De oorlogsgeschiedenis van de Donbas blijft zich herhalen. Bijna twee jaar lang wisten de Oekraïense verdedigers van Tsjasiv Jar de Russische opmars ten westen van Bachmoet te vertragen door de ene na de andere aanval af te slaan. Net als op andere plekken langs het front in het oosten van Oekraïne zijn de Russische verliezen enorm, maar uiteindelijk valt ook dit stadje, straat voor straat, in handen van de Russen. „Ik zal niet zeggen dat het verloren is, maar ik kan bevestigen dat er zeer intensieve straatgevechten bezig zijn”, zei Oleh Petrasjoek, woordvoerder van de 24ste Gemechaniseerde Brigade, maandagmiddag.
Afgaande op de meest recente oorlogskaart van DeepState, dagelijks getekend door een groep analisten die banden heeft met de Oekraïense strijdkrachten, lijken alleen een paar blokken in het uiterste westen van de stad nog in Oekraïense handen. Militaire analisten van de Oekraïense groep Frontelligence stellen dinsdag in hun jongste analyse dat „de volledige bezetting van Tsjasiv Jar aanstaande lijkt”.
Lange tijd hielden de Oekraïense verdedigers de Russen aan de oostelijke oever van het smalle water dat langs de stad stroomt, het Siversky Donets (Donbas Kanaal). Maar ook hier zwicht Oekraïne onder de constante druk van de Russische aanvallen: Moskou heeft simpelweg meer gevechtskracht.
Op dit moment hebben de Russen vooral meer manschappen, stelt Frontelligence. Oekraïne heeft op veel plaatsen langs het front „evenveel vuurkracht” als de Russen, „vooral door de intensieve inzet van drones”, waarmee het Russische artillerie-overwicht wordt gepareerd. Op sommige plekken zouden de Oekraïners op dit vlak zelfs in het voordeel zijn. Maar „een gebrek aan mankracht op defensieve posities” van de Oekraïners zorgt ervoor dat de Russen toch terreinwinst blijven boeken, aldus de militaire analisten.
Vernietigde stad
Net als bij andere frontlijnsteden in de regio Donetsk, zoals Bachmoet, Avdiivka, Toretsk, Koerachove, Voehledar, Pokrovsk en Velyka Novosilka, hebben de eindeloze Russische aanvallen met raketten, drones, granaten en zware vliegtuigbommen tot gevolg dat er van Tsjasiv Jar weinig tot niets meer over is. Recente beelden op sociale media tonen een stad vol ruïnes, met hier en daar een rookpluim die duidt op een aanval.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127589557-4d1f6f.jpg|https://images.nrc.nl/hHkDj1TIgVDj8I-yuyVKGsXJulM=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127589557-4d1f6f.jpg|https://images.nrc.nl/vkPJHF0iAwFJg4PtjzcJZnKWOiI=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127589557-4d1f6f.jpg)
Brigadewoordvoerder Petrasjoek mag geen details geven over de precieze situatie in Tsjasiv Jar. „Maar ik kan zeggen dat het nog wel even zal duren voor de Russische strijdkrachten de stad volledig onder controle hebben. Elke stap vooruit betekent zeer grote verliezen voor hen.”
Volgens hem kampen ook de Russen met personeelsproblemen. „Daarom verkorten de Russen hun trainingsprogramma, ze vergroten de inzet van gepantserde voertuigen en ze verlengen hun roulatiesysteem tot vijftig of zestig dagen. Daarom lijden ze grote verliezen.”
Gelegen op een plateau
De Russen begonnen hun offensief richting Tsjasiv Jar tijdens de Kerstdagen van 2023. Vier maanden later voerden ze de eerste infanterie-aanval uit op de stad. Tsjasiv Jar, dat voor de grootschalige Russische invasie ruim 12.000 inwoners telde, heeft voor de Oekraïense krijgsmacht een grote waarde in de Donbas: het ligt op een plateau, zo’n 230 meter boven zeeniveau, en is daarmee het hoogste punt in de omgeving. Die geografische ligging maakte Tsjasiv Jar tot een goed verdedigbaar bastion dat „de Russische strijdkrachten er feitelijk van weerhoudt aanvallen uit te voeren op andere belangrijke steden in de Donbas”, schreef Frontelligence vorig jaar.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127591830-e12321.jpg|https://images.nrc.nl/r4ucmIqGJAgXW26-nNOay2P51Xg=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127591830-e12321.jpg|https://images.nrc.nl/qS9cC3D_bcuGoWNGlUzJrSsRbeU=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data127591830-e12321.jpg)
De langdurige, afmattende strijd tussen de ruïnes van Tsjasiv Jar is illustratief voor het verloop van de oorlog in de Donbas. Het stadje ligt hemelsbreed zo’n tien kilometer ten westen van Bachmoet. Die stad, eveneens volledig verwoest, werd in mei 2023 ingenomen na een langdurige beleg door troepen van de inmiddels overleden Wagner-voorman Jevgeni Prigozjin. Bijna twee jaar later is de frontlijn marginaal opgeschoven richting het westen.
De grote vraag is wat de Russen ‘na’ Tsjasiv Jar gaan doen – en wat ze nog kunnen na een bijna ononderbroken grondoffensief dat in deze regio al zo’n tweeënhalf jaar duurt.
Moskou wil de hele Donbas
Ten westen van Tsjasiv Jar is het terrein vlak en lonken grotere industriesteden en logistieke knooppunten als Kostjantynivka, tien kilometer naar het zuidwesten, en Kramatorsk, dat twintig kilometer in noordwestelijke richting ligt. Die laatste stad, die voor de Russische invasie van 2022 bijna 150.000 inwoners telde, is het belangrijkste logistieke centrum voor de Oekraïense verdediging van de westelijke Donbas. En een paar kilometer ten noorden van Kramatorsk ligt nog een ander Russisch doelwit in de regio: het iets kleinere Slovjansk.
Lees ook
Oekraïne blijft de Russische olie-industrie bestoken met drones, en Moskou heeft geen antwoord
Een van de eerste Russische doelen in de oorlog tegen Oekraïne lijkt de volledige verovering van de Donbas. De regio Loehansk, het noordelijke deel van de Donbas, is al vrijwel geheel in handen van Moskou. Van de zuidelijke regio, Donetsk, bezetten de Russen volgens een schatting van het Institute for the Study of War eind december een kleine 70 procent.
Toch staat het volgens de militaire analisten van Frontelligence allerminst vast dat de val van Tsjasiv Jar een domino-effect zal hebben. „Hoewel Tsjasiv Jar zelf een cruciaal obstakel is op weg naar Kostjantynivka, Slovjansk en Kramatorsk, zou het misleidend zijn om te suggereren dat de weg naar deze steden nu volledig open ligt.” Zij zien nog verschillende kleinere plaatsen waar de Oekraïense strijdkrachten „significante hindernissen” kunnen opwerpen om de Russische opmars te vertragen en „vermoedelijk grotere verliezen toe te brengen” aan de Russische eenheden.
Tegelijkertijd verwacht Frontelligence evenmin dat de Russische opmars zal stoppen als Tsjasiv Jar gevallen is. Daarvoor zijn de personele tekorten aan Oekraïense zijde te nijpend, aldus de experts.
Met medewerking van Simone Peek
