Het lot van de Spaanse regering is in handen van de voortvluchtige Puigdemont

Posted on July 24, 2023 by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.

Analyse

Spaanse verkiezingen De Partido Popular werd de grootste bij de Spaanse verkiezingen, maar kan waarschijnlijk geen regering vormen. En de partij van premier Sánchez is afhankelijk van Catalaanse separatisten. Nieuwe verkiezingen liggen voor de hand.

Oumaima Abalhaj

24 juli 2023 om 17:21

Leestijd 3 minuten

De Partido Popular van Alberto Núñez Feijóo werd zondag de grootste partij, maar kan geen meerderheidsregering vormen. Foto OSCAR DEL POZO/AFP

De Spanjaarden ontwaakten maandag in een verdeeld land. De rechts-conservatieve Partido Popular, van Alberto Núñez Feijóo, behaalde 33,1 procent van de stemmen, tegen 31,7 procent voor de sociaal-democratische PSOE van premier Pedro Sánchez. Ondanks deze ogenschijnlijk gunstige uitslag kan Feijóo geen meerderheidsregering vormen. Sánchez claimt eveneens de winst en wil doorregeren. Hoe nu verder?

Tijdens zijn overwinningsspeech bij het hoofdkantoor van zijn partij, in de statige Madrileense wijk Almagro, eiste Feijóo direct de macht op. „We hebben een winst behaald die tot voor kort onmogelijk leek. We hebben het vertrouwen gekregen van het volk. Het is mijn plicht om nu de dialoog aan te gaan om te proberen te regeren. Ik vraag aan de socialistische partij om deze poging niet te blokkeren.”

Het zetelverlies van Vox is een onverwachte dreun, die de PP waarschijnlijk het premierschap kost

Maar om te kunnen regeren, moet de partij minimaal 176 van de 350 parlementszetels achter zich zien te krijgen. Dat vereist coalitiepartners. Met de op voorhand logische combinatie met het radicaal-rechtse Vox, van partijleider Santiago Abascal, blijft de PP steken op 169. Volgens de peilingen vooraf aan de verkiezingen zou de combinatie van deze twee partijen een meerderheid halen. Toen de uitslagen binnendruppelden, werd al heel snel duidelijk dat Vox niet genoeg zetels zou halen om te kunnen regeren met de PP. De ultrarechtse partij zakte van 52 naar 33 zetels. Een onverwachte dreun, die de Partido Popular mogelijk het premierschap kost.

Uit een peiling van Ipsos bleek dat slechts 2 procent van de kiezers migratie een belangrijk onderwerp vindt, een van de thema’s waar Vox zijn politieke agenda op heeft gebaseerd. Daarnaast lijkt de partij te zijn afgestraft door impopulaire beloften te doen tijdens de verkiezingscampagne, waaronder het verbod op de regenboogvlaggen op overheidsgebouwen en het terugdraaien van de abortuswet.

Lees ook dit profiel van PP-leider Feijóo: De Spaanse premierskandidaat profileert zich graag als een eenvoudige man, maar is hij dat ook?

Feijóo maakt alleen nog kans om te regeren als hij enkele kleine rechtse partijen achter zich kan scharen, zoals de Navarrese Volksunie (UPN) en Coalición Canaria, een politieke coalitie op de Canarische Eilanden. Maar deze regionale partijen hebben al duidelijk gemaakt dat ze vanwege de extreme standpunten absoluut niet met Vox willen regeren, en dus lijkt een rechtse regering niet haalbaar.

Toch wil Feijóo het gesprek met deze partijen aangaan, in de hoop om ze over te halen. De partijtop van de PP is maandag bijeengekomen om de uitslag te analyseren en de volgende stappen te bespreken.

Doorregeren

Alle ogen zijn nu gericht op Pedro Sánchez en de linkerflank. Ook zijn partij wist zich (licht) te verbeteren ten opzichte van de vorige verkiezingen, in 2019. „We hebben meer stemmen, meer zetels en een groter percentage van de stemmen behaald dan vier jaar geleden”, zei Sánchez zondagavond tegen de menigte die zich buiten het hoofdkwartier van de PSOE, in de Madrileense studentenwijk Argüelles, had verzameld.

