Sinds in december een koffer met cash werd gevonden bij een Europarlementariër thuis, volgden berichten over beïnvloeding van het Europarlement elkaar rap op. Onze Brussel-correspondent Clara van de Wiel zocht uit wat het Europees parlement zo kwetsbaar maakt.
Het is zomerreces in Den Haag. In deze periode tussen de val van het kabinet en de start van een nieuwe verkiezingscampagne nodigen we in Haagse Zaken schrijvers, wetenschappers en denkers uit om het te hebben over de politieke tijd waarin we leven. Omdat er het afgelopen jaar zoveel is gebeurd en alles zo snel is gegaan zoomen we graag een beetje uit.
Deze week zijn twee columnisten te gast. Dilara Bilgiç schreef de boeken De Black Box Democratie en De Gelabelde, werkt als cultuursensitief psycholoog en schrijft columns voor het Parool. Maxim Februari schreef talloze romans, essays en boeken waaronder in 2023 het boek Doe Zelf Normaal. Na een pauze van twee jaar is hij sinds kort weer terug als columnist bij NRC.
In deze aflevering van Haagse Zaken reflecteren we op de rol van columnist en de verantwoordelijkheid van (nieuws)media, blinde vlekken en de raakvlakken van psychologie en politiek.
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected].
Aflevering zes van de zevendelige NRC-podcast Dit is ons land. Wil je meer luisteren? Zoek dan op Dit is ons land in je podcastapp en luister meteen verder.
De 38-jarige Shadha Musallam runt een start-up voor boeren in Ramallah. In een gebied waar grenzen, checkpoints en dreiging het dagelijks leven bepalen, probeert zij met technologie de landbouw – en daarmee de economie – levensvatbaar te houden. Hoe blijf je dromen als je leven zo beperkt wordt?
Presentatie:
Ruben Pest & Derk Walters
Redactie:
Felicia Alberding & Esmee Dirks
Fixer:
Nidal Rafa
Muziek, montage en mixage:
Bas van Win & Jeroen Jaspers
Eindredactie:
Anna Korterink
Productie:
Rhea Stroink
Promotie:
Ruben Baudoin
Met dank aan:
Mirjam van Zuidam, Danielle Pinedo & Floris van Straaten
Het klinkt vintage VVD. Een fors kleinere overheid, vol inzetten op economische groei, wat minder aandacht voor klimaat. En zorg en sociale zekerheid? Daar wil de partij „stevig” op ingrijpen.
Vrijdagavond laat publiceerde de VVD als eerste politieke partij haar concept-verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober dit jaar. Titel: Sterker uit de storm. Een programma dat moet worden gezien in de context van de „storm” in de „wereld”, schreef partijleider Dilan Yesilgöz eerder deze week in een blogpost. De boodschap: Alles draait om veiligheid. Dáárin wil de partij investeren, om zo „onze manier van leven” te beschermen.
De boodschap is daarmee ook: voor ándere zaken is minder geld. De VVD heeft zich namelijk met een Kamermeerderheid aan partijen gecommitteerd aan de hogere NAVO-norm van 3,5 procent. En dat betekent jaarlijkse investeringen van tientallen miljarden euro’s in defensie. De directe aanleiding was de terugtrekkende bewegingen van de Amerikaanse president Donald Trump in NAVO-verband.
De vraag wat die andere zaken dan zijn waar minder geld voor is, zal de komende maanden moeten worden beantwoord. Het 81 pagina’s tellende verkiezingsprogramma van de liberalen geeft een eerste indruk waar zij het geld willen vinden: (nog meer dan afgelopen kabinet) bezuinigen op ambtenaren, (nog) minder geld naar ontwikkelingssamenwerking. Ook wil de partij ingrijpen op de stijgende kosten in de zorg en sociale zekerheid, met bijvoorbeeld een kleiner basispakket.
Zondagssluiting
Daarbij legt de partij, in ieder geval in het boekwerk dat vannacht is gepubliceerd, weer nadruk op thema’s waarbij het zich thuis voelt en die kiezers bij de partij vinden passen: economie en veiligheid. De eerste drie hoofdstukken gaan over ,,radicale” economische groei, werken dat meer moet lonen en investeringen in veiligheid. Het pleit bijvoorbeeld voor lagere belastingen voor ondernemers, wil zondagssluiting uit de wet halen en wil het tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte afschaffen om werkgevers te ontzien.
