Het boek American Psycho maakte hem begin jaren ’90 in één klap wereldberoemd, ‘berucht niet geliefd’, noemt Bret Easton Ellis het zelf. Het enfant terrible van de Amerikaanse literatuur schreef een nieuwe roman- Scherven- over zijn tienerjaren. Met Pieter van der Wielen praat hij over de vrijheid van de jaren ’80 en je altijd een outcast voelen, gecanceld worden nog voordat het woord überhaupt bestond, de harde hand van zijn vader en hoe hij hem, door het schrijven van een boek, vergaf. En: over hoe schrijvers eigenlijk niet verschillen van seriemoordenaars.
Heeft u vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze ombudsman via [email protected].
Het scheen een regelrechte horrorshow te zijn geweest. Nachtmerriemateriaal van het ergste soort. Daarom hield ik de afstandsbediening bij de hand, voor als het écht uit de klauwen zou lopen. Ik had het programma al een paar dagen niet gekeken – omdat er nou eenmaal andere dingen op de planning stonden, en ook omdat ik zo’n twintig jaar ouder ben dan de beoogde doelgroep. Maar gedurende die paar dagen waren me zo veel alarmerende berichten ter ore gekomen dat ik me onderhand afvroeg of we misschien op het eind van het programma afstevenden: of seizoen 24 het allerlaatste seizoen ooit zou zijn. Want de makers, zo ging het verhaal, hadden het ondenkbare gedaan.
Ze hadden de gezondheid van Sinterklaas in twijfel getrokken.
Alleen al het opschrijven van die zin voelt als een ernstige zonde, dus je snapt dat ik er niet happig op was de gemiste afleveringen terug te kijken. Zo wordt het wel heel verleidelijk om je te voegen bij de groeiende groep nieuwsmijders. Maar de aflevering van maandagavond had de gemoederen dermate hoog doen oplopen dat je er echt niet omheen kon. Metro schreef over kinderen die huilend naar bed gingen. De Telegraaf sprak van een „horrorscène”. Helaas – negeren leek geen optie meer. Daarom raapte ik dinsdagavond alle moed bij elkaar en keek ik het Sinterklaasjournaal (NTR) terug.
Inderdaad is de goede Sint dit jaar opvallend bedlegerig en toont iedereen in zijn omgeving zich bezorgd over zijn gezondheid. Van de Pieten moet hij veel uitrusten en op zijn staf leunen als hij zich toch genoodzaakt ziet een paar stappen te verzetten, maar daar is de goedheiligman natuurlijk te eigenwijs voor – met als gevolg dat hij op een goed moment met een ambulance wordt afgevoerd naar het ziekenhuis. In de uitzending van maandag werden twee Pieten gevolgd die Sinterklaas daar kwamen opzoeken. Ze hadden zicht op zijn behandelkamer door een kier in de gordijnen, en hoorden hem aan de dokter vragen wat ze nu precies ging doen. „Even doorbijten Sinterklaas”, antwoordde de dokter: „het moet er écht af.” Daarna bewoog ze zich naar zijn been en klonk het lawaai van een gipszaag. En het gegil van twee geschokte Pieten, die pas een dag later zouden ontdekken dat Sinterklaas al die tijd met een gipsverband om zijn been had gelopen. Niet zijn been, maar dat verband was eraf gezaagd.
Dat dat een spannend tafereel was kon ik me als voormalig bang kind wel voorstellen. ‘Horror’ leek me echter wat overtrokken. Bovendien klonk er al lang vóór deze scène geklaag: het echte probleem dat sommige ouders met dit seizoen hebben, lijkt eerder dat kinderen worden geconfronteerd met het idee dat een geliefd personage oud en ziek kan worden. Sinterklaas in een ziekenhuis? Gadver, veel te ongezellig.
Kindervragenuur
Maar kinderen kunnen best wat ongezelligheid aan. Je ziet het terug in een format als De mensenbieb (HUMAN), dat onlangs nog werd genomineerd voor een Emmy. In dat programma stellen kinderen vragen aan (bekende) volwassenen over een zelfgekozen onderwerp: van seksuele geaardheid tot rouw. Soms simpelweg uit nieuwsgierigheid, soms omdat ze zelf met zo’n thema worstelen en behoefte hebben aan tips, herkenning of troost. Ze willen er júíst over praten.
