Hoe het iconische ‘American Gothic’ uit 1930 opnieuw politiek inzetbaar is in de VS

Posted on October 30, 2024 by admin

Als de kunstenaar Grant Wood (1891-1942) ervan verdacht wordt de Amerikaanse boer belachelijk te hebben gemaakt, vindt hij dat zo erg dat hij besluit voortaan tuinbroeken te gaan dragen. Het is 1930 en Wood heeft net American Gothic voltooid, vernoemd naar de kerkelijke neogotische ramen van een huis waarvoor een man en zijn dochter staan. Sommigen zien er een ridiculisering in van de bible belt mentaliteit, met die twee streng kijkende, puriteinse figuren in ouderwetse kleren. De man lijkt in zijn hele leven nog nooit te hebben gelachen en wapent zich met een hooivork tegen elke grappenmaker die in de buurt dreigt te komen. De dochter heeft een extreem lange nek, een naar beneden lopende kin en dicht bij elkaar staande ogen waardoor je inteelt niet meteen uitsluit.

Anderen zien er juist een ode in aan de Amerikaanse pioniersgeest, de witte Amerikaan die het binnenland naar zijn (en een beetje haar) hand heeft weten te zetten. Met een hooivork beschermt de vader zijn dochter tegen viespeuken die zijn dochter komen onteren. Degelijk zijn ze, vader en dochter, en samen vormen ze een antwoord op de roaring twenties die een jaar daarvoor ten einde waren gekomen met de Beurskrach van Black Thursday. Voor hetzelfde geld zie je er namelijk twee bedachtzame, goed verzorgde mensen in die niet meteen meegaan in hypes maar de boel steeds rustig afwachten. Ze zijn onafhankelijke denkers, waarbij de hooivork een minder eng wapen is dan wat menig Amerikaan tegenwoordig op zijn nachtkastje heeft liggen.

Wat je er in ziet, zegt veel van hoe je naar de samenleving kijkt – een „Rorschach-test om de staat van het land te peilen”, aldus Thomas Hoving, oud-directeur van het New Yorkse Metropolitan Museum of Art, over het portret dat de reputatie zal krijgen van een Amerikaanse Mona Lisa. Zoals goede kunst betaamt, is ook dit werk niet alleen voor meerdere interpretaties vatbaar, maar ook door alle politieke kampen te gebruiken. Dat is met het werk meermaals gebeurd – en in de huidige discussies over Amerikaanse identiteit opnieuw.

Regionalisme

Maar eerst terug naar de tuinbroek, want die vormt een belangrijk onderdeel in de interpretatie van het werk. Critici die in het begin vooral ironie op het plattelandsleven zagen, waren talrijk. „We moeten Grant Wood vrezen”, schreef schrijver Gertrude Stein in een recensie van American Gothic, „elke kunstenaar en elke kunstopleiding moet vrezen voor Woods verwoestende satire”. Ze was niet de enige, tot Woods deernis.

Hij benadrukte juist dat hij de wereld had geschilderd die hij kende, waar hij als jongen van het platteland in Iowa mee was opgegroeid. Om zich een platteland-imago aan te meten trok hij die tuinbroek aan. Hij was een regionalist in plaats van een relativist. Ook haalde hij graag aan dat zijn werk geïnspireerd was door Jan van Eycks Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw uit 1434, waarmee hij kennis had gemaakt toen hij in Europa studeerde.

Op 31 maart 1941 schreef Grant Wood een brief aan een vrouw die hem had gevraagd wat hij met het schilderij bedoelde en of hij inderdaad uit was op een parodie op de boer: „Ik zie ze meer als dorpsbewoners dan als boeren. Vader runt een lokale bank of houtwerf. Hij heeft een prominente rol binnen de kerk en preekt soms. Als hij ’s avonds thuiskomt doet hij zijn tuinbroek en een oude jas aan en loopt naar zijn koe in de stal. Naast hem staat zijn volwassen dochter, die uiteraard op haar vader lijkt.” Maar dat deed er allemaal wat hem betreft niet echt toe, hij vond de motiefjes die je zowel terug zag in de kleding van de twee als in het gebouw met de kerkelijke ramen interessanter. Hij sloot af met: „Ik heb het schilderij niet als satire bedoeld. Degenen die de twee op het portret afschuwelijk vinden, hebben het idee dat ze zichzelf erin herkennen.”