De kans dat Sánchez een coalitie kan vormen met de kleinere partijen is groter dan voor Feijóo, maar toch lijkt ook hij waarschijnlijk net niet genoeg steun te krijgen om een meerderheidsregering te kunnen vormen. Het linkse blok telt samen 172 zetels – vier te weinig dus. Om aan de macht te blijven, is Sánchez afhankelijk van Junts, de Catalaanse onafhankelijkheidspartij van Carles Puigdemont. Dat uitgerekend de man die naar Brussel vluchtte na een mislukte onafhankelijkheidsverklaring in Catalonië het lot van Spanje moet bepalen, bezorgt veel Spanjaarden een bittere nasmaak na de verkiezingen.

Junts, dat met zeven zetels in het Congres komt, stemde bij de vorige verkiezingen tegen een samenwerking met Sánchez. Deze keer zou Sánchez de partij moeten overhalen om hem te steunen óf om zich van stemming over een nieuwe regering te onthouden. Junts wil in ruil voor steun of onthouding een oplossing voor de Catalaanse onafhankelijkheidskwestie en amnestie voor Puigdemont en andere veroordeelde separatisten. Als Junts tegen Sánchez stemt, is het evenmin een waarschijnlijke coalitiepartner voor zijn opponenten: zowel de PP als Vox is kritisch op de onafhankelijkheidsbeweging.

Nieuwe verkiezingen

Feijóo en Sánchez hebben tot september de tijd om tot een akkoord te komen. De onderhandelingen over een nieuw kabinet beginnen op 17 augustus, wanneer het nieuwe parlement bijeenkomt. De Spaanse koning Felipe zal Feijóo, als winnaar van de verkiezingen, uitnodigen om een regering te vormen. Maar omdat hij geen meerderheid heeft, is de kans groot dat hij deze uitnodiging afslaat. Oud-premier Mariano Rajoy van de PP deed in 2015 hetzelfde, nadat ook hij geen meerderheidsregering had kunnen vormen. Als Feijóo weigert, kan de koning zich met hetzelfde verzoek wenden tot zittend premier Pedro Sánchez.

Lukt het Feijóo of Sánchez om een coalitie te vormen, dan zal de nieuwe premier op 8 september aantreden en zijn ministers benoemen. Begin oktober wordt het voltallige kabinet dan door de koning geïnstalleerd.

Als er in september geen regering kan worden gevormd, dan schrijft de wet voor dat er na 47 dagen nieuwe verkiezingen moeten plaatsvinden. Dit zou dan betekenen dat de Spanjaarden rond Kerst weer naar de stembus moeten.

Lees ook: Madrileense ‘beschermheilige van de bars’ geeft rechtse Volkspartij in coronatijd weer smoel

Nieuwe verkiezingen zouden een machtsstrijd in de Partido Popular kunnen ontketenen. In de wandelgangen van de conservatieve partij wordt al gefluisterd over de vervanging van partijleider Feijóo. Tijdens zijn overwinningsfeestje in de hoofdstad werd zondagavond duidelijk dat niet hij, maar de Madrileense regiopresident Isabel Díaz Ayuso de gedroomde leider is van de PP-kiezers.

De populistische Ayuso vergaarde een grote aanhang tijdens de coronacrisis, toen zij de Madrileense horeca tegen de landelijke richtlijnen in toestemming gaf om de deuren te openen. Hierom werd ze ook wel ‘de beschermheilige van de bars’ genoemd. Terwijl Feijóo zondagavond zijn achterban toesprak en de verkiezingswinst opeiste, schreeuwden de rechts-conservatieven maar één naam: Ayuso!

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 25 juli 2023.

Miljarden tekort om nieuwe noordelijke treinverbindingen aan te leggen

admin
September 23, 2024
0

De aanleg van de Lelylijn en de Nedersaksenlijn blijft zeer onzeker. Het kabinet komt miljarden tekort om de twee spoorverbindingen te kunnen aanleggen. Dat schrijft staatssecretaris Chris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat, PVV) maandag aan de Tweede Kamer. Zicht op extra geld is er nog niet.

In de onderzoeken naar stand van zaken en planning van beide trajecten die maandag zijn gepubliceerd, staat dat de meest kansrijke variant van de Lelylijn – tussen Amsterdam, Lelystad, Emmeloord, Heerenveen en Groningen – 13,8 miljard euro gaat kosten. Een variant langs de Afsluitdijk is nog duurder: circa 17,2 miljard euro.

Voor de Lelylijn heeft het vorige kabinet ‘slechts’ 3 miljard euro gereserveerd. Destijds was al de verwachting dat dit niet genoeg zou zijn. Jansen schrijft dat hij erop rekent dat de Europese Unie en de regio Noord-Nederland zullen meebetalen aan het project.

