‘Het was alsof je de hele dag een uitvaart hebt’

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Hulpverleners Stintongeluk In september 2018 verliezen vier kinderen het leven als een Stint door een trein wordt gegrepen in Oss. Het wordt de zwaarste werkdag ooit voor tientallen medewerkers van gemeente, school, politie en andere hulpdiensten. Tien van hen kijken een jaar later terug.

De spoorwegovergang waar het ongeluk gebeurde.
De spoorwegovergang waar het ongeluk gebeurde. Foto Merlin Daleman

‘Is er een auto vrij?” klinkt het uit de portofoon van politieman Franklin ’t Zand. En dan nog een keer, nu klinkt de stem van de centralist wat onvast, dringender. „Is er een auto vrij?” Het is tien voor half negen in de ochtend. Franklin ’t Zand werkt al meer dan twintig jaar bij de politie, en hij weet meteen: dit is serieus. Het gaat om „aanrijding persoon trein”, zegt de vrouw aan de andere kant van de lijn.

Dat is echt iets voor de officier van dienst. Als ‘ovd’ gaat ’t Zand naar incidenten die beloven ingewikkeld te worden, om leiding te geven aan politiemensen en af te stemmen met andere hulpverleners.

Het is een ongeval, hoort hij van de centralist terwijl hij onderweg is naar het spoor. „Iets met een bakfiets. De bestuurster is nog aanspreekbaar.” Wat een raar ongeval, denkt hij. Daar is de centralist weer. Er zijn kinderen bij, zegt ze. Franklin ’t Zand ademt scherp in. Hij denkt meteen aan zijn eigen kinderen. „En dan”, zegt hij, „weet je dat het zo’n dag wordt”.

De weg van voorschoolse opvang Okido naar basisschool De Korenaer gaat over het spoor, per Stint, een elektrische bakfiets waarbij de bestuurder staat in plaats van zit. Die ochtend zitten Fleur (6) en Kris (4) in het roze voertuig, samen met Dana (8), Liva (4) en hun 11-jarige zusje. Vijf kinderen uit drie gezinnen.

Een 32-jarige medewerkster van de kinderopvang is de bestuurster van de Stint. Met de vijf kinderen in de bakfiets rijdt ze over de Braakstraat. Het is een straat met veel bomen, doorkruist door het spoor vlakbij het NS-station Oss-West. Als de Stint de spoorbomen nadert, beginnen ze te rinkelen. Maar de bestuurster kan niet meer remmen, wat ze ook probeert. De bakfiets komt op het spoor terecht, de machinist van de naderende trein kan niets meer doen.

Politieman Franklin ’t Zand

Om 08.30 uur stapt Franklin ’t Zand uit zijn dienstwagen, trekt zijn groene hesje aan en loopt naar de trein die stilstaat op het spoor. Meters verderop ziet hij een roze plastic bak. Er staat een vrouw gebogen over een van de slachtoffers. Een verpleegkundige, die toevallig aan het spoor woont, is aan het reanimeren. „Géén foto’s maken”, schreeuwt haar man naar mensen die met hun telefoon in de hand dichtbij komen. Hij is tegelijkertijd in de weer met doeken en lakens, om de lichamen af te dekken. „Je ziet de slachtoffers”, zegt ’t Zand. „Je ziet nog meer slachtoffers.” Een ambulancemedewerker ontfermt zich over degenen die nog leven.

De officier van dienst staat een paar seconden stil om de situatie tot zich door te laten dringen. Dan gaat hij in de werkmodus. Er is ruimte nodig rond het spoor, weet hij. Franklin ’t Zand instrueert zijn collega’s: „Sven, lintje pakken voor mij. Daar beginnen met afzetten. Jij daar, de andere kant afzetten. Jij, linkerperron leegmaken, jij rechterperron leegmaken.” ’t Zand bekijkt de Stint en ziet een verzekeringsplaatje op de roze bak. Het staat op naam van kinderverblijf Okido. Meteen: „Daar moeten mensen naartoe.”

Perswoordvoerder Dion Luijten

Op het politiebureau Den Bosch zit perswoordvoerder Dion Luijten achter zijn computer. Iets na half negen wordt hij gebeld over het ongeluk, door de meldkamer. Besloten wordt via Twitter naar buiten te brengen dat er iets aan de hand is op het spoor. „Hulpdiensten aanwezig in #Oss bij zeer ernstig ongeluk op spoor #Braakstraat met trein en bakfiets. Zwaargewonden en mogelijk meerdere doden.”

Dion Luijten stapt in zijn auto, om ter plekke de woordvoering te doen. Terwijl hij onderweg is wordt om 9.03 uur het eerdere bericht aangevuld, door zijn collega’s op kantoor. „Betreft ongeval tussen trein en bakfiets met kinderen. Helaas vier doden te betreuren en twee zwaargewonden.” De media-aandacht is meteen gigantisch. Om tien over negen is Luijten live op Radio 1. „Het is een triest verhaal, een zware aanrijding tussen een bakfiets en een trein”, zegt hij. Als de presentator vraagt wat er is gebeurd, zegt Luijten: „Het is ruim een halfuur geleden gebeurd, dus het onderzoek staat nu nog op het punt van beginnen.”

Bij het spoor moet Franklin ’t Zand de ene na de andere beslissing nemen. Er zijn veel getuigen, die moeten weg van de plaats van het ongeval. Het politiebureau in Oss wordt gesloten, alle medewerkers zullen daar getuigen gaan horen. De machinist en de conducteur, met wie ’t Zand ter plaatse kort spreekt, vertellen dat de Stint om onbekende reden niet stopte en op het spoor terecht kwam. „Niet geduwd”, concludeert ’t Zand.

De belangrijkste vraag is: wie zijn de kinderen? In hun zakken zitten geen identiteitsbewijzen. Van de voorschoolse opvang Okido krijgen politiemensen de namen. Franklin ’t Zand weet op dat moment: één kind ligt op de intensive care, vier zijn overleden. Maar wie is wie? Hij belt met het ziekenhuis om de identiteit van het opgenomen slachtoffer te controleren, maar vanwege haar privacy willen ze daar niets over zeggen. „Terwijl ze dat wel mógen zeggen.” Het is voor ’t Zand een frustrerende ervaring omdat hij de betrokken families zo snel mogelijk wil informeren. Intussen bellen ouders naar kinderopvang Okido, ze schreeuwen omdat ze duidelijkheid willen. „Is het mijn kind, is het mijn kind?” Maar de agent bij Okido kan nog niks zeggen.

Er wordt druk gezet door collega’s van Franklin ’t Zand, en na een kwartier zegt het ziekenhuis wie het zwaargewonde kind is. De officier van dienst moet zijn collega’s gaan vragen of zij het nieuws willen vertellen aan de ouders. Franklin ’t Zand kijkt om zich heen en denkt: wie staat er stevig in zijn schoenen? „Ruud, wil jij het doen”, vraagt hij. „En wie gaat er mee?” Drie koppels brengen de ouders het ergst denkbare bericht.

Directeur basisschool Peter Janssen

„Ga maar kijken of we kinderen missen.” Dat zegt Peter Janssen, directeur van basisschool de Korenaer tegen twee medewerkers. Hij heeft net een telefoontje gehad. Dat er iets ergs gebeurd is bij het spoor. Zijn basisschool bestaat 41 jaar, in die tijd hebben ze nog nooit een kind verloren. Medewerkers lopen langs alle zestien klassen om de hoofden te tellen. Vijf tafeltjes zijn leeg, zonder afmelding.