Nationalisme

Nu is die tuinbroek minder gek dan het lijkt. Toen Grant Wood het werk maakte bloeide de ‘tuinbroek-mentaliteit’ op als beeld van de eenvoud en kracht van de hardwerkende Amerikaan. In de jaren twintig werden er zelfs ‘Overall Clubs’ opgericht als reactie op de stijgende kledingkosten en het winstbejag van de kledingindustrie. Denk ook aan de hillbilly-countrymuziek van boeren die in tuinbroek met de banjo voor de buik op een oude veranda staan, of aan boeken als Het kleine huis op de prairie, dat vijf jaar na Grant Wood verscheen om uit te groeien tot hét symbool van de eerlijke pioniersgeest.

https://www.youtube.com/watch?v=U13p9Zg6S8M

Het was ook een tijd waarin nog minder dan een kwart van de bevolking niet in de stad woonde, waar dat in 1880 nog de helft van de bevolking was geweest. Woods schilderij – dat hij indertijd voor 300 dollar verkocht aan het Art Institute Chicago – werd de inzet van kunstnationalisme. Het gevoel heerste namelijk dat in vooral New York de kunstscene werd overgenomen door Europese avant-gardisten die de kijker met allerlei abstracties wilden opdringen.

Wood stond voor de Amerikaanse identiteit en het antwoord op kunstkolonialisme en kosmopolitisme

Hier kwam een kunstenaar met een meesterwerk naar voren die tenminste op Amerikaanse, landelijke bodem was geboren en met zijn werk liet zien dat de Amerikaanse kunst zich onafhankelijk ontwikkelde en niet meedeed met Europese fratsen. Dat Wood in onder meer Parijs en München had gestudeerd, werd voor het gemak buiten beschouwing gelaten. Wood stond voor de Amerikaanse identiteit en het antwoord op kunstkolonialisme en kosmopolitisme.

Daar viel best iets voor te zeggen. Wood had zich weliswaar in het begin van zijn carrière laten inspireren door het Europese impressionisme, maar zijn onderwerpen waren vaak het landschap in het Midden-Westen en de Amerikaanse geschiedenis geweest. Om zijn positie te verdedigen schreef hij het manifest Revolt Against the City, waarin hij stelde dat vanwege de economische crisis het platteland weer aantrekkelijk was voor de Amerikanen. Hij hield een pleidooi voor kunst op basis van lokale taferelen, in plaats van de inspiratie uit Parijs of New York te halen: „Wanneer verschillende regio’s hun eigen kenmerken ontwikkelen, zullen ze met elkaar gaan concurreren; en uit deze competitie zal een rijke Amerikaanse cultuur groeien.”

Bezoekers voor Grant Woods **American Gothic** in het Art Institute of Chicago, Illinois.

Zelf had hij daar al eind jaren twintig gehoor aan gegeven door zijn Parijse invloed en enkele stadsgezichten naar de achtergrond te duwen. In 1928 maakt hij Veterans Memorial voor een oorlogsherdenkingsruimte in zijn geboorteplaats Cedar Rapids, eveneens in Iowa (de glas-in-loodtechniek had hij overigens in München onder de knie gekregen). Hierin verwerkte hij verschillende oorlogen die de Amerikaanse geschiedenis mede hadden gevormd. En waar in zijn vroege werk de mens, als die al aanwezig was, vaak gezichtsloos was gebleven, richtte hij zich juist meer op het portret.

