Als het in Den Haag over asiel en migratie gaat, worden er altijd twee verschillende gesprekken gevoerd: het institutionele gesprek en het politieke gesprek. Deze week botsten die twee werelden duidelijk met elkaar.
In deze aflevering van Haagse Zaken praten politiek redacteur Petra de Koning en justitieredacteur Wafa Al Ali over het negatieve advies van de Raad van State over de nieuwe asielwetten. De PVV wil het advies negeren. Maar mag dat zomaar? En wat betekent dit voor de toch al gespannen sfeer binnen de coalitie?
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].
Mijn buurman rijdt een monsterjeep met boerenzakdoek. Maar het is toeval dat op zijn kenteken de extreemrechtse Duitse partij NPD prijkt, houd ik mezelf voor. Je zou maar per ongeluk worden aangezien voor nazi! Ik begin een gesprek. Hij had inderdaad geen idee, maar kan er wel om lachen. Nu we toch in gesprek zijn vervolg ik: „Ook ik ben trouwens fan van Queens of the Stone Age!” Dat vindt hij „vet” maar vraagt tevens hoe ik dat van hem weet. Ik wijs op een sticker op zijn kofferbak, een brandende ‘Q’. Zijn reactie: „Oh nee, dat is QAnon!”
Moddin Meyer
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Het is een zorgelijke trend: journalisten, (klimaat)activisten, mensenrechtenverdedigers en klokkenluiders die publiekelijk misstanden aankaarten en daarvoor gigantische juridische claims aan hun broek krijgen, erop gericht om de persoon of organisatie monddood te maken.
Het worden ‘SLAPPs’ genoemd: strategic lawsuit against public participation, een fenomeen dat uit de Verenigde Staten is komen overwaaien, maar inmiddels ook in Europa stevig voet aan de grond heeft. Volgens recent onderzoek van de Europese coalitie tegen SLAPPs (CASE), een groep van ruim honderd maatschappelijke belangenorganisaties, werden in 2023 166 SLAPP-zaken aangespannen in Europa. Het brengt het totaal getelde aantal SLAPPs in Europa sinds 2010 op 1.049, waarvan twaalf in Nederland.
Nu staat het elke partij vrij haar gelijk te halen in de rechtszaal – een belangrijk grondrecht. Tegelijk ontvouwt zich hier een praktijk die niet per se tot doel heeft om gelijk te krijgen, maar vooral om de tegenpartij dusdanig te intimideren, dat de aangeklaagde onder deze juridische druk afziet van zijn of haar verdere activiteiten. (Freelance) journalisten zijn het vaakst doelwit, gevolgd door activisten en wetenschappers. Het gevolg kan (zelf)censuur zijn, blijkt uit onderzoek.
Lees ook
Opeens een stortvloed aan claims; journalisten en activisten krijgen vaker te maken met SLAPPs
Op dit moment speelt er een grote zaak in de Verenigde Staten. In de staat North Dakota begon op maandag 24 februari een rechtszaak van het Amerikaanse energiebedrijf Energy Transfer tegen Greenpeace. De eiser beschuldigt Greenpeace van smaad en het orkestreren van crimineel gedrag bij de ‘Standing Rock-protesten’ in 2016 en 2017. Die protesten draaiden om de aanleg van een oliepijpleiding door gebied dat wordt geclaimd door de inheemse Sioux-stam.
Tienduizenden mensen namen deel aan het protest, Greenpeace was een van de tientallen ngo’s die een open brief ondertekenden – dat neemt Energy Transfer de milieuorganisatie kwalijk. Greenpeace wordt nu aangeklaagd met een hoge schadeclaim van zeker 300 miljoen dollar. Tegen NRC zei een Greenpeace-jurist dat hij zich grote zorgen maakt, vanwege de enorm hoge kosten voor de verdediging.
Het is daarom heel goed dat de Europese Commissie vorig jaar een richtlijn aannam om doelwitten van SLAPPs beter te beschermen. Daarin staat onder meer dat gedaagden de rechter kunnen vragen om een zaak vroegtijdig af te wijzen, zodat ze worden beschermd tegen het onnodig maken van hoge kosten. Alleen al de verdediging tegen een SLAPP kost vaak zo veel geld, dat het doelwit zich mogelijk direct schikt naar de eiser – een vorm van intimidatie. Ook moet een gedaagde volgens de richtlijn de volledige proceskosten kunnen terugkrijgen van de eisende partij, als is vastgesteld dat het om een SLAPP gaat.
De vraag is of deze belangrijke elementen ook goed in de Nederlandse wet komen. Belangenbehartiger Free Press Unlimited, die zich inzet voor persvrijheid wereldwijd, signaleert dat Nederland terughoudend is op deze punten. Vanuit het idee dat het in Nederland zo’n vaart niet zal lopen. Maar wat niet is, kan nog komen – de voortekenen zijn niet gunstig, zie de toename van het aantal SLAPPs.
Het is daarom van belang dat ook het Nederlandse kabinet goed luistert naar de waarschuwing voor de gevaren die SLAPPs met zich meebrengen, zoals (zelf)censuur. Niets minder dan de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting staan hier op het spel.
Meer dan de helft van de landen die in 2022 afspraken de natuur te beschermen, heeft nog geen plannen gemaakt om die afspraak na te komen. Dat blijkt uit een analyse die de Britse denktank Carbon Brief maandag publiceerde.
Eind 2022 ondertekenden vertegenwoordigers van 196 landen het zogeheten Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework. Daarin spraken de landen onder meer af dat tegen 2030 minstens 30 procent van het aardoppervlak — land én zee — beschermd natuurgebied moet zijn.
Maar van de 137 landen die tot nu toe plannen indienden voor het behoud van die natuur, heeft minder dan de helft (49 procent) zich ook gecommitteerd aan het doel van 30 procent, schrijft Carbon Brief.
Nederland diende nog geen plannen in
Bij de groep die zich niet aan het gestelde doel houdt, zitten rijke landen als Noorwegen en Zwitserland. Maar ook grote, natuurrijke landen als Rusland, Peru, Mexico en Indonesië legden zich nog niet vast op het doel van 30 procent. Canada, China, India en de Europese Unie deden dat al wel.
De landen die zich niet aan het doel van 30 procent in 2030” verbonden, zijn samen goed voor zo’n 34 procent van het totale landoppervlak, aldus Carbon Brief.
Ondanks de deadline in oktober 2024 dienden 61 landen, waaronder Nederland en de Verenigde Staten, nog helemaal geen plannen in. Staatssecretaris Chris Jansen (Milieu, PVV) zei die maand dat het kabinet de plannen in het tweede kwartaal van 2025 wil inleveren.
Eind december schreven internationale wetenschappers in twee toonaangevende VN-rapporten dat de huidige vorm van natuurbescherming ontoereikend is. Om het verlies van de wereldwijde biodiversiteit tegen te gaan, zijn volgens de bijna 150 auteurs grote economische en maatschappelijke veranderingen nodig.
Deze week ontmoeten de landen die in 2022 de afspraak van 30 procent maakten elkaar opnieuw – van dinsdag tot vrijdag, ditmaal in Rome. Nadat de onderhandelaars het afgelopen november in Colombia niet eens werden over de financiering van het natuurbehoud, is de hoop dat men nu wél een overeenkomst weet te sluiten.
Lees ook
Biodiversiteitstop in Cali eindigt in een impasse: wie gaat betalen?