Tien minuten later arriveert de politie met de harde feiten: vier leerlingen overleden, een zwaargewond in het ziekenhuis. De lerarenkamer wordt meteen een noodkantoor. Ouders worden gebeld, of ze hun kinderen zo snel mogelijk op kunnen halen. Peter Janssen roept alle leerkrachten uit hun groepen. „Je gaat zoiets niet in de klas vertellen.”

Forensisch coördinator Ruben Hehanussa

Bij het spoor is ook forensisch coördinator Ruben Hehanussa gearriveerd. Hij moet het sporenonderzoek leiden. Samen met een schouwarts en collega’s kijkt Hehanussa onder de doeken. Zij moeten samen vaststellen hoe de slachtoffers erbij liggen, om met zekerheid te kunnen stellen waar ze aan zijn overleden. Hij gaat zich richten op de identificatie: wie is wie? Alles wordt gefotografeerd, daarna gaan de lichamen naar het mortuarium.

Ruben Hehanussa maakt in zijn map vier blaadjes vrij, waarop hij de voornamen van elk kind schrijft. Hij informeert bij politiecollega’s naar uiterlijke kenmerken van de slachtoffers. Wie had er een oorbelletje in? Wat was de kleur van de kleren? Later krijgt hij vier foto’s doorgestuurd, van elk kind een. „Dan weet je, zo zien ze eruit.”

Per slachtoffer maakt de forensisch coördinator een lijst met kenmerken aan, die hij doorbelt aan zijn collega’s in het mortuarium. Zij vergelijken die lijst dan met wat zij zien op de lichaampjes. Zoiets moet precies, zegt Hehanussa. „Je moet zeker weten dat je kunt zeggen: dit is dat kind. In het mortuarium waren meerdere collega’s, zij moesten het er unaniem over eens zijn.”

Op het spoor is het onderzoek ter plekke bijna klaar. Franklin ’t Zand rondt zijn werkzaamheden af, en raakt in gesprek met mensen van de verkeersongevallenanalyse (VOA) van de politie. Zij hebben de beschikking over camerabeelden vanuit het standpunt van de machinist, op het moment van het ongeluk. Of hij die wil zien? ’t Zand stemt in. „Je doet het omdat je wil weten wat er gebeurd is.” Later komt pas het besef van wat hij heeft gezien. „Nu zeg ik: wat je ook doet, als het niet hoeft, niet kijken. Je vergeet het nooit meer.”

Gemeentesecretaris Henk Mensink

„Maak de agenda maar schoon, Marianne”, zegt gemeentesecretaris Henk Mensink die ochtend tegen zijn secretaresse, als hij hoort van het ongeluk. Mensink werkt dan pas twee maanden voor de gemeente Oss. Het beleidsteam komt meteen samen, onder leiding van burgemeester Wobine Buijs. Ze vraagt of er iemand direct betrokken is bij het ongeluk. Een ambtenaar blijkt het ongeluk bij toeval te hebben gezien en komt dus niet werken.

Tijdens de vergadering wordt besloten dat de plek van het ongeluk van de mensen in Oss is. Als er bloemen komen, blijven die daar liggen. Ook moet er een opvanglocatie komen voor de getroffen families. Daar gaat Slachtofferhulp naartoe. „We hebben toen heel snel de situatie ingeschat en gezegd: Wobine, je moet daar ook heen. De burgemeester kan verhalen aanhoren, er zijn”, zegt Henk Mensink. De burgemeester schat in dat het een ongeluk met landelijke impact wordt. „Dit raakt iedereen, zei ze.”

Om 13.00 uur die middag wordt er een persconferentie gegeven, die onder meer de NOS live uitzendt. Districtschef Dianne van Gammeren zal er, naast onder meer burgemeester Buijs, journalisten toespreken. Enkele uren na het incident probeert ze zo volledig mogelijk te zijn, maar niks te zeggen wat extra pijnlijk is voor de nabestaanden.

Opslag van de knuffels bij gemeente Oss. Foto Merlin Daleman

Vrijwilliger Oane de Jong

De ouders van de omgekomen kinderen komen die dag bij elkaar in wijkcentrum De Hille. Ook basisschooldirecteur Peter Janssen loopt er rond. Sommige ouders omhelst hij, anderen geeft hij een hand. Hij probeert te luisteren, te praten, voor zover dat kan.

Voor alle andere ouders en kinderen van basisschool De Korenaer is er een bijeenkomst in een sporthal. Daar is ook Oane de Jong, vrijwilliger van Slachtofferhulp. De gepensioneerde De Jong woont in Lith, vlakbij Oss, maar op de dag van het ongeluk is hij in Friesland. Als hij een telefoontje krijgt, stapt hij in de auto en rijdt naar het zuiden om zijn collega’s te gaan helpen. Medewerkers van Slachtofferhulp vangen die dag onder meer ooggetuigen, ouders en politiemensen op, honderden mensen in totaal. Ook komen er op vanuit het hele land meer dan honderd telefoontjes binnen, bijvoorbeeld van ouders die zich afvragen hoe ze hier met hun kinderen over moeten praten.

In de sporthal is koffie, thee, water, er zijn broodjes. Kinderen zijn er rustig aan het spelen, af en toe vragen ze iets aan hun ouders. De Jong mengt zich onder de mensen, gaat naar een groepje toe en vraagt: „Hoe gaat het met jullie?” En daarna: „Wat doet het met u?”

Ergens in de sporthal staat een vader helemaal alleen. Als De Jong aan hem vraagt hoe het gaat, begint hij te huilen. Hij vertelt dat het ongeluk hem enorm heeft geraakt. En dat hij het moeilijk vindt dat te uiten. Iets verderop spreekt een moeder Oane de Jong aan. Haar zevenjarige dochter vertelt dat ze haar beste vriendin heeft verloren. „Ik wil naar mijn vriendinnetje toe”, zegt het meisje. „Ik wil haar zien.” De Jong zegt dat dit niet kan, maar dat ze wel een tekening voor haar kan maken. „Nou, dan ga ik een tekening maken”, zegt het meisje en rent weg, naar haar vriendinnetjes toe. De Jong noteert telefoonnummers en namen, en zegt toe de komende dagen te bellen, of langs te komen. In die dagen neemt hij contact op met ongeveer twintig mensen.

Politiechef Anke Jaspers

Anke Jaspers is teamchef van de politie in Oss. Sinds de zomer loopt ze bij het team mee als trainee met de zittende teamchef, ze geven samen leiding aan 155 mensen. Op de dag van het ongeluk werkt ze pas drie maanden op het bureau in Oss. Ze hoort van het ongeluk in de auto, via de radio, en zegt iets later tegen haar collega: „Dit is niet goed.” Er moet iemand naar het team voor nazorg, wordt haar verteld. Dat gaat Anke Jaspers doen.

Als ze Oss binnenrijdt, ziet ze dat het leven op straat vertraagd is. Mensen zitten met elkaar op een muurtje te praten, auto’s rijden minder snel. Vreemden kijken elkaar langer aan, zo lijkt het. Jaspers gaat naar het enige politiebureau dat de stad heeft, op iets meer dan een kilometer van het spoor. Het is er ongewoon stil. „Alsof een collega was overleden.” De eerste getuigen worden naar kamertjes begeleid. „Een van de eerste dingen die ik gezegd heb: als onze mensen straks terugkomen, moeten er een broodje en koffie zijn.”

Het Team Collegiale Ondersteuning (TCO) wordt gebeld. Agenten die zelf weten hoe het is om iets heftigs mee te maken, bellen naar de mensen rond het spoor. Hoe het gaat, of ze nog iets kunnen betekenen. Redelijk snel komen de eerste politiemensen het bureau binnen. In de kantine kijken ze samen de persconferentie, Anke Jaspers vindt het een bijzonder moment. De hulpverleners die door de burgemeester geroemd worden, staan allemaal om haar heen.