In het werk Woman with Plants beeldde hij zijn moeder af, ze draagt dezelfde broche als de vrouw op American Gothic. Met werken als Young Corn (een idyllisch groen landschap uit vogelperspectief) en The Birthplace of Herbert Hoover (de in Iowa geboren president van 1929-1933) bevestigde hij zijn positie als ‘regionalist’ die oog had voor de bewoners in het Midden-Westen. Zijn patriottisme bevestigde hij met Daughters of Revolution uit 1932 waar drie vrouwen met opgestoken haar poseren voor een portret met de founding father van Amerika, George Washington.

Globalisme

Bij de Republikeinse voorverkiezingen in januari 2023 was in Iowa het gat tussen de eerste kandidaat en de anderen nog nooit zo groot geweest als nu met Trump. De staat omarmde Trump, net als er in 2020, toen er massaal op hem was gestemd. Zoals zo vaak met presidenten gebeurde is er ook een versie gemaakt van American Gothic met Trump en zijn vrouw Melania. Geen geruststellend beeld; de hooivork is vervangen door een AK-47, het in Amerika zo geliefde Russische aanvalswapen. Het is zoals dat heet aan ‘the eye of the beholder’ of je hier een mooi beeld in ziet van iemand die zijn land koste wat kost wil beschermen, of een gevaarlijke president die op een wereldoorlog uit is. Trump is overigens niet de enige presidentskandidaat die als American Gothic is afgebeeld. Er zijn er vele, zowel de president met zijn partner als de twee presidentskandidaten naast elkaar of de presidentskandidaat met de vice-presidentskandidaat. Ronald en Nancy Reagan, Barack en Michelle Obama, maar ook Harris en Trump samen. Doorgaans zijn ze vooral spottend bedoeld, en vooral een commerciële actie.

Interessanter zijn de bewerkingen waarin de Amerikaanse pioniersgeest van het werk aan de kaak wordt gesteld. Aanvankelijk gebeurde dat door de witte Amerikaansheid te benadrukken, maar het kan tevens uitnodigen voor een andere visie op de Amerikaanse ‘pioniersgeest’. Dat is het mooie van een iconisch werk: je kan er vele politieke boodschappen aan koppelen, en zo’n realistisch werk als dat van Wood leent zich daar ook beter voor dan de meeste abstracte werken. Zo duikt het op in reclame, en ook in series als The Simpsons of Desperate Housewives. Een kleine eeuw nadat het gemaakt is, staat het nog steeds symbool voor de Amerikaanse identiteit, maar dat is wel een veranderde identiteit.

Zo kwam in 2021 de kunstenaar Lehi Thundervoice Eagle met een werk waarin het huis was vervangen door een tipi met daarvoor een Native American vader en zijn dochter. De hooivork is vervangen door drie pijlen, maar de tuinbroek en de broche zijn gebleven. Vier jaar daarvoor had kunstenaar Criselda Vasquez The New American Gothic gemaakt, waarop ze haar ouders, Mexicaanse immigranten, afbeeldde. Het huis is veranderd in een Chevrolet, de hooivork werd een schoffel voor onkruid en de vrouw heeft een emmer met schoonmaakspullen vast. De ouders zijn ontdaan van elke vorm van opsmuk en de broche en keurige kleding zijn verdwenen. Hier staan de mensen die letterlijk het vuile werk in Amerika opknappen, maar door Trump worden weggezet als huisdier-etende sujetten die het land uit moeten.

Deze bewerkingen zullen geen effect hebben in Eldon. In het dorp van American Gothic zal naar verwachting opnieuw massaal op Trump gestemd gaan worden en zal – ongeacht de uitkomst – de hooivork langzaam maar zeker worden vervangen voor de AK-47.

