Het jaar van de vrouw

Eileen Agar, Valentine de Saint-Point, Marina Apollonio, Ruth Asawa. Van de Biënnale van Venetië herinner ik me dit voorjaar vooral de verbazing, iedere keer als ik de naambordjes las op de hoofdtentoonstelling The Milk of Dreams. Wéér een vrouwelijke avant-gardist van wie ik nog nooit had gehoord. Wéér een schitterend oeuvre van een kunstenares dat ik nooit eerder in een kunstboek was tegengekomen.

Curator Cecilia Alemani schreef het afgelopen jaar geschiedenis door een Biënnale samen te stellen die vrijwel geheel uit vrouwelijke kunstenaars bestond. Er bleek zich een omvangrijk parallel universum te hebben verscholen achter bekende kunststromingen als Surrealisme, Constructivisme, Futurisme en Op-art. Een universum vol kunst gemaakt door vrouwen die in de vergetelheid zijn geraakt. Die onbekende namen werden nu op het hoogste podium van de kunstwereld getoond en hielden daar soeverein stand.

Geheel terecht dus, dat The Milk of Dreams in vrijwel alle jaarlijstjes van onze recensenten genoemd wordt – vaak in één adem met het verpletterende overzicht van Marlene Dumas dat gelijktijdig in Venetië te zien was.

Ook in de muziek, in het theater en in de filmwereld was 2022 een buitengewoon goed jaar voor vrouwelijke makers. Rosalía maakte met haar wervelende show in de Afas Live diepe indruk op de recensenten van NRC. Beyoncé haalde met haar pulserende album Renaissance al de top van de jaarlijsten van The Guardian en Pitchfork, en wordt ook door NRC geroemd.

Het theaterlandschap bood in 2022 steeds meer ruimte aan vrouwelijke makers en vrouwelijke perspectieven. Eline Arbo gooide hoge ogen met haar voorstelling De Jaren, gebaseerd op de gelijknamige roman uit 2008 van de Franse schrijfster Annie Ernaux, die dit jaar de Nobelprijs voor Literatuur won. Het is het verhaal van een ‘gewone’ vrouw, geboren in de jaren veertig van de vorige eeuw, die opgroeit, studeert, kinderen krijgt en intussen vecht voor een gelijkwaardige plek in de samenleving. Zoals ook de nieuwe ‘beste film aller tijden’, Jeanne Dielman (1975) van de Belgische Chantal Akerman, gaat over de dagelijkse beslommeringen van een vrouw.

Ook mijn favoriete tentoonstelling van het afgelopen jaar is er een van een vrouw: Georgia O’Keeffe in de Zwitserse Fondation Beyeler. Hoewel niet bepaald een vergeten kunstenaar, werd in Bazel pas goed duidelijk hoe zij haar tijd ver vooruit was. Omdat ze het Amerikaanse landschap al in de vroege twintigste eeuw zo gedurfd wist te reduceren tot abstracte vormen en kleuren. Maar vooral ook omdat ze zo stoer was en als vrouw alleen het ruige Wilde Westen durfde te trotseren. In je eentje kamperen in de woestijn of op je zeventigste raften op de Colorado River, dat is girlpower.