dierenarts die onder narcose. „Dassen kunnen heel hard bijten, dat kan je een vinger kosten”, verklaart Hesse. Na een verblijf in een opvangcentrum zullen die dassen naar een ‘kunstburcht’ op de Landschotse Heide, bij Westelbeers, worden gebracht. Die is ooit gebouwd voor een dassenfamilie die het voormalige pretpark het Land van Ooit moest verlaten.


Lees ook: De das: ingenieur en vriendelijke goedzak

Langzamer rijden

Ook in Friesland zorgen graafactiviteiten van dassen voor langdurige treinuitval. Tot eind april rijden er geen treinen tussen Workum en Stavoren. ProRail legt daar in de buurt een kunstburcht voor de dassen aan. Ook in het oosten van het land zitten er dassenburchten onder het spoor, maar die hebben nog niet voor grote problemen gezorgd. ProRail wist ook al langer van de dassenburcht tussen Den Bosch en Boxtel. In het najaar vroeg het bedrijf, na een verzakking van het spoor, al een eerste ontheffing aan om die te verwijderen, laat een woordvoerder weten. In de tussentijd reden treinen langzamer op dat stuk van het spoor. De ontheffing was er nog niet toen er recent meer dassen kwamen wonen en de problemen groter werden. Nu heeft ProRail opnieuw een verzoek ingediend bij de RVO.

Er leven vermoedelijk meer dan zesduizend dassen in Nederland. De dassenpopulatie is sinds de jaren tachtig toegenomen, toen de das in Nederland bijna was uitgestorven en een beschermde diersoort werd. Het aantal dassen is niet recent gestegen, zegt Hesse. Maar ze komen dus wel steeds vaker op atypische plekken voor.

Hoewel Stichting Das & Boom zich inzet voor de das – ze helpt dassen in nood, zoals verkeersslachtoffers – kijkt ze „pragmatisch” naar de beschermde status van de das, zegt Hesse. „Het is een beetje onzinnig om hele treintrajecten te schrappen omwille van een dassenburcht. Dit moet snel opgelost worden, op de minst dasonvriendelijke manier.”