Van Bruegel tot Khnopff: het artistieke scheppingsproces in tekeningen en schetsen

admin
November 6, 2024
0

Het roept onweerstaanbare associaties op, het kleine paneeltje dat de Brusselse kunstenaar Guillaume Vogels omstreeks 1881 schilderde. Het werk, getiteld Laaghout, toont een bosgezicht met struiken en bomen waarvan de toppen buiten beeld vallen. De vegetatie is klaarblijkelijk snel neergezet, met grove verftoetsen in groene en roestbruine tinten. Het meest bijzondere aan het slechts twee decimeter brede werkje is misschien wel dat het is geschilderd op het deksel van een sigarenkistje. Wie dat eenmaal weet, ziet het helemaal voor zich: de schilder op zijn tocht door het bos, getroffen door de charme van het struikgewas op die heldere herfstdag. Hij stopt zijn rokertjes los in de jaszak en gebruikt het doosje om het tafereel ter plekke vast te leggen.

Uit de expositie Drafts. From Rubens to Khnopff, nu in de Brusselse Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, blijkt dat negentiende-eeuwse plein-air schilders zoals Vogels (die zijn paneeltje overigens natuurlijk helemaal niet zo bij elkaar improviseerde als het lijkt) zorgden voor een nieuwe invulling van het begrip ‘schets’. Met hun draagbare verftubes en lichte panelen waren ze in staat om, anders dan kunstenaars voor hen, indrukken van de natuur direct in verf te vangen. Aan de hand van tweehonderd werken uit de eigen collectie illustreert de tentoonstelling de verschillende manieren waarop kunstenaars van de vijftiende tot de twintigste eeuw hun ideeën en werkproces vastlegden. De resultaten kenmerken zich vaak door de snelheid van uitvoering, de spontaniteit van het moment, en het persoonlijke kunstenaarshandschrift.

Dat schetsen vaak tekeningen zijn, maar lang niet alle tekeningen schetsen, blijkt uit een tweede presentatie in het Brusselse museum: Oude tekeningen. Van Bruegel tot Rubens. Op de afdeling Oude Meesters is een zaal gewijd aan zestiende- en zeventiende-eeuwse tekeningen uit de eigen collectie, van voornamelijk Zuid-Nederlandse kunstenaars. De tekeningen, vanwege hun kwetsbaarheid zelden publiekelijk getoond, geven een staalkaart van stijlen en technieken, en daarmee een prachtig overzicht van werk van befaamde tekenaars zoals Pieter Bruegel (1526/1530-1569), Hendrick de Clerck (ca. 1560-1630) en Peter Paul Rubens (1577-1640). Veel ervan zijn uitgewerkte studies uit het laatste stadium voorafgaand aan het vervaardigen van een prent of schilderij.

François Bossuet (1798–1889): Gezicht op de kathedraal van Sevilla, met de Puerta del Perdón en Giralda (1841) | Grafiet en aquarel op papier | 295 × 405 mm | Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel

Foto Johan Geleyns

Guillaume Vogels (1836 – 1896): De sneeuw, avond (ca. 1883) | Olieverf op doek | Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel

Foto Guy Cussac

Vlotjes en levensecht

Heel anders van aard is een blad, toegeschreven aan de Antwerpse meester Cornelis de Vos (1585-1651) waarvan de voor- en achterzijde een studie tonen van het hoofd van een klein kind. In zwart en rood krijt heeft de kunstenaar de peuter, die een wijsvinger in de mond heeft gestoken, vlotjes en levensecht geschetst. Zo’n tekening is niet heel geschikt als voorbeeld voor een schilderij, maar eerder een vingeroefening van een schilder op zoek naar aansprekende gezichtsuitdrukkingen. De tekening van De Vos zou niet hebben misstaan in de Drafts-tentoonstelling, en er staat zelfs een andere tekening in de catalogus bij de tekeningenexpositie, die in werkelijkheid wordt getoond bij de schetsen in de andere: een blad van de hand van Jacob Jordaens met op de voorzijde een snelle pentekening van een allegorie van de vruchtbaarheid en op de achterkant een krijttekening van een groep koeien met twee knielende vrouwen bij een waterpoel. Jordaens’ grote schilderij (ca. 1625) dat losjes op de tekening is gebaseerd, hangt er in de schets-expositie pal tegenover.