Ook Franklin ’t Zand is op het bureau in Oss, daarna rijdt hij nog even door naar het bureau in Uden, waar hij vaak werkt. Collega’s vragen hem hoe de dag was, maar krijgen dan een melding van een vechtpartij, en vertrekken. ’t Zand zit even alleen, maar komt dan een andere collega tegen, met hem was hij ooit als eerste ter plaatse na een familiedrama in Veghel. En ineens komt het besef binnen dat hij de kinderen heeft gezien. „Toen viel de eerste traan. Die collega hield me vast. Daar ben ik dankbaar voor. Want je moet het kwijt.”

Het is inmiddels half zeven ’s avonds, het politiebureau in Oss is leeg. Maar Anke Jaspers is er nog, ze weet dat twee politiemensen nog terug moeten komen. Zij waren ter ondersteuning aanwezig bij de schouw voor het identificeren van de slachtoffers. Als ze binnenkomen, ziet de teamchef meteen dat ze allebei verslagen zijn. De een is altijd vol energie, maar daar is nu niets van te merken. Ze vertellen wat ze die middag gezien hebben. Anke Jaspers vraagt aan allebei of er thuis iemand voor ze is. Als de laatste politiecollega’s dan vertrekken, stapt ook de teamchef in de auto, na haar zwaarste werkdag ooit. „Het was alsof je de hele dag een uitvaart hebt, van ’s ochtends half negen tot acht uur ’s avonds.”

Grote kantine op het politiebureau. Foto Merlin Daleman

Burgemeester Wobine Buijs

Die avond gaat gemeentesecretaris Henk Mensink samen met burgemeester Wobine Buijs en wethouders naar het spoor. De burgemeester spreekt, zonder microfoon, haar inwoners toe, geïmproviseerd. Henk Mensink ziet heel Oss rond het spoor staan: „Poolse arbeiders, autochtone Ossenaren, alles even gelijk. Op een gegeven moment kwamen de brandweerlieden, die ook snel ter plaatse waren, zij kregen een staande ovatie van het publiek. Vrijwilligers vlogen de burgemeester om de hals.” Na afloop loopt Mensink samen met de burgemeester terug. Wildvreemden pakken hem vast, zeggen dat ze het zo fijn vinden dat ze er zijn. Het leidt tot de eerste tranen bij de gemeentesecretaris.

Als Mensink thuis is, gaat zijn telefoon, het is een medewerker van de buitendienst. „Henk, er liggen wel duizend bloemen op die herdenkingsplek naast het spoor. Het gaat morgen regenen en stormen, vind je het goed als we daar tenten neerzetten?” Het verzoek ontroert Mensink. Een jongen van de handhaving die bij het spoor stond, vertelt aan de gemeentesecretaris dat hij een fotograaf die een foto wilde maken van de plek waar het ongeluk gebeurde, heeft uitgescholden. „Ik stamp je nog liever in elkaar dan dat ik je erdoor laat”, zegt de handhaver tegen de fotograaf. Mensink: „Rauw, zoals we dat in Oss doen. Ik kan er alleen maar trots op zijn.”

Familierechercheurs

Twee dagen na het ongeluk bij het spoor komen op een politiebureau in Oss acht familierechercheurs bij elkaar. Het zijn speciaal opgeleide politiemensen, die vragen kunnen beantwoorden en contact houden met de getroffenen. Op de dag van het ongeluk krijgt elk getroffen gezin een koppel toegewezen, net als de bestuurster van de Stint. Diezelfde avond begeleiden ze de ouders als ze voor het eerst hun overleden kinderen mogen zien. Op zaterdag worden de familierechercheurs gebeld door het onderzoeksteam: de spullen van de slachtoffers die naast het spoor zijn gevonden, mogen terug naar de ouders. Het gaat om knuffels, broodtrommeltjes, rugzakjes, slippers. Er zit modder op, soms ook bloed. De familierechercheurs zijn ook bijeengekomen om de spullen schoon te maken, te sorteren, en ze daarna naar de juiste ouders toe te brengen.

„Heeft mijn kind geleden?”, vragen ouders aan de familierechercheurs. En: op welke plek zat het in de Stint? Meerdere familierechercheurs zijn bij een bijeenkomst van het onderzoeksteam waar camerabeelden worden getoond van het moment dat de kinderen in de Stint stappen. Ook Hans Harmsen, coördinator familierechercheurs, is erbij. Ze weten welk kind een bepaalde kleur jas aan heeft, en kunnen zo zien wie waar zit. Ze bekijken ook foto’s van het moment dat de Stint het spoor op schiet. „We bekijken die beelden omdat ouders dat willen weten. Wat we tegen ze zeggen moet honderd procent kloppen.”

Almeerder Nick Nietveld

In de dagen na het ongeluk start Almeerder Nick Nietveld een ‘doneeractie’. De man, die de slachtoffers zelf niet kende, voelt zich zo betrokken bij de nabestaanden, dat hij oproept tot een inzameling, zodat de families de uitvaarten kunnen betalen. Tienduizend euro per slachtoffer, was het idee. In totaal haalt hij ruim 260.000 euro op. Gemeentesecretaris Henk Mensink ziet meteen de risico’s. „Dit moet niet als een erfenis in een slechte familie worden.” Hij brengt de Almeerder in contact met prominente ondernemers uit Oss, die samen een stichting starten. Het geld wordt maanden later uitgekeerd aan de nabestaanden.

Het inzamelen van geld leidt tot telefoontjes bij de gemeente Oss. „Ik heb óók een kind verloren en we hadden geen geld voor een uitvaart”, zegt een beller. „Ik wil ook iets van dat geld krijgen.” Er zijn mensen die mailen: er gaat hier nu zoveel aandacht naartoe, maar ik heb ook verdriet gehad. Gemeentesecretaris Mensink bespreekt het met de burgemeester, zij beantwoordt alle mails persoonlijk.

Ritueelbegeleider Gemma van Baasbank

In de weken na het ongeluk worden de uitvaartdiensten gepland. Sommige families zijn bang voor opdringerige pers bij de uitvaart, dus regelen de familierechercheurs dat er onopvallende politievoertuigen worden ingezet.

Bij één gezin liggen rouw en hoop vlakbij elkaar. Twee zusjes kwamen om bij het ongeluk, hun grote zus ligt in het ziekenhuis in Nijmegen. Ritueelbegeleider Gemma van Baasbank wordt gevraagd de uitvaartdienst van de twee zusjes te doen. Ze gaat meerdere keren langs in het ziekenhuis, waar de overleden zusjes beneden in het mortuarium liggen, en het andere meisje boven op de intensive care. Ze praat met de ouders in een apart kamertje over die dienst. „Wie mag wat zeggen, wat mag ik zeggen? Wat voor meisjes waren het? Waar genoot je van? Wat vond je leuk om samen te doen? Dat zijn leuke onderwerpen. We hebben ook gelachen.”

Tijdens een van de uitvaartdiensten krijgt basisschooldirecteur Peter Janssen van een van de ouders een gekleurd bandje. Het zit nog steeds om zijn pols. „Ik zal het dragen totdat het kapot is”, heb ik gezegd. „En dat doe ik dan ook.”

Op 8 oktober is er een speciale herdenkingsdienst, in het Osse theater De Lievekamp. Het is bedoeld voor bekenden van de slachtoffers en de hulpdiensten. Andere Ossenaren kunnen de herdenking volgen op grote schermen in het voetbalstadion van TOP Oss. „Verdriet wordt lichter als je het samen kunt dragen”, zegt Gemma van Baasbank tijdens de herdenking. „Maar het verdriet leek toen wel van iedereen te zijn.” Dat was soms moeilijk voor de ouders van de overleden kinderen, weet Van Baasbank. „Het is heel aardig van die mensen, maar ze ervaren niet hoe erg het allemaal is. Ons kind wordt gewoon weer wakker de volgende dag.”