De Lelylijn is weliswaar opgenomen in het netwerk van belangrijkste verbindingen in Europa (TEN-T), een voorwaarde voor Europese co-financiering, maar er is vermoedelijk pas weer budget in de nieuwe EU-begroting vanaf 2028. „Het huidige budget is inmiddels bijna uitgeput”, schrijft Jansen over deze ‘Connecting Europe Facility’.

Onzeker (en kostbaar) is onder meer hoe de Lelylijn moet worden ingepast in de binnensteden van Heerenveen en Groningen. Bovendien verwacht Jansen dat bij de aanleg veel aanvullende maatregelen nodig zijn, omdat op sommige plaatsen de veenbodem instabiel is.

Van Groningen naar Enschede

De Nedersaksenlijn, die Groningen via Emmen en Coevorden moet verbinden met Enschede, zou tussen 1,7 miljard euro (voor de eenvoudige variant) en 3 miljard euro (voor een ambitieuzere opzet) gaan kosten. De simpele variant telt onder meer slechts enkelspoor tussen Veendam en Emmen (zonder bovenleiding, waardoor voorlopig met vervuilende dieseltreinen moet worden gereden).

In de brief zet de staatssecretaris uitgebreid uiteen welke maatschappelijke waarde beide spoorverbindingen kunnen hebben. Zo stelt Jansen over de Nedersaksenlijn: „Het verbeteren van de bereikbaarheid [van de regio] kan leiden tot het doorbreken van een neerwaartse spiraal van verdwijnende voorzieningen en voorkomen dat jongeren wegtrekken.”

De aanlegkosten kunnen nog sterk wijzigen. In de brief staat dat de genoemde ramingen voor 70 procent betrouwbaar zijn. De volgende stap voor de Lelylijn en de Nedersaksenlijn is het starten van een zogeheten verkenning. Dat is gedetailleerd onderzoek naar de kosten en de opbrengsten van beide lijnen (voor wonen, werken en bereikbaarheid).

Pas als minstens 75 procent van de verwachte kosten zijn gedekt, mag zo’n verkenning van start gaan. Jansen: „Het mag duidelijk zijn dat gegeven de financiële situatie van het Mobiliteitsfonds dit voor deze twee grote trajecten een uitdaging vormt.” Dat fonds, waaruit Jansen aanleg en vernieuwing van de infrastructuur in Nederland moet bekostigen, is de komende jaren met name nodig voor onderhoud van bestaande auto-, spoor- en waterwegen.

Zelensky in VS voor bezoek aan VN en presentatie ‘overwinningsplan’, bezocht al wapenfabriek

admin
September 23, 2024
0

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft zondag een Amerikaanse munitiefabriek in Pennsylvania bezocht, meldt hij op X. Hij ging langs bij de fabriek als onderdeel van een meerdaags bezoek aan de VS, onder meer om de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties bij te wonen.

Zelensky was in de fabriek omdat Oekraïne momenteel een groot tekort heeft aan munitie. De VS leveren onder meer 155-milimeter artilleriegranaten aan Oekraïne, die in de fabriek in Pennsylvania worden gemaakt.

Zelensky liet weten „dankbaar” te zijn voor de inzet van de fabrieksarbeiders. Wel liet hij zich kritisch uit over de weigering van de VS en het Verenigd Koninkrijk om Oekraïne toestemming te geven tot het inzetten van langeafstandswapens.

De komende dagen presenteert Zelensky – naast dat hij de VN bezoekt – een ‘overwinningsplan’ aan de Amerikaanse president Joe Bidden en vicepresident Kamala Haris. Zelensky wil ook met presidentskandidaat Donald Trump praten over het plan.

Liveblog
Oorlog in Oekraïne

Oekraïne verbiedt gebruik Telegram voor overheidsfunctionarissen en militair personeel

Het kabinet bezuinigt niet op universitaire banen maar op onderzoeksbeurzen. De schade blijft even groot, zeggen universiteiten

admin
September 23, 2024
0

Drie ton voor onderzoek, te besteden in zes jaar tijd – naar eigen inzicht. Dat bedrag kreeg Matthijs Korevaar (31) vorig jaar door de Erasmus Universiteit toegewezen als startersbeurs. De universitair docent economie wist meteen waar hij het geld aan wilde uitgeven: onderzoek naar de woningmarkt. „Je kunt het geld bijvoorbeeld gebruiken om een promovendus aan te nemen, met wie je samenwerkt”, vertelt hij. „Daarnaast wil ik het besteden aan het aankopen van extra databestanden.”