Die tentoonstelling vat het fenomeen van ‘schetsen’ ruim op, waardoor een aantrekkelijk en compleet beeld ontstaat van de heel uiteenlopende manieren waarop kunstenaars vaak op virtuoze wijze hun scheppingsdrang kanaliseren: van eerste ideeën en probeersels in pen of olieverf bedoeld ter voorbereiding van geschilderde composities, tot modellen geboetseerd van terracotta of gips voor levensgrote beeldhouwwerken. De presentatie heeft een thematische opzet en bekommert zich niet bijzonder om de chronologie, waardoor er onverwachte en aardige combinaties ontstaan. De schilder en magistrale tekenaar Antoine Watteau, bijvoorbeeld, tekende omstreeks 1714 in rood en zwart krijt een vrouw gekleed in een elegante jurk met een trendy hoedje, drie maal op hetzelfde blad. Twee keer staat ze ten voeten uit, op de rug gezien. De tekening sluit daarmee mooi aan bij Jamer Ensors pastel Drie silhouetten uit circa 1880, met drie vrouwelijke rugfiguren, ook zij gekleed in lange jurken met hoeden. Waar Watteau vooral aandacht besteedde aan de lichteffecten op de draperieën, ging het Ensor blijkbaar eerder om de vluchtigheid van de donkere omtrekken.

Toch blijft de definitie van de schets in deze tentoonstelling diffuus. Hoewel in veel gevallen de aandacht uitgaat naar het vluchtige, ongedwongen aspect van de schets in twee of drie dimensies, dringt zich bij sommige werken toch de vraag op wat er schetsmatig aan is. De Belgische avant-gardekunstenaar Victor Servranckx schilderde in 1923 het abstract-futuristische doek Opus 47: de verheerlijking van de machine. De potloodtekening op halve grootte die ernaast hangt, is nauwkeurig opgezet met liniaal en passer op ruitjespapier. Meer dan een snel en trefzeker vastgelegde herinnering aan een moment lijkt deze tekening het resultaat van een langdurig, misschien moeizaam proces.

Ferdinand De Braekeleer: Ruïnes van de Kazerne (1832) | Olieverf op papier | 28,5 x 37 | Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel

Foto J. Geleyns / Art Photography

Jacques Jordaens (1593 – 1678): Allegorie op de vruchtbaarheid van het land | Papier, pen in bruin, bruin gewassen, deels over een aanzet op zwart krijt, andere sporen van zwart krijt ; kaderlijn met pen in grijs191 x 261 mm | Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, BrusselFoto J. Geleyns / Art Photography

Je kunt de choreografieën van Tao Ye zien als viering van verschillen, maar ze zijn ook gewoon erg mooi

admin
November 6, 2024
0

Tot elkaar veroordeeld zijn of werkelijk als gemeenschap verbonden zijn: het zijn twee beelden die oprijzen uit 13 & 14 van de Chinese choreograaf Tao Ye. Tenminste, dat is één manier om de twee choreografieën te bekijken. 13 & 14, onderdeel van de zogenoemde ‘numerical series’ – Ye geeft nummers in plaats van titels aan zijn werk – zijn puur en abstract, maar zetten het associatieve brein volop aan het werk.

In 13 zijn de dertien dansers uitgedost in ruime kostuums van grillig aan elkaar genaaide lappen en jaspanden, alsof elk beschikbaar stukje stof is gebruikt ter bescherming tegen barre omstandigheden. De dansers bewegen met voortdurend neergeslagen blik als groepje, dicht bij elkaar op een kluitje. Begeleid door repetitieve pianoklanken verzetten en krullen ze hun voeten secuur, en verplaatsen langzaam in cirkelende patronen over de vloer. Hun lichamen beschrijven cirkels in de ruimte, met het hoofd, de tors, benen, schouders, armen. Volgens het door in Tao Ye ontwikkelde ‘Circular Movement System’ is elk lichaamsdeel in staat als een pen bogen en cirkels te beschrijven.