Traumaverwerking

Ook voor de betrokken politiemensen gaat het leven verder. Er wordt aan hen gevraagd of ze weer kunnen werken de dag erop. Iedereen zegt er gewoon te zijn. Ook Franklin ’t Zand gaat de dag na het ongeluk aan de slag. Een week later heeft hij ochtenddienst als er een melding komt: een aanrijding van een taxi tegen een boom. De passagiers zijn vijf kinderen. Het komt aan als een „mokerslag”. In gedachten staat hij weer op het spoor. Hij laat niets merken en stapt zijn auto in.

Onderweg, alleen in de auto, begint ’t Zand te schreeuwen, te schelden, tegen zichzelf. „Waarom moet mij dit weer overkomen”, roept hij. Als hij de auto uitstapt, schrikken zijn collega’s. Iedereen bij de politie weet dat hij als eerste ter plekke was bij het ongeluk in Oss. „Gaat het, Frank?” vragen ze. Hij knikt. Maar hij denkt: ik wil hier niet zijn.

De kinderen uit de taxi zijn ongedeerd, een meisje heeft een bult op haar hoofd, een jongetje pijn in zijn buik, dat is het. Maar ’t Zand voelt dat zijn emoties zijn verstand langzaam maar zeker overnemen. Als een collega hem vraagt hoe het nou écht is, is het klaar. Hij belt zijn teamchef en zegt dat hij hulp nodig heeft. Hij belt een goede vriend van de meldkamer en zegt: „Je moet me komen halen.” Daarna zit hij drie weken thuis, gaat hij op vakantie, en begint daarna weer met werken. „Maar het blijft een laatje dat af en toe open gaat.”

Volgens teamchef Anke Jaspers is van die ervaringen geleerd. Om die reden schreef ze voor andere leidinggevenden binnen de politie een ‘plan van aandacht’: een intern stuk waarin ze uiteenzet waaraan tijdens en na dit incident behoefte was. Bij de politie Oost-Brabant zullen ze in de toekomst bij heftige incidenten zoals het Stintongeluk, niet meer aan politiemensen vragen of ze de volgende dag willen werken. Soms zal er door de leiding besloten worden ze tijdelijk van noodhulpdiensten af te halen, uit bescherming van de politiemensen die direct op meldingen af moeten gaan.

Ook heeft in Oss elke betrokken agent een ‘mental check-up’ gehad, een individueel gesprek met een psycholoog om te kijken of alles goed gaat op gebied van werk, privé en gezondheid. Ook over de Stint werd gesproken. Jaspers: „We zijn niet opgeleid voor traumaverwerking. Het heeft me aan het denken gezet: hoe doen we zoiets als politie? Ik voel me verantwoordelijk voor wat er met Franklin is gebeurd.”

Herdenkingen in de bosjes bij het spoor. Foto Merlin Daleman

Het ongeluk zal voor lange tijd gekoppeld worden aan Oss, bijna iedereen in de stad of in de dorpen eromheen kent wel iemand die familieleden van de slachtoffertjes kent. De stad is weer een beetje een dorp.

Oane de Jong van Slachtofferhulp denkt vaak terug aan het moment dat hij naar het spoor ging, samen met zijn vrouw, een aantal dagen na het ongeluk. De bloemenzee, de huilende mensen. „Ik dacht: over drie weken is deze plek weg, en dan gaan we verder met ons leven. En dat is goed. De mensen die het gezien hebben zijn er nog langer mee bezig, maar bij hen raakt het op de achtergrond. De nabestaanden hebben levenslang.” Als je daar staat, zegt De Jong, „realiseer je je dat zo’n gebeurtenis invloed heeft op gigantisch veel levens.”

Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 7 september 2019.

Related Posts

Column | Schoofhondje

  • admin
  • November 23, 2024
  • 0

Grappige kappersrekening van minister Marjolein Faber. Ze heeft haar dooie punten laten snoeien voor het schamele bedrag van 571 euro en 74 cent. Die Haagse kapper heeft het inmiddels drukker dan ooit. Honderden kansloze koppies grijpen hun kans. Zo ook ik.

Donderdag zat ik er en het was gezellig. We namen de wereld door. Iedereen vroeg of ik afgelopen vrijdag de persconferentie van dappere Dickie had gezien. Onze premier was na zijn door de mand gevallen kabinet in bloedvorm. Vooral dat mantra over racisme was adembenemend. Hoe zei hij het ook alweer? Er was in Den Haag geen racisme. Hij kon het niet vaak genoeg zeggen. Niet in de regering en niet in de fracties. Ik dacht aan staatssecretaris Jansen. Dat is die van die Marokkanen. Inderdaad geen racisme rond het Binnenhof.

„Maar wel in de tram, de kroeg en de voetbalkantine”, lachte een klant die Dickie steevast ‘het schoofhondje van Geert’ noemde. Op dat moment belde een woedende Sywert. Omdat we met de hele zaak zin hadden om een beetje te lachen zette ik hem op de speaker. Sywert stak meteen van wal. Of ik nu mijn zin had?

„Ik niet alleen”, lachte ik, „het hele land vindt het leuk.” Hierop gaven alle klanten een spontaan applausje. Op datzelfde moment begonnen Bernd en Camille op de achtergrond keihard te schreeuwen.

„Zijn de heren overspannen of nog steeds gillend rijk?”, vroeg ik aan onze Melkmuil des Vaderlands. Nu begon Sywert zelf ook radeloos te foeteren. Hij was onschuldig en dat ging hij nu bewijzen. Het woord smaad viel. Laster uiteraard ook. Ik was nog niet van hem af.

Jij ook niet van mij, dacht ik zacht in mezelf, waarop de klanten vroegen of ik die gluipkop wilde ophangen. Op dat moment zwaaide de deur open. Een sterk vermagerde Frans Timmermans betrad de winkel. Glimmend van trots zei hij: „Ik ben afgevallen.” Een oude dame keek de limbo smalend aan en zei: „Maar dat was je toch al bij de verkiezingen schat!” Hierop draaide Fransje zich geïrriteerd om en beende de Van Loostraat in. Vroeger konden die zuiderlingen nog wel eens tegen een geintje.

Voor ik het wist kreeg ik weer telefoon. Netanyahu dit keer. Of Wilders in de zaak was? Nee, alle blondeerstoelen waren bezet met onzekere botoxdames. Dan wilde hij Casper.

„Bedoel je Veldkamp?”

Ja, die bedoelde hij en of ik tegen hem wilde zeggen dat hij niet hoefde te komen. Ze zouden hem daar meteen arresteren of gewoon laten omleggen door de harde kern van Maccabi. Of ik had gehoord dat hij gezocht werd door dat Strafhof?

Wat ik er van vond? Ik legde uit dat ik nog wel eens schrik van fotootjes van uitgemergelde kindertjes met hongerogen en dat die plaatjes me ergens aan doen denken. Net als de hulpgoederen die worden tegengehouden. Daarna fluisterde ik voorzichtig dat ik 40.000 doden ook wel wat aan de hoge kant vind.

„Antisemiet” brieste hij en hing op.

„Hij heeft zijn dag niet”, sprak mijn buurman die alleen zijn snor liet bijpunten.

De klanten vroegen me om het niet over politiek te hebben. Een oude dame lachte: „Voor je het weet heb je bonje met humorloze rechtse of linkse minkukels.”

