N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
De Zitting Als hij destijds had geweten hoe ongezond lachgas is, dan was Deniz Üresin, voormalig ‘lachgaskoning’ van Amsterdam, nooit aan zijn ‘koeriersdienst’ begonnen. Nu moet hij dwangsommen ophoesten.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/wp-content/blogs.dir/114/files/2019/07/dezitting.png)
Pas aan het eind van de zitting komt de olifant in de zaal ter sprake – wilt u betalen en hoeveel ongeveer? Deniz Üresin, voormalig ‘lachgaskoning’ van Amsterdam geeft staatsraad Kees Borman een direct antwoord. Niets. Hij zit aan de grond, z’n leven staat stil sinds de gemeente hem in 2019 in totaal één miljoen euro aan dwangsommen oplegde. En sinds hij na lang tegenstribbelen, provoceren en halsstarrig volhouden toch maar z’n bedrijf sloot en een andere weg insloeg. Hij zocht contact met raadsleden, wethouders en de politie en draaide als een blad aan de boom. Nu presenteert hij zich als bondgenoot in de strijd tegen drugs, in het bijzonder lachgas. Twee tot drie keer per maand geeft hij voorlichting op scholen en opleidingen. Juist over de gevaren van lachgas.
De reden? Behalve de dwangsom ook omdat hij de gevolgen van overmatig lachgasgebruik meemaakte. Een medewerker liep een dwarslaesie op. Maar ook als hij zou kunnen betalen dan wil hij dat nog niet. Hij vindt dat hij juridisch gelijk heeft. Üresin wil van de rechter weten of hij in 2019 en 2020 nou wel of niet lachgasballonnen in de zin van de wet „uitventte”. Want daar is hij door Amsterdam destijds op gepakt – de bestuursrechter gaf de stad gelijk. Terwijl hij z’n handel nadrukkelijk had gebaseerd op het koeriersmodel, à la Thuisbezorgd en UberEats. Lachgas was destijds nog vrij verkrijgbaar. Zijn concept was de klant online een ballonnetje laten bestellen bij ‘Ufogas’, waarna ‘Deliverbro’s’ dat kwam afleveren. Zijn handel trok brede media-aandacht, veel klanten en klachten van binnenstadbewoners. Het gesis van de gascilinders leverde geluidsoverlast op, net als de drommen klanten.
In de rechtszaal doet de advocaat moeite om het bewijs van de gemeente te ondergraven. Klopten de processen-verbaal wel? Hoe groot is de kans dat de gemiddelde drugsklant op de vraag „Ballonnetje kopen?” steeds exact hetzelfde antwoordt, namelijk „Ja, man”? Ook het aantal waargenomen passanten was steeds hetzelfde. Was hier sprake van knippen en plakken?
De Amsterdamse bestuursrechter had in 2021 geen medelijden. Die merkte op dat de lachgaskoning in de media herhaaldelijk verklaarde de dwangsommen tot een miljoen op te willen laten lopen. Een gevalletje ‘willens en wetens’ handelen dus. De boete is zo bezien een eigen keuze. Inmiddels staat de deurwaarder bij Üresin op de stoep. Hij klaagt dat hij bijna dertig is, aan een partner denkt en kinderen krijgen. Maar dat gaat niet met zo’n schuld.
In het dossier zitten tientallen observatieverslagen van controle-ambtenaren waaruit blijkt dat de koeriers zich gedroegen als bloemenventers: „Twee ballonnen voor een tientje”, klonk het. Maar in zijn voordeel weegt een recente vrijspraak door het Hof Amsterdam. Die vond dat juist niet bewezen was dat de lachgaskoeriers iets anders deden dan afleveren wat tevoren online was gekocht. Volgens het civiele recht waren dat normale koopovereenkomsten, die tot stand komen door ‘wilsovereenstemming’. Niet pas door aflevering zoals de Staat had betoogd. De advocaat doet z’n best de staatsraden van dit arrest te overtuigen. Maar moet ook erkennen dat er veel aanwijzingen zitten dat er ook zelfstandig op locatie is verkocht.
Blijft de hoogte van de dwangsom over. Welke belangenafweging heeft Amsterdam gemaakt? Üresin werkt sinds 2021 mee aan overheidscampagnes tegen drugsgebruik. „Had ik destijds geweten hoe slecht lachgas was, dan was ik er nooit aan begonnen”, zegt hij nu. Met wettelijke rente is de dwangsom inmiddels 1.2 miljoen euro geworden. Maar de vertegenwoordigers van de stad zeggen geen wetenschap te hebben van zijn nieuwe rol. En ook geen stukken trouwens. Zijn nieuwe houding willen ze wel toejuichen maar de draai is te laat gekomen. Het matigen van de dwangsom „zou een beloning zijn” voor zijn eerdere gedrag.
Twee weken later doet de Afdeling uitspraak. De gemeente krijgt op alle punten gelijk. Er was duidelijk sprake van het urenlang ‘venten’ van ballonnen, op dezelfde locaties, zonder ventvergunning. Dat Üresin de dwangsom niet kan betalen, heeft hij niet aannemelijk gemaakt.