Hoe de keuzes financieel gezien precies uitpakken, zal begin oktober blijken, als het verkiezingsprogramma van de VVD is doorgerekend door het Centraal Planbureau.
Het programma voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 begon nog met een uitgebreid hoofdstuk over migratie. Die verkiezingen verloor de VVD tien zetels. Dat was nadat het kabinet Rutte-IV in juli van dat jaar op aanstichten van de VVD was gevallen, omdat de liberalen strengere migratieregels wilden. En nadat de toen nieuwe partijleider Dilan Yesilgöz samenwerking met de PVV niet uitsloot, in tegenstelling tot haar voorganger Mark Rutte.
Lees ook
Dijkhoff wil de VVD in het ‘redelijke midden’
Migratie komt in het nieuwste programma pas in de tweede helft van het boekwerk aan de orde en is verwerkt in het hoofdstuk „orde op zaken voor een vrij en veilig Nederland”. Minder hard van toon is het hoofdstuk in 2025 overigens niet. „De asielopvang voor kansarme, overlastgevende en criminele asielzoekers wordt maximaal versoberd”. Er moet een verbod op voorrang voor statushouders komen, bij huisvesting. Ook worden onderdelen van de omstreden asielwetsvoorstellen van voormalig PVV-minister Marjolein Faber in het programma herhaald, zoals afschaffen van een asielvergunning voor onbepaalde tijd.
Wel lijkt de partij impliciet vóór de spreidingswet te zijn, waar het rond het vorige programma tegen pleitte. ,,Zolang de instroom nog niet voldoende is teruggedrongen […] is een eerlijke verdeling van asielzoekers over het land nodig”, staat in het verkiezingsprogramma van 2025.
Klimaat moet volgens de VVD in een context van onafhankelijkheid in de energievoorziening worden gezien. De partij wil de bouw van kerncentrales versnellen, maar pleit ook voor meer „realisme” op het gebied van klimaatbeleid. Het wordt uit het verkiezingsprogramma niet duidelijk wat dat precies betekent, maar meestal betekent zo’n oproep geen versnelling van klimaatbeleid.
‘PVV-light’
De publicatie van het programma werd niet ingeleid met een presentatie van de partijleider. Wat voor Dilan Yesilgöz de belangrijkste punten uit het verkiezingsprogramma zijn, is daarom nog afwachten. Zaterdagmiddag is ze wel beschikbaar voor vragen van journalisten.
Yesilgöz en de VVD zitten sinds de val van het kabinet-Schoof in een ingewikkeld parket. Een deel van haar achterban wil dat ze de PVV uitsluit, een deel niet. Ze koos voor uitsluiten, tot teleurstelling van de conservatieve vleugel. En kort voor het zomerreces begon, bleek in de andere vleugel van de partij juist ongenoegen over de ‘PVV-light’-koers van Yesilgöz te groeien in de partij.
Ze slaat een te harde toon aan, vindt een deel van de VVD’ers. Ze zou zich niet premierwaardig gedragen en kiezers van zich vervreemden. Vooral om PVV-kiezers te paaien, is de vrees van bezorgde VVD’ers.
Daaraan gingen scherpe uitspraken van Yesilgöz vooraf. Ze noemde zanger Douwe Bob een „Jodenhater”. Ook haalde ze op het partijcongres in juni hard uit naar een andere mogelijke coalitiepartner: GroenLinks-PvdA. PvdA zou zijn uitgeleverd aan het „extreme links-radicale activistische deel van de achterban van GroenLinks”.
VVD, vinden die VVD’ers, moet het hebben over thema’s waar de kiezers hen op vertrouwt. Defensie, economie, veiligheid. Dát lijkt de partij, in ieder geval met dit verkiezingsprogramma, te proberen. Mochten leden nog mogelijkheden zien om het programma te verbeteren, dan kunnen ze tot half augustus aanpassingen voorstellen. Op 6 september houdt de partij verkiezingscongres en wordt het programma vastgesteld.