We kregen het veilig over de tuinkabouter van MDMA die in Brabant is aangehouden. Daarna vroegen we ons af of in die roomse provincie een kerststalletje met het hele zootje van geperste cocaïne een leuk idee zou zijn. Dus Jozef, Maria, de herders, de os, de ezel en dat je na het kerstdiner met de hele familie de kleine Jezus uit zijn kribbe snuift.

Een keurige Haagse meneer begon over het Belgische bejaardenhuis waar ze strippers hadden ingehuurd en dat hij zich daar nu ging inschrijven.

„Of moet ik tot mijn urn sjoelen en scrabbelen?”, lachte hij.

Toen was ik aan de beurt. In tien minuten was ik geknipt. Kosten 10 euro.

Ik zei tegen de kapper dat ik dacht dat hij hartstikke duur was.

„Soms”, knipoogde hij, „heel soms!”


Wat vindt NRC | Europa mag zich niet laten verblinden door vage hoop op vrede in Oekraïne

  • admin
  • November 23, 2024
  • 0

Sinds de overwinning van Donald Trump hangt de belofte van een spoedig staakt-het-vuren in Oekraïne in de lucht. Trump heeft beloofd dat hij dat binnen 24 uur na betreden van het Witte Huis wel even zal regelen. Niemand neemt die aankondiging letterlijk en het duurt ook nog twee maanden voordat Trump president is, maar een staakt-het-vuren beheerst inmiddels het gesprek over de oorlog.

Het vooruitzicht op een wending ten goede in Poetins oorlog is na ruim 1.000 dagen een perspectief waar velen zich graag aan vastklampen. Wie gunt Oekraïners niet een leven in vrede en veiligheid?

Maar met de belofte ligt ook wensdenken op de loer. Om tot een staakt-het-vuren te komen, moeten nog vele hordes worden genomen. En als het al lukt, betekent dat geenszins dat Europa zal terugkeren naar een onbekommerd tijdperk van vredesdividend en goedkoop gas uit Rusland.

Ook met een staakt-het-vuren zit in het Kremlin een onberekenbare autocraat die gezocht wordt voor oorlogsmisdaden. Europa zal daarop nog jaren moeten antwoorden met een stevige én kostbare militaire afschrikking én met vergaande militaire en economisch steun voor Oekraïne.

Vooruitlopend op eventuele onderhandelingen is de oorlog in de afgelopen week geëscaleerd. Mocht het tot gesprekken komen, dan willen beide partijen zo sterk mogelijk staan. De VS gaven, eindelijk, de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied vrij en leverden omstreden antipersoonsmijnen. Oekraïne nam doelen in de regio Bryansk onder vuur. Rusland wees weer eens uitdrukkelijk op zijn kernwapens.

De twee hoofdrolspelers hebben alvast hun posities gemarkeerd. Het Kremlin liet doorschemeren dat het wel wil praten, maar dat het niet van plan is bezet gebied op te geven en het niet zal accepteren dat Oekraïne lid wordt van de NAVO.

Onduidelijk is of president Poetin daadwerkelijk bereid is te onderhandelen, of dat hij alleen maar aan de onderhandelingstafel gaat kijken of er iets te halen valt. En er is altijd het risico dat hij een gevechtspauze aangrijpt om te hergroeperen. In de entourage van Trump is geopperd dat de VS nog genoeg economische machtsmiddelen hebben om druk op Poetin uit te oefenen. Ook de inzet van langeafstandsraketten op Russisch grondgebied zou een drukmiddel kunnen zijn.

De Oekraïense president Zelensky heeft Trump onthaald op een charme-offensief. Zo zei hij deze week dat de kans op vrede met de komst van Trump is gestegen. Eerder uitte hij zich positief over zijn ontmoeting met Trump in september in New York. Zijn overwinningsplan bevat suggesties die duidelijk bedoeld zijn om Trump te paaien. Zo oppert Zelensky de mogelijkheid om gezamenlijk met bondgenoten de delfstoffenrijkdom van Oekraïne te ontginnen. Ook spiegelt hij de VS voor dat het goedgetrainde en ervaren Oekraïense leger straks de taken van Amerikaanse militairen in Europa kan overnemen.

Zelensky wil met steun van de VS het gesprek aangaan, maar zal formeel nooit accepteren dat bezet gebied Russisch wordt en hamert op snelle toetreding tot de NAVO, de beste veiligheidsgarantie die hij zich kan wensen. In de VS is geopperd dat een bestandslijn bewaakt moet worden door een internationale of Europese troepenmacht.

Het is aan Zelensky om te bepalen wanneer hij gesprekken aangaat en wat hij over heeft voor een staakt-het-vuren. Maar wat daar straks op tafel komt is ook van groot belang voor de veiligheid van Europa.

Zo zou het uit moreel én strategisch oogpunt moeilijk verteerbaar zijn als Poetin een overwinning zou kunnen claimen. Rusland houdt nu ongeveer een vijfde van Oekraïne bezet. Het zou onacceptabel zijn als Rusland dat als oorlogsbuit zou kunnen houden. Het zou een signaal zijn dat agressie loont. Het zou een aanmoediging zijn voor Poetin én voor andere autocraten met ambitie om basale omgangsregels tussen staten te schenden.

De gedachtevorming over onderhandelingen is nog pril, maar dit is wel het moment om vooruit te denken over randvoorwaarden. Een Oekraïense vrede is ook een Europese vrede. Het zou een geschenk zijn voor Oekraïne als het in 2025 langs diplomatieke weg tot een staak-het-vuren komt, zoals Zelensky hoopt. Maar het is ook van het grootste belang dat Poetin en geestverwanten niet tot nog meer agressie worden aangemoedigd. Europa moet intussen beseffen dat een staakt-het-vuren iets anders is dan langdurige vrede en zich voorbereiden op een lange fase van afschrikking met hoge defensie-uitgaven.


Toprenster Demi Vollering kijkt terug op een jaar vol controverse en tegenslag: ‘Ik heb nooit écht geleerd om van me af te bijten’

  • admin
  • November 22, 2024
  • 0

Ze wist meteen dat er iets mis was. Op donderdag 15 augustus, zo rond de klok van half vier, lag Demi Vollering ineens op het asfalt. Iets ten noorden van Metz, zes kilometer te gaan tot de finish van etappe vijf van de Tour de France Femmes. Een renster achter haar stuurde niet goed een bocht in en kon nog nèt op haar fiets blijven. Vollering niet.

„Ik had eerst helemaal geen gevoel aan mijn linkerbeen. Mijn fiets lag naast me op de grond maar het duurde gewoon een minuut voordat ik voorover kon buigen om hem op te pakken. Ik dacht eerst: ik heb mijn heup gebroken. Mijn broek was ook nat dus ik dacht dat ik bloedde.”

Ze stapte uiteindelijk weer op de fiets. De gele trui, die ze dag ervoor veroverd had, was ze kwijt – en zou ze ook niet meer terugkrijgen. Drie dagen later eindigde Vollering als tweede in de Tour de France, na een zenuwslopende slotklim naar Alpe d’Huez waarin ze verging van de pijn. Het verschil met winnaar Kasia Niewiadoma in het eindklassement: vier seconden.

Na de Tour bleek in een Zwitsers ziekenhuis waarom Vollering met zoveel pijn had rondgereden: ze had haar stuitje gebroken. „Toen begreep ik ook waarom ik die natte broek had. Als je een fractuur in je staartbeen hebt, vertelde de arts, moet je vaak spontaan plassen.”

Vollering staat thuis aan het aanrecht en maakt koffie. Het is de eerste keer dat ze dit verhaal deelt met de buitenwereld – als ze er tijdens het seizoen over had verteld, zegt ze, was iedereen er maar de hele tijd naar blijven vragen. „En je gaat de concurrentie niet wijzer maken.”