Al snel wordt de perfecte synchroniciteit onderbroken door vallende of opspringende dansers die, opgevangen door een ander, eerst alleen, dan samen heel even een afwijking van het geheel creëren maar er al snel weer in verdwijnen of, als obstakel, achteloos uit de weg worden geschopt of aan een voet weggesleept om weer overeind gezet te worden.

Het China van Xi?

Eenheid tegen wil en dank? Gaat 13 over onderdrukking in het China van Xi? Zou kunnen, maar het hoeft niet. Het zou ook kunnen dat de beklemmende choreografie de harde weg naar perfectionering van het Circular Movement System verbeeldt. Het resultaat van dat proces is te zien in 14, waarin veertien fantastische dansers de totale beheersing van de techniek demonstreren. Het stuk is lichter van toon, niet alleen door de kleurige kostuums, maar ook door het enorme bereik van de bewegingen. Ook in volle vaart, extreme gewichtsverplaatsing en dynamiek blijven de dansers spatgelijk, om soms op slag in een pose te bevriezen.

Kortstondig ontstaat zo een beeld van mediterende monniken. Even plots springen ze weer, als één lichaam, in actie om een eindeloze reeks bogen, cirkels, ellipsen en lemniscaten in de ruimte te beschrijven. De techniek is veroverd, perfecte eenheid bereikt. Een ideale gemeenschap zelfs, want door eenheid in verscheidenheid; door de kleuren van hun kostuums is de groep dansers te zien als een menselijke regenboog, symbool voor de acceptatie en viering van verschillen. Tenminste, zo politiek kan je het zien. Maar het hoeft niet. Het is ook gewoon erg mooi.

Zinderende twaalfde editie van jazzfestival So What’s Next krijgt een rommelig slot

admin
November 3, 2024
0

Ze staan er, vooraan bij het podium, met hun neus erbovenop. Begerig bekijken ze zijn vingerzettingen, hoe de vingers bewegen over de frets. Een snaarvirtuoos als Al Di Meola, bekend om zijn indrukwekkende stijl die latin en jazz combineert met een snaarlenigheid om van te kwijlen, grossiert in devote bewonderaars. Het is smelten bij zijn snelle licks, runs, fills en verfijnde fingerpicking.

Maar niet per se deze avond. Met vier muzikanten was de Amerikaanse gitarist Al Di Meola (70), met zijn roots in jazzrock en fusion en zijn passie voor meer traditionele Argentijnse en Braziliaanse muziek, de slotact van het festival So What’s Next in Eindhoven. Iedereen wilde erbij zijn. De muzikant, die vorig jaar plots tijdens een concert in Boekarest een hartaanval kreeg en daarvan gelukkig goed herstelde, bewees deze zomer op North Sea Jazz al hoe hij terug is in vorm.

Wat een kroon had moeten zijn op een mooie gebalanceerde muziekavond van So What’s Next, werd echter een rommelige sof. Een verlaat begin door een uitgelopen soundcheck en chaotische opbouw. Dan maar een akoestische solostart door Di Meola vol bekwame nootjes zonder gevoel. En dan alsnog de zwaar verstrekte, elektrische fusionshow: helemaal uit het lood door ongebalanceerd geluid en – haast slapstick – een rondrennende tourmanager die tijdens de show nog van alles probeert te fiksen aan monitors en een kapotte laptop, met steeds gefrustreerder rakende muzikanten.

Al had ‘Ava’s Dance In The Moonlight’ van Di Meola’s nieuwe album Twentyfour nog best glans, zó wil je het niet.