Ook tijdens het jaarlijkse Kindervragenuur in de Tweede Kamer droegen kinderen maandag zelf zware thema’s aan. Ze wilden weten hoe de regering hun toekomst veilig zou stellen: wat werd er gedaan tegen klimaatverandering? En tegen oorlogen? En konden ze later nog wel een eigen huis krijgen?
Merkwaardig genoeg legde premier Schoof in zijn warrige antwoord ook uitgebreid uit wat de kinderen zélf konden doen voor een fijne toekomst. Zo moesten ze vooral naar school gaan. En lekker gezond blijven. Van zo’n respons zou ik langer wakker liggen dan van het Sinterklaasjournaal.
Toen Wim en Elisabeth Millenaar in 1932 van het toenmalige Nederlands-Indië naar Nederland verhuisden, misten ze de Aziatische smaken in de Hollandse keuken. Ze gingen Oosterse producten importeren via handelsonderneming Conserven Import Export – ofwel Conimex. In de negentig jaar daarop groeide het uit tot een belangrijke partij op de Nederlandse voedselmarkt, met onder meer sambal, kruidenmixen voor nasi en bami en satésaus in het assortiment.
De vraag is onder wiens regie Conimex die producten de komende jaren maakt. Persbureau Reuters berichtte onlangs dat huidig eigenaar Unilever een koper zoekt voor het oer-Hollandse merk Conimex. Ook Unox, bekend van de rookworsten en soepen, zou in de etalage staan.
Unilever heeft een en ander niet bevestigd, maar verkoop van Unox en Conimex past in een patroon. Eerder dit jaar liet het Britse cosmetica- en levensmiddelenconcern weten een koper te zoeken voor zijn ijsdivisie, bekend van onder meer Magnum, Cornetto en Ben & Jerry’s. De Britse zakenkrant Financial Timesmeldde vorige week dat dit niet was gelukt, en dat de divisie nu wordt afgesplitst voor een beursgang. Dinsdag kwam daar nog het nieuws van het Britse Sky News bij dat Unilever een koper zoekt voor De Vegetarische Slager. Eerder deed het zijn thee- en margarinemerken van de hand.
Neemt het concern zo geleidelijk afscheid van al die voedingmerken die decennialang mede de kern van het bedrijf vormden?
Aandeelhouderswaarde
Begin deze eeuw had Unilever liefst 1.600 merken in portefeuille. Antony Burgmans, destijds topman, vond dat te gortig en lanceerde een strategie om dit aantal geleidelijk terug te brengen.
In 2017 volgde een versnelling, na een mislukte overnamepoging door de Amerikaanse concurrent Kraft Heinz. De ophef hierbij dwong de Unilevertop meer ‘aandeelhouderswaarde’ te creëren, door onder meer marges en winst te verhogen; wat dat betreft liep het concern nogal achter op de prestaties van concurrenten.
Datzelfde jaar nog verkocht Unilever zijn margarinedivisie, in een ver verleden een belangrijke pijler onder het bedrijf, met merken als Becel en Blue Band, aan investeringsmaatschappij KKR. Vier jaar later volgde de thee. Investeerder CVC kocht onder meer de gerenommeerde merken Lipton en Pukka.
En dan zijn nu dus kennelijk de ijsjes, Unox, Conimex en De Vegetarische Slager aan de beurt. De verkoop sluit aan bij de koers van Hein Schumacher, vorig jaar aangetreden als topman: doe minder, en doe wat je doet beter. De focus ligt nu vooral op de dertig grootste merken, goed voor 70 procent van de pakweg 60 miljard euro concernomzet, en op de 24 belangrijkste afzetlanden. Schumacher legt daarmee bepaald een ander accent dan zijn voorganger Paul Polman, die veel nadruk legde op duurzaamheid. „Ik ga niet zeggen dat we de wereld gaan redden”, zei Schumacher tegen Bloomberg. „Maar ik wil wel dat alles wat we doen, echt beter is.”