Ze woont in Zwitserland, iets buiten Luzern, samen met haar vriend en manager Jan de Voogd. Het uitzicht op de omliggende bergen is fenomenaal: recht voor ons ligt de Pilatus, op links de Titlis, achter ons de Rigi. Een heerlijke plek voor een wielerprof om te trainen – en ’s winters sta je met twintig minuten rijden bij de eerste skilift. „De bergen is waar ik het allerliefst ben”, zegt ze. „Als kind trokken ze me al heel erg.”

Het hele seizoen heeft Vollering gezwegen over wat er speelde achter de schermen. Nu wil ze één keer terugblikken op hoe ze dit jaar heeft beleefd

Demi Vollering (28), ’s lands beste wielrenster, heeft een turbulent seizoen achter de rug. Ze vertrok bij haar ploeg SD Worx – een proces dat zich rommelig en half in de openbaarheid voltrok. Ze haalde geen medaille op de Olympische Spelen, bij de tijdrit noch op de weg. Ze slaagde er als topfavoriet niet in om het WK op de weg te winnen, waarna een storm van kritiek volgde op hoe ze had gekoerst. En dan was er die Tour de France, met het gebroken stuitje en die vier seconden op Alpe d’Huez.

Het hele seizoen heeft Vollering gezwegen over wat er speelde achter de schermen. Nu wil ze één keer terugblikken op hoe ze dit jaar heeft beleefd. Ze wil graag ook iets meer vertellen over zichzelf als persoon – over hoe ze in het leven staat en hoe ze naar het wielrennen kijkt. In de hoop dat mensen beter snappen waarom ze „bepaalde keuzes” gemaakt heeft. En om enkele – in haar ogen onjuiste – beelden recht te zetten.

Ze gelooft dat dit een goed moment is. Het wielerseizoen is afgelopen. Ze heeft een verkwikkende vakantie achter de rug aan de Turkse kust. En eind oktober werd eindelijk officieel bekend wat al sinds april dit jaar rondzong: vanaf volgend seizoen rijdt Vollering voor de Franse ploeg FDJ – iets waar ze „ontzettend veel zin in” heeft.

Van nature verlegen

Vollering groeide op in het Zuid-Hollandse Pijnacker, als oudste dochter van een bloemenkweker. School was niet haar ding: ze was dyslectisch en bracht haar tijd het liefst buiten door, in het weiland achter de hortensiakassen van haar ouders.Haar eerste liefde was de fiets, maar aan het eind van haar tienerjaren wilde ze professioneel schaatser worden. Totdat haar vriend Jan haar overhaalde om voor het wielrennen te kiezen.

Op haar twintigste zegde ze haar twee banen op als bloemenschikster, met tweeëntwintig jaar tekende ze een profcontract, op haar vierentwintigste boekte ze haar eerste grote zege: Luik-Bastenaken-Luik.

Vorig jaar beleefde Vollering het beste seizoen van haar carrière. In het voorjaar won ze Strade Bianche, alle drie de Ardennenklassiekers voor vrouwen (Luik, Waalse Pijl, Amstel Gold Race) en – in een rechtstreeks duel met de afzwaaiende kampioene Annemiek van Vleuten – voor het eerst de Tour de France. Daarmee kroonde ze zichzelf tot nieuwe vaandeldrager van het Nederlandse vrouwenwielrennen.

Je komt over als iemand die van nature nogal verlegen is.

„Heel erg zelfs. Maar ik heb daar een grote ontwikkeling in doorgemaakt. Dat was toen ik stage ging lopen bij een bloemenwinkel. De eigenaresse liet me al snel alleen, ging ze even naar de veiling. Vond ik verschrikkelijk. Als er klanten kwamen, hoopte ik dat ze zo snel mogelijk weer de winkel zouden verlaten zonder me aan te kijken. Maar hoe beter ik werd in het vak, hoe makkelijker het werd om klanten te helpen.”

„Toen ik profrenster werd, vond ik zo’n groep journalisten na een etappe ook heel lastig. In het begin was ik na een wedstrijd vaak heel emotioneel. Ik denk ook dat die tranen kwamen omdat ik zo verlegen was. Ik had geen woorden paraat, de emoties waren een manier om me te uiten.”

Demi Vollering verbijt de pijn na de rit naar Alpe d’Huez, waar ze vier seconden tekort komt op Kasia Niewiadoma
Foto Etienne Garnier

Tijdens de Tour de France van deze zomer vertelde je dat je die emoties op een gegeven moment „omarmd” hebt. Hoe is dat gegaan?

„Toen ik vier jaar geleden voor SD Worx ging rijden, begon ik er echt een beetje mee te worstelen. Danny [Stam, ploegleider, red.] is van: niet zeuren. Dus kreeg ik het idee: emoties zijn niet gewenst. Maar elke keer als ik na een koers dacht: ik mag niet huilen, dan gebeurde het juist wél. En kwam er geen woord meer uit m’n mond.”

Ze vertelt over de mental coach die ze twee seizoenen geleden in de arm nam, toen ze het gevoel had steeds te „blokkeren” in haar duels met Annemiek van Vleuten. „Die coach vroeg me: waarom vecht je zo hard tegen die emoties? Tja, zei ik, omdat mensen het niet willen zien. Maar zelf vind ik het eigenlijk wel mooi om die gevoelens zo krachtig te beleven. Toen zei hij: als je het accepteert, wordt het misschien wel minder. Dat bleek te kloppen.”

Wat leer je nog meer van die coach?

„Om me niet te veel aan te trekken van wat anderen van me denken. Ik ben een pleaser, heb van huis uit meegekregen dat je mensen altijd met respect moet behandelen. Ik heb nooit echt geleerd om van me af te bijten. Op een gegeven moment kreeg ik vaak te horen: je bent te lief. Ik vind het gewoon lastig om bitchy te zijn, maar dat heb je wel af en toe nodig in topsport.”

Speelde dat dit seizoen ook, dat idee van: ik ben te lief?

„Ja, ik vind het moeilijk om bij anderen kansen weg te nemen. Om tijdens een voorbespreking heel duidelijk te zeggen: ‘Nee, vandaag gaan wij even alleen voor mij rijden.’ Dit seizoen bijvoorbeeld liep het contract af van mijn ploeggenoten Niamh Fisher-Black en Marlen Reusser. Dan snap ik dat zij ook voor mooie resultaten willen gaan, ik gunde ze etappeoverwinningen. Dat kan nog wel eens botsen met de winnaar die ik óók ben, want zelf wil ik altijd zó graag winnen.”

Wat zijn de gevolgen daarvan?

„Dat anderen met je aan de haal gaan, stiekem toch voor hun eigen kansen proberen te rijden. En dan wordt de ploeg los zand, heb je niet één duidelijk plan meer. In koers lukt het me wel beter om hard te zijn, dan heb je die adrenaline, durf je wat sneller streng te zijn. Het is vooral vóór de wedstrijd.”

Afgelopen winter, zegt Vollering, was ze in principe van plan om haar contract bij SD Worx na dit seizoen te verlengen. Maar de onderhandelingen daarvoor liepen al vroeg in het jaar spaak. Over de details van die gesprekken wil ze niet al te veel kwijt, maar duidelijk is dat het ergens niet goed is gegaan in de onderhandelingen.