De startersbeurzen voor jonge wetenschappers werden in 2022 ingesteld door het vorige kabinet. Daarnaast kwamen er stimuleringsbeurzen voor meer ervaren wetenschappers. Ze maakten deel uit van een bestuursakkoord dat toenmalig minister Robbert Dijkgraaf (D66, Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) sloot met universiteiten en hogescholen. Hij maakte ook geld vrij voor 1.200 extra banen. Door de hoge studentenaantallen lag in het hoger onderwijs steeds meer nadruk op lesgeven en was de werkdruk hoog. Nu kwam er meer ruimte voor onderzoek.

Maar het akkoord heeft niet lang standgehouden. De nieuwe minister, Eppo Bruins (NSC) schrapt beide beurzen vanaf volgend jaar. In de OCW-begroting 2025 staat dat ze „in de praktijk uitvoeringstechnisch complex” waren en dat er „geen eenduidige evidentie [is] dat ze een effectief middel zijn om de werkdruk voldoende te verlagen”. Een voorbarige conclusie, vindt Korevaar, die in Rotterdam met anderen aan het onderzoeken was hoe het geld het beste kon worden ingezet. „De beurzen bestaan pas twee jaar. Voor conclusies is het nog te vroeg.”

Lood om oud ijzer

De minister bespaart vanaf 2025 175 miljoen euro per jaar door de onderzoeksbeurzen af te schaffen. Daarvan konden tussen de 1.300 en 1.700 beurzen worden betaald, afhankelijk van de toegekende bedragen. Hij wil het geld nu inzetten om de 1.200 banen te behouden. Die zouden per 2026 sneuvelen, was eerst het plan.

Naast die bezuiniging wil het kabinet besparen door het aantal internationale studenten terug te dringen, studenten die langer doen over hun studie meer collegegeld te laten betalen (de ‘langstudeerboete’) en te korten op het Fonds Wetenschap en Onderzoek. Opgeteld heeft het kabinet op hoger onderwijs en onderzoek bezuinigingen ingeboekt die oplopen tot ruim 1 miljard euro per jaar. Van dat bedrag kan niet afgeweken worden, zei Bruins, ook al noemde hij de bezuinigingen „lelijk”.

De dreiging dat er 1.200 banen zouden verdwijnen leidde tot protest in de wetenschappelijke wereld. Toch is daar nu geen blijdschap te bespeuren over de redding. „Het inwisselen van de ene bezuiniging voor de andere doet nauwelijks iets af aan de totale schade. Dat is lood om oud ijzer”, zegt Caspar van den Berg, voormalig VVD-senator en sinds 1 juni voorzitter van Universiteiten van Nederland (UNL). Hij wijst naar het rapport van de Italiaanse oud-premier Mario Draghi, die de Europese landen eerder deze maand opriep radicaal te investeren in kennis en innovatie, om de race niet te verliezen van China en de Verenigde Staten. „Het kabinet doet precies het tegenovergestelde”, zegt Van den Berg.

Volgens Marcel Levi, voorzitter van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de Kenniscoalitie, een samenwerkingsverband voor innovatie, betekenen de bezuinigingen dat er aan universiteiten bijna geen mogelijkheid meer is om onderzoek gefinancierd te krijgen. „Wij verstrekken als NWO ook beurzen, maar wij kunnen maar 10 procent van de aanvragen honoreren. Dat is internationaal gezien een zeer laag percentage. Zelfs excellente aanvragen moeten we afwijzen.”

Onbetrouwbare overheid

De minister heeft ervoor gekozen de starters- en stimuleringsbeurzen te schrappen „na overleg met verschillende partijen uit de wetenschap”. UNL-voorzitter Van den Berg zegt dat het idee zeker niet van hem afkomstig is: „Deze bezuiniging komt zelfs nog harder aan omdat de beurzen niet in 2026 maar al vanaf 2025 worden geschrapt. Het kabinet haalt onderzoeksgeld weg dat al is toegekend aan jonge onderzoekers en brengt daarmee universiteiten direct in de problemen.”

Drie universiteiten worden extra hard geraakt: de Erasmus Universiteit in Rotterdam, Maastricht University en Tilburg University. Zij krijgen relatief meer starters- en stimuleringsbeurzen omdat zij door historische afspraken een lagere bijdrage van het Rijk (in jargon ‘vaste voet’) ontvangen.

Luister naar