Grote merken
Daarom gaat nu nog meer van het marketing- en innovatiebudget naar succesvolle, grote merken. Dat Unox buiten de boot valt, is dan wel logisch, meent Reg Watson, die als analist bij ING Unilever volgt. Het merk is vooral in Nederland wereldberoemd. „Hoeveel extra rookworsten ga je de komende jaren in Nederland verkopen, boven op wat je nu al doet? Flinke groeicijfers zul je hier niet zien.” Hetzelfde kan gezegd worden van Conimex, dat ook vooral in Nederland naam heeft.
Voor de ijsjes gaat dit verhaal niet echt op. Unilever is met 20 procent aandeel op de mondiale ijsjesmarkt verreweg de grootste. Grote concurrent Nestlé moet het in ijs met 10 procent marktaandeel doen. De reden dat Unilever de divisie toch van de hand doet: ze past niet meer bij de richting die het bedrijf op beweegt. Unilever zet de laatste jaren vooral in op producten voor verzorging van het lichaam, zoals deodorant en tandpasta, en was- en schoonmaakmiddelen voor thuis.
Productie en logistiek van ijsjes is bovendien complex. Zo moet je het product diepgevroren opslaan en transporteren, en is ijs sterk seizoensgebonden. Een slechte zomer kan het resultaat sterk drukken, en dat heb je niet in de hand.
„Je ziet dat Unilever steeds meer focust op beauty- en verzorgingsproducten en homecare”, zegt Ferdinand de Boer, analist bij bank Degroof Petercam. Denk aan merken als Rexona, Axe, Dove en Omo. „De vraag is in hoeverre voedsel daar nog bij past.”
Becel
In 2017 verkocht Unilever de margarinedivisie voor 6,8 miljard aan KKR. Merken als Becel, Blue Band en Zeeuws Meisje behoorden hiertoe.
Lipton
De theedivisie ging in 2021 voor 4,5 miljard naar investeerder CVC. Merken als Lipton en Pukka kregen een nieuwe eigenaar.
Unox
Bekend van de rookworsten en soepen. Unilever zoekt volgens persbureau Reuters een koper voor het oer-Hollandse merk
Conimex
Net als Unox zou ook het Nederlandse merk Conimex te koop staan. Bekend van onder meer satésaus en nasi- en bamikruiden
Cornetto en Magnum:
Twee ijssoorten onder merknaam Ola. Unilever wil de gehele ijsdivisie verkopen of afsplitsen. Ook Ben & Jerry’s behoort tot dit onderdeel
Groeikansen
Unilever ziet vooral in Azië groeikansen, onder meer in India en de Filippijnen, waar bevolking en welvaart toenemen. De Boer: „Ze halen nu 12 procent van hun omzet uit India. Dat zal de komende jaren hoger uitkomen doordat daar bijvoorbeeld flink meer aan wasmiddelen zal worden uitgegeven.”
Een belangrijk deel van Unilevers omzet in ijs komt uit Europa, waar de concurrentie met huismerken van supermarkten groot is. Mogelijk is dat ook een reden die tak af te stoten, suggereert De Boer: „Je merkt dat Unilever een koper zoekt voor alles wat niet helemaal aan hun prestatiestandaarden voldoet. Door meer te investeren in goed draaiende merken, kunnen ze beter groeien.”
Een bevestiging dat Unilever uit de voeding wil, vormde een presentatie voor analisten, afgelopen vrijdag. Daar liet het weten de komende tijd nog voor 1 miljard euro aan voedingmerken te willen verkopen.
„Uiteindelijk komt er een tijd dat Unilever geen voedingsmiddelenbedrijf meer is”, zegt Watson. „Ze hadden er beter aan gedaan de hele voedingsdivisie jaren geleden aan Kraft Heinz te verkopen. Nu doen ze het stukje voor stukje.”
Het geld dat zo vrijkomt, kan Unilever investeren in de geoormerkte groeisectoren persoonlijke verzorging, beauty en homecare. Overname van de consumententak van gezondheidsbedrijf GlaxoSmithKline mislukte enkele jaren terug echter, waardoor Unilever naast tandpastamerken als Aquafresh en Sensodyne greep.
Versnelling
In hoeverre zijn de nieuwste veranderingen op het conto van Schumacher te schrijven? „Het herschikken van de merkenportfolio is al voor zijn tijd begonnen, dus dat is niet helemaal zijn verdienste”, zegt De Boer. „Maar hij weet wel de focus te behouden. Het beleid is uitgestippeld, en nu komt er langzaam versnelling in de uitvoering.”