Ze voelde vorige winter ook wel enige twijfel. Vollering had het gevoel dat de ploeg na het ongekende succesjaar 2023 „zoekende” was. „Ik had het idee dat er niet echt een plan bestond om een stap verder te zetten. Ze wilden het gewoon weer doen zoals het jaar ervoor. Maar toen ik daar met de ploegleiding over wilde praten, stonden ze daar niet voor open. Ik kreeg letterlijk te horen: ‘Hoezo, is het hier niet goed genoeg dan?’”

Eind maart zei ploegleider Danny Stam tegen journalisten dat Vollering na dit seizoen bij SD Worx zou vertrekken. Meteen daarna publiceerde de ploegleiding een officieel statement, waaruit ergernis sprak over de manier waarop Vollering en haar vriend/manager Jan de Voogd onderhandelden.

Die opmerking van Stam, zegt ze, voelde „als een klap in mijn gezicht.” Het was een volslagen verrassing. „Ik had nog geen keuze gemaakt en hoopte nog steeds dat de ploeg wél aanpassingen zou doen.”

Was het niet moeilijk om daarna nog een heel seizoen met de ploeg te werken?

„Nee, want als we onderweg waren voelde het nog steeds als familie. Natuurlijk wist ik wel dat de relatie met de ploegleiding anders was geworden, maar we hebben altijd geprobeerd het zakelijke en het sportieve gescheiden te houden.”

Eind juni maakte een andere ploegleider, Anna van der Breggen, plotseling bekend dat ze vanaf volgend seizoen weer gaat koersen. Hoe hoorde je dat?

„Ik zag het op sociale media. Later bleek dat de ploegleiding twee uur van tevoren een intern mailtje had gestuurd, dat had ik even gemist.”

Hoe vond je dat?

„Toch wel kenmerkend voor het team, communicatie is niet altijd het sterkste punt. Niemand wist dat dit eraan zat te komen, ook de soigneurs en mecaniciens niet. Maar goed, met de andere meiden konden we ook wel weer om lachen om die manier van communiceren.”

Van der Breggen was je persoonlijke trainer, ze wist alles van je terwijl ze volgend jaar je concurrent wordt. Dacht je niet: hé, had je me dat niet even eerder kunnen vertellen?

„Ja, ik was daar ook wel een beetje gefrustreerd en boos over. Aan de andere kant, ik weet hoe Anna is, ze heeft daar denk ik helemaal nooit over nagedacht. Bij het NK hebben we het er even over gehad. Ik zei: je weet álles van mij. Toen zei ze: jij weet in principe ook alles van mij. Hoe ik jou train is ook hoe ik mezelf ga trainen. En dat is natuurlijk ook zo.”

Het kopvrouwschap moest Vollering de afgelopen seizoenen delen met de Belgische Lotte Kopecky, tweevoudig wereldkampioen

Ik begreep dat je wel meteen bent gestopt met het delen van je trainingsdata.

„Na de Tour de France ben ik begonnen met mijn nieuwe coaches bij FDJ en heb ik Anna uit mijn Trainings-Peaks [programma voor het uploaden van trainingswaardes, red.] gezet. Maar verder ben ik gewoon alles blijven doen met de ploeg, heb ik contact gehouden met mijn teamgenoten.”

Het kopvrouwschap moest Vollering de afgelopen seizoenen delen met de Belgische Lotte Kopecky, tweevoudig wereldkampioen. In de koers waren Vollering en Kopecky even zo vaak ploeggenoten als rivalen – wat regelmatig tot spanning leidde.

Hoe was dit jaar je relatie dit jaar met Kopecky?

„Heel anders dan vorig jaar. Naar mijn idee probeerde ze mij een beetje te vermijden, ze was meer op zichzelf gericht. Op zich snap ik dat ook wel, met al die verwachtingen die ze van haar hebben in België. Maar ze was wel erg gefocused op volgend jaar, wanneer ik er niet meer ben.”

„Het hele seizoen werd er, als ik samen met Lotte een wedstrijd reed, gekoerst met twee plannen. Een plan voor met Lotte, een plan voor met Demi. Maar ik heb gewoon een strakke tactiek nodig.”

In de Ronde van Romandië, begin september, spraken jullie niet meer met elkaar.

„Ik heb dat het hele seizoen geprobeerd, maar ik merkte dat de communicatie maar van één kant kwam. In Romandië vermeden we elkaar een beetje. Toen dacht ik: nu is het gewoon klaar.”

Waarom bleef je het hele seizoen voor de camera’s zo netjes, terwijl er van alles speelde?

„Dat vond ik soms ook moeilijk, maar ik wilde mezelf en de ploeg beschermen. Ik wist dat we nog het hele seizoen samen moesten rijden, dus ik wilde dat de sfeer goed bleef. Commentaar van de buitenwereld kregen we al genoeg. Bovendien ben ik het team nog steeds dankbaar voor de enorme groei die ik heb meegemaakt.”

De Tour de France begon voor Vollering deze zomer feestelijk en zonder zorgen. Twee dagen lang trok het peloton door een zonnig Nederland, met massa’s mensen langs de kant. Vollering reed praktisch langs haar ouderlijk huis. Op dag twee, nadat ze de gele trui had gepakt bij de tijdrit in Rotterdam, maakte ze een opgewekte indruk. Niets leek een tweede opeenvolgende Tourzege in de weg de staan.

En toen kwam die val bij Metz.

Meteen na de etappe barstte de kritiek los op Vollerings teamgenoten. Waarom hadden ze niet gewacht op hun kopvrouw? Op tv was te zien hoe Vollering kilometers lang alleen naar de finish moest rijden. Sprintster Lorena Wiebes, haar ploeggenoot, zei naderhand dat ze „iets geels op de grond” had zien liggen. Ze reed toch verder.

Na de etappe zei Vollering dat ze haar teamgenoten niets kon verwijten – en dat vindt ze drie maanden later nog steeds. „Het was chaotisch en dit soort dingen gebeurt in het wielrennen.” Als er al een fout is gemaakt in die etappe, zegt Vollering, was dat al eerder gebeurd. „Lorena had nog geen etappe gewonnen die Tour, dit was haar laatste kans. Iedereen in het team voelde met haar mee, we waren enorm gemotiveerd om haar die dag aan de overwinning te helpen. Ik denk dat iedereen zich daar een beetje in verloren heeft.”

Maar jij was toch de kopvrouw? Wiebes zag je liggen en reed door.

„Lorena is een sprinter, het zit niet in haar systeem dan te denken: oh, ik moet wachten. Ze is zo’n koersbeest, ze ruikt de finale. En het is de mentaliteit van de ploeg om altijd voor de overwinning te gaan.”

Hadden de ploegleiders in de auto niet veel duidelijker moeten zeggen: hup, iedereen wachten op Demi?

„Voor hen was het ook ingewikkeld, ze hadden geen goed overzicht van de situatie. Ze hadden me volledig gemist. Pas toen ze de auto verderop langs de kant hadden geparkeerd, kwamen ze erachter dat ik er ook bij lag.”

De laatste drie dagen van de Tour, vertelt Vollering, waren voor haar verschrikkelijk. „Het enige wat ze in de ploeg tegen me zeiden, was: Demi, het komt wel goed. De bergen moeten nog komen, het gaat je lukken met de gele trui. Dat was natuurlijk een blijk van vertrouwen, maar het voelde ook als: je zegt dit alleen maar omdat het makkelijk is. Iedere keer als ik iemand dat hoorde zeggen, dacht ik: het gaat helemáál niet lukken. Ik voelde dat er iets niet goed zat.”

Op een gegeven moment was ik mezelf helemaal kwijt in het peloton, ik had geen idee meer op welke positie ik reed en wat er om me heen gebeurde.