**De Amerikaanse gitarist Al Di Meola** tijdens So What’s Next.

Geluidssoep

Zonde, want op die geluidssoep in de Grote Zaal na, had So What’s Next dit jaar echt veel aantrekkelijks. Alweer voor de twaalfde keer was het kleinschalige jazzfestival in het Muziekgebouw in Eindhoven. Een concertavond met twee stevige headliners (Branford Marsalis, Al Di Meola) en een mooi middensegment talent waarboven de nieuwe ster Lakecia Benjamin fonkelende. Plus nog een serie gratis zondagmiddagconcertjes in het centrum.

Het festival heeft een solide vorm gevonden. Door de stevige programmasteun van North Sea Jazz is de hoofdavond qua inhoud als een soort Brabantse mini-editie van het grote jazzfestival te ervaren. Zoals er volgende week met Rockit ook een Groningse eendaagse variant is, en Transition in Utrecht in het voorjaar het jazzseizoen alweer jaren aftrapt.

In de keurige ambiance van het Muziekgebouw heeft So What’s Next een behouden karakter. Maar pure muzikaliteit vierend tussen jazz, vintage soul en funk had de avond een goede opbouw.

De aftrap, niet het makkelijkste, was van trompettist Teus Nobel en saxofonist Sam Newbould. Die lieten zich met direct bevlogen spel in elk hun eigen zaaltje niet uit het veld slaan door arriverend rumoerig publiek. Newbould, op het stroefste podium in de open foyer, kon zelfs even verleiden tot meezingen.

Woelige toestanden

Hoewel het hoofdinstrument bij de in totaal negen optredens de saxofoon was (Branford Marsalis, Lakecia Benjamin, Hans Dulfer en Sam Newbould), werden gaandeweg in alle optredens andere overeenkomsten zichtbaar. Best wat artiesten refereerden aan de woelige toestanden in de wereld. „Het is een koude, koude wereld”, zong Michelle David in de gloedvolle vintage soulshow met haar True-tones. En ook haar soulballad was een vurige wens: „Will we have peace?”

En ook Lakecia Benjamin maakte zich zorgen. Uit veel van haar nummers spreekt urgentie. „En over een paar dagen weten we of Amerika crazy is”, refereerde ze aan de verkiezingen.

Met haar zinderende podiumpresénce, steeds weer het publiek aansprekend, bracht ze een razende set. Ze had haast, wat haar raps niet ten goede kwam, maar de noten op haar sax waren vuurballen.

Saxofonist **Lakecia Benjamin** tijdens haar spectaculaire optreden op So What’s Next.

Huzarenstukje

Haar huzarenstukje was ‘My Favourite Things’ van John Coltrane. Riemen vast, waarschuwde ze. Om met hoge lange trillers, een eindeloze exercitie op de stroom straffe roffels van haar piepjonge drummer, het publiek volledig in te pakken. Toen de vlammen uit de beker van haar sax sloegen, viel ze leuk en overdreven op haar knieën.

Je eigen geluid vinden, van copycat naar maatgever, alle jazzmuzikanten moeten erdoorheen. Maatgevend saxofonist Branford Marsalis, oudste zoon van de muzikale Marsalis-familie, heeft het allemaal allang achter de rug en zette zonder theater het krachtigste op So What’s Next neer. Met zijn vaste kwartet was er na wat onderlinge geintjes geen tijd te verliezen voor een goede, elegante set die in alles autoriteit uitstraalde.

Hem eens in de zoveel tijd horen, op tenor of sopraan, is altijd een genoegen. Rake noten, solide spel en een natuurlijke uitstraling die past bij jazz in eredivisie. In een zaal waarin je een speld kon horen vallen kwam bloedmooi geïnspireerd samenspel zonder automatische piloot of publiekspleasers. Of nou ja, eentje dan, de standard ‘On the Sunny Side of The Street’. Lekker breed uitgesponnen, met een lyrische sopraan bij het slepende ritme van drummer Justin Faulkner en diens vettige lachjes van geluk.