De spurt die de PVV bij de verkiezingen in november op het laatste moment maakte, is te danken aan de antimigratiestandpunten van de partij en de campagnedynamiek van de laatste weken . „Áls PVV-kiezers begonnen over de woningnood of bestaanszekerheid, dan koppelden ze dat aan de migrant als oorzaak van de ervaren problemen”, zegt hoogleraar sociologie aan de Radboud Universiteit, Niels Spierings.
Spierings concludeert dat op basis van het Nationaal Kiezersonderzoek dat hij uitvoert met wetenschappers Marcel Lubbers, Kristof Jacobs en Remko Voogd. Het Nationaal Kiezersonderzoek wordt gehouden sinds 1971, en is een van de meest toonaangevende onderzoeken op het gebied van stemgedrag in Nederland. De onderzoekers publiceerden de eerste voorlopige resultaten van het onderzoek donderdag op politicologenblog stukroodvlees.nl.
Voor het onderzoek doen de wetenschappers metingen tot twee weken voor de verkiezingen en een meting na de verkiezingen. Tot twee weken voor de verkiezingen was de winst voor de PVV zoals die bleek uit de verkiezingsuitslag, nog niet te zien in het Kiezersonderzoek. Dat toont aan dat PVV won in een eindsprint.
Vooral kiezers die twee weken voor de verkiezingen overwogen om op de BoerBurgerBeweging of Nieuw Sociaal Contract te stemmen, hebben uiteindelijk voor de PVV gekozen op 22 november.
Daarbij speelde volgens Spierings het frame dat Wilders het goed deed in de campagne een grote rol. Dat vonden PVV-kiezers ook – al volgden ze de campagne en peilingen gemiddeld minder dan anderen. En het hielp dat de VVD weer zei te willen samenwerken met de PVV, zegt Spierings.
Ook was het van belang dat de centrale vraag in de campagne veelal was wie de grootste zou worden, zegt de onderzoeker. In die context verscheen op de zondag voor de verkiezingen een laatste peiling van Maurice de Hond waarin VVD en PVV samen op kop gingen. „Die werd gigantisch uitgemeten.”
Winnaarseffect
Kiezers noemden vooral de antimigratiehouding van Wilders als motivatie om PVV te stemmen. En ze wilden voorkomen dat GroenLinks-PvdA de grootste werd.
De antimigratiehouding van PVV-kiezers vermengt zich soms met economische problemen van kiezers, zagen de onderzoekers. „Dan zeggen mensen: mijn kinderen kunnen moeilijk een huis vinden en dat is de schuld van migranten.” Wel zien ze dat PVV-kiezers het belangrijker vinden dat er minder migranten komen dan dat er meer woningen worden gebouwd.
Kiezers van NSC, BBB en in mindere mate de VVD denken min of meer hetzelfde als PVV’ers over migratie, zien de onderzoekers. Ze vinden net als PVV-stemmers dat de immigratie moet verminderen en vinden dat migranten die wél komen zich zoveel mogelijk moeten aanpassen. Ze mogen hun eigen cultuur niet behouden, vinden de kiezers.
Lees ook
Is de PVV economisch links? Dat valt wel mee, laat het stemgedrag zien
De PVV-kiezer is relatief wantrouwend als het om de politiek gaat. Dat wantrouwen is door de winst van Wilders deels weggenomen. Spierings noemt dat een bekend winnaarseffect. Hij vindt het opvallend dat dit nu gebeurt bij een partij waar het vertrouwen onder de kiezers over het algemeen laag is.
Het idee dat veel moslims op de PVV zouden stemmen, wordt door de onderzoekers ontkracht. In de steekproef stemden 2 van de 120 moslims op Wilders. „Niet verrassend. Maar Wilders maakte die claim wel en media schreven dat ook. Dat blijkt onjuist.”
Leeslijst