Daarnaast zijn onder Schumacher de resultaten verbeterd, onder meer door prijsverhogingen. De afgelopen jaren zijn stevige prijsstijgingen van onder meer grondstoffen en energie al voor een belangrijk deel aan de consument doorberekend. Ook werkt Schumacher aan reductie van de kosten. In maart kondigde hij voor 800 miljoen euro aan besparingen aan, onder meer door duizenden banen te schrappen en minder mensen in te huren.
Het heeft de beurskoers goed gedaan. Een aandeel Unilever kost nu 56 euro, en is daarmee zo’n 27 procent meer waard dan aan het begin van dit jaar. De belegger die snakte naar meer aandeelhouderswaarde, heeft in ieder geval zijn zin.
Mexico, China en Canada bijten van zich af – daags na de opmerkingen van Donald Trump dat onder zijn leiding de VS de importheffingen voor goederen en diensten uit de drie landen fors gaat verhogen. Daarmee wil hij de landen dwingen hun beleid op een aantal vlakken aan te passen.
Importtarieven zijn geen middel om de migratie naar de Verenigde Staten en het drugsprobleem in de VS aan te pakken, stelde de nieuwe Mexicaanse president Claudia Sheinbaum. De Financial Times zoomt in op de economie van Mexico en de economische relatie met de VS.
Reuters keek vanmorgen uitgebreid naar de Chinees-Amerikaanse relatie. Het Britse persbureau beschrijft onder meer hoe China reageert op de beschuldigingen van Trump c.s. dat China de VS „aanvalt” met de drugs fentanyl.
En de BBC schrijft dat Trump maandag heeft gebeld met de Canadese premier Justin Trudeau over onder meer grenscontroles en invoertarieven.
NRC-collega Mark Beunderman maakte maandag een vragenstuk over Trumps invoerheffingen: pressiemiddel of opmaat naar een handelsoorlog?
Wat ons verder opviel in het nieuws:
Bijna een derde van de kleine ondernemers en zzp’ers overweegt te stoppen met het bedrijf of dat te verkopen, schrijft het FD vanmorgen. Ze zouden onder meer opzien tegen hoge investeringskosten.
Arcelor Mittal stelt groene investeringen in zijn staalfabrieken in Europa uit. Het concern, dat onder meer fabrieken heeft in Gent, wil wachten op nieuw beleid in de EU dat ‚groen staal’ ondersteunt.
ABN AMRO gaat zijn internationale tak reorganiseren, werd gisteren bekend. Hoeveel banen erdoor worden geraakt is nog niet bekend. Bij de afdelingen in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland werken circa 650 mensen.
Bolivia meldt een lithium-akkoord met een dochter van het grote Chinese batterijconcern CATL. Het gaat om de bouw van twee fabrieken die lithiumcarbonaat gaan maken. De deal zou een waarde hebben van 1 miljard dollar.
De Belgische krant De Standaard schrijft over commerciële tv, een verhaal dat deels ook opgaat voor RTL en SBS in Nederland. De Vlaamse commerciële tv-zenders vrezen voor hun toekomst, stelt De Standaard. ,,Het is niet wij tegen de VRT, het is wij tegen de internationale spelers.”
In de muziekindustrie woedt al maanden een (verbale) strijd tussen de rappers Drake en Kendrick Lamar. Beide rappers hebben een contract met platenmaatschappijen die onderdeel zijn van Universal Music. De Financial Times schrijft hoe Universal verstrikt raakt in deze ‚burgeroorlog’ in de rap. Die dreigt te ontaarden in een bitter juridisch gevecht, nu Drake klaagt dat Lamar door vals te spelen hoog in de hitlijsten is gekomen met zijn nieuwe ‚anti-Drake-rap’.
En een verontrustend verhaal in Trouwover PFAS. De krant deed onderzoek naar chemisch afval en concludeert dat het gehele Nederlandse rivierengebied is vervuild met het spul. Stortplaatsen voor verontreinigde bagger raken vol.
Vrachtwagens bij de Canadees-Amerikaanse grens. Foto Reuters