In de voorlaatste etappe, naar bergsportdorp Le Grand Bornand, kreeg Vollering een paniekaanval. „Op een gegeven moment was ik mezelf helemaal kwijt in het peloton, ik had geen idee meer op welke positie ik reed en wat er om me heen gebeurde. Ik was zó zenuwachtig, voelde zoveel druk. Ik kon alleen nog maar denken: ik stap af, ik leg mijn fiets aan de kant en ga in het gras liggen.”

Ze weet niet meer hóe, maar tegen het einde van de etappe kwam Vollering er toch weer doorheen. „Ineens viel alles van me af, snapte ik het weer. Toen ik over de finish kwam, dacht ik: dit heb ik overleefd, nu kan ik alles aan.”

De volgende dag was de laatste, beslissende etappe. Een zware bergrit met finish bovenop Alpe d’Huez, de ‘Nederlandse berg’. Vollering ging al in de aanval op de voorlaatste beklimming, de Col du Glandon. Ze won snel tijd terug op geletruidraagster Kasia Niewiadoma, maar op het vlakke stuk naar Alpe d’Huez stokte haar voorsprong. Alles kwam nu aan op de slotklim.

„Op de Glandon begon mijn rug al op te spelen, want ik fietste natuurlijk op de max. Toen we aan de voet van Alpe d’Huez kwamen, dacht ik: oh, nu moeten we die hele klim nog op. Ik had zoveel pijn. De hele beklimming ben ik alleen maar bezig geweest met: ik moet hier überhaupt boven zien te komen. Het was zo’n verschrikkelijke struggle.”

Wist je op de finish meteen al: ik heb het niet gered?

„Vijf kilometer voor de top hoorde ik al in m’n oortje dat ik te weinig voorsprong had op Kasia om de Tour te winnen. Vanaf toen dacht ik: oké, ik mag nergens meer iets laten liggen, ook al ben ik mezelf helemaal aan het leegrijden. Op een gegeven moment stond ik voor mijn gevoel echt stil, maar ik ben blijven gaan. Toen ik over de finish kwam, wist ik al: óf ik win met één seconde verschil, of ik verlies met een paar seconden. Ik zat daar op het asfalt, zag de klok lopen. Toen verscheen Kasia in de verte om de hoek en wist ik: het is te weinig.”

Hoe waren de eerste dagen na de Tour?

„Heel lastig. We zijn daar bij Alpe d’Huez gebleven, op de camping. Jan was er met de hond en onze vakantiebus. Mijn ouders waren er ook, en een groep vriendinnen. Maandagavond hebben we een superleuke barbecue gehad. Maar die eerste twee, drie nachten heb ik wel liggen malen over die vier seconden – waar ik die achteraf allemaal wel niet had kunnen terugpakken. Daarna kon ik het een plek geven. Dat het eigenlijk een heel mooi verhaal was, die vier seconden. En dat dit jaar gewoon niet bedoeld was voor mij.”

Angst om te verliezen

Wielrennen, zegt Vollering, is voor haar als „een wip”. Aan de linkerkant: de wil om te winnen. Aan de rechterkant: de angst om te verliezen. Vorig seizoen stond ze „perfect in het midden”. Dit jaar, zegt ze, „heb ik de hele tijd lopen dansen van links naar rechts. Tijdens de Tour viel ik er links vanaf, de angst om te verliezen was te groot. Bij het WK viel ik rechts. Daar was de wil om te winnen weer veel te sterk.”

Het WK vond plaats in Zürich, op veertig minuten van haar huis. Ze verscheen aan de start als de grote favoriet, met een ijzersterk team. Toch liep de koers uit op een deceptie. De Nederlandse rensters wisten hun sportieve en numerieke overwicht niet om te zetten in een zege, met name door de tactisch onbegrijpelijke manier van koersen van Vollering. Ze werd uiteindelijk vijfde – haar rivale Lotte Kopecky ging er in het kletsnatte en koude Zürich met de wereldtitel vandoor.

Demi Vollering tijdens het WK in Zürich
Foto Tim de Waele / Getty Images

Op het WK, zegt Vollering, „deed ik precies alles fout wat ik fout kon doen. Ik wilde zó graag winnen. Het was in mijn eigen land. En de Tour was niet gelukt, dus alle ballen op het WK. Daardoor heb ik in de finale, toen het erom ging, de verkeerde beslissingen genomen.”

Heb je dat naderhand nog tegen de andere rensters gezegd?

„Een paar dagen na de wedstrijd hebben we een online meeting gehad om het erover te hebben. Ik denk dat ze wel begrepen waarom het zo gegaan is. Voor mijn gevoel hebben ze me het ook niet erg kwalijk genomen. Mischa Bredewold zei in die bijeenkomst: Demi, je neemt nu wel héél erg de schuld op je.”

„De fout was ook, denk ik, dat we zó duidelijk één kopvrouw hadden. Eigenlijk waren alle plannen vooraf gemaakt om zo snel mogelijk weer terug te keren bij plan A: we willen winnen met Demi. Mijn ideale tactiek was geweest om de hele wedstrijd kneiterhard te maken, zodat niemand kon ontsnappen en ik op een gegeven moment de perfecte aanval kon plaatsen. Eigenlijk wat Pogacar de volgende dag deed bij de mannen. Maar een paar andere meiden wilden liever eerst zelf in de aanval gaan, om de anderen uit de kast te lokken. Dus toen hebben we gezegd: we gaan in de aanval, maar als de koers daarachter stilvalt, gaan we druk zetten. Dat is precies wat we deden.”

Het zag eruit als: Vollering is haar eigen ploeggenoten aan het terughalen.

„Ja, dat zag er natuurlijk heel stom uit. We hadden kunnen weten dat we daar heel veel gedoe over zouden krijgen. Maar als ik had gewonnen, had je daar achteraf niemand meer over gehoord.”

Heb je ooit de gedachte toegelaten in je hoofd: misschien dat een andere Nederlandse renster kan winnen?

„Daar heb ik dus tijdens de wedstrijd nooit heel erg bij stil gestaan. Maar dat komt ook omdat we het van tevoren zo besproken hadden. We waren zó gefocust op het plan: Demi moet winnen.”

Op het WK volgde een hausse aan kritiek. Wat deed dat met je?

„Ik voelde me enorm schuldig en schaamde me voor hoe ik had gekoerst. Daarom viel die shitload aan negatieve reacties me extra zwaar. Dat wisten mensen natuurlijk niet, dus dachten ze nog even extra tegen me aan te moeten schoppen.”

Heb je al die reacties zitten lezen en kijken?

„Ik heb geprobeerd dat niet te doen.” Met een dun stemmetje: „Maar op een gegeven moment kreeg ik appjes van vrienden en ploeggenoten met: ‘Ik zou maar even van de sociale media afblijven als ik jou was.’ Ik zat in een soort waas. Het was alsof ik liep te slaapwandelen.”

„Een week na het WK was ik in Nederland, voor een wedstrijd in Dronten. Heel eventjes heb ik overwogen om niet te gaan. Ik was bang om terug te gaan naar Nederland, dacht dat mensen op straat tegen me zouden zeggen: ‘Hé imbeciel, wat heb jij dat slecht gedaan op het WK!’ Maar dat gebeurde niet. Integendeel, mensen kwamen naar me toe en zeiden: ik vind dat je het goed gedaan hebt, hoor. Je hebt zo gestreden.”

In de buitenwereld is een beeld ontstaan van: Vollering rijdt alleen voor zichzelf. Zit je dat dwars?

„Ja, dat frustreert me enorm. Het doet pijn om weggezet te worden als iemand die haar teamgenoten niets gunt. Dat is gewoon niet wie ik ben. Door die coach lukte het goed om met kritiek om te gaan. Maar dít onderwerp krijg ik nog steeds niet lekker van me afgezet.”