Het is de drukste migratiezomer in jaren

Bootmigratie Tussen Tunesië en Italië neemt het aantal bootmigranten sterk toe. Niet iedereen overleeft de reis.

Het is zomer en dus stappen er weer migranten in bootjes, op zoek naar een toekomst in Europa. Dit jaar doen ze dat in aantallen die de exodus uit Syrië, van 2015 en 2016, benaderen. Het Europese grensagentschap Frontex noteerde in juli het aantal van 42.700 onaangekondigde grenspassages. Dit is het hoogste maandelijkse aantal vluchtelingen in zevenenhalf jaar.

Deze populariteit is hoofdzakelijk aan één migratieroute te danken: de Centrale Middellandse Zee, tussen Tunesië en Libië enerzijds en Italië anderzijds. Maar ook op andere routes wagen migranten het erop, en niet altijd met een gunstige afloop. Dit jaar zijn er 2.349 mensen overleden of vermist geraakt tijdens hun reis naar Europa – bijna evenveel als in heel 2022.

Afgelopen week trof de Kaapverdische kustwacht een ‘pirogue’, een houten vissersboot, aan met ongeveer veertig opvarenden, die verklaarden dat zeker zestig lotgenoten de tocht vanuit Senegal niet overleefd hadden. De boot was al op 10 juli vertrokken, in de richting van de tot Spanje horende Canarische Eilanden. Europa haalden ze niet: hun tocht eindigde bij de Afrikaanse eilandengroep Kaapverdië, vijftienhonderd kilometer naar het zuiden.

De pirogue wordt normaal gesproken gebruikt om dicht bij de kust te vissen en is eigenlijk niet geschikt om er verder mee de oceaan op te gaan. Enkele migranten bereikten deze zomer wel het Spaanse eiland Tenerife in een ‘cayuco’, een kleine houten kano.

Ook naar het Verenigd Koninkrijk reizen veel migranten per boot. Ze steken het Kanaal over vanuit Frankrijk en worden vaak opgepikt door de Britse Royal National Lifeboat Institution. Sinds 2018 hebben al meer dan honderdduizend migranten in een bootje het Kanaal overgestoken.

In de Senegalese hoofdstad Dakar spelen kinderen op vissersboten die ook wel als ‘pirogues’ bekendstaan. Afgelopen week trof de Kaapverdische kustwacht een boot aan met zo’n veertig opvarenden, die verklaarden dat zeker zestig lotgenoten de tocht vanuit Senegal niet overleefd hadden. De boot was al op 10 juli vertrokken, in de richting van de tot Spanje behorende Canarische Eilanden. Maar Europa haalden ze niet: de tocht eindigde bij de Afrikaanse eilandengroep Kaapverdië, vijftienhonderd kilometer naar het zuiden. Foto Zane Irwin / AP

In de haven van Granadilla, aan de zuidkant van het Spaanse eiland Tenerife, ligt een migrant gewikkeld in een thermische nooddeken. Hij is samen met 58 andere migranten op het Canarische eiland aangekomen in een ‘cayuco’, een kleine houten kano. Elf opvarenden werden met spoed overgebracht naar ziekenhuizen, de rest werd ter plaatse verzorgd. Foto Desiree Martin / AFP

Sinds de Tunesische president Kais Saied eerder dit jaar een opruiende toespraak hield, waarin hij beweerde dat ,,hordes” illegale migranten misdaden pleegden en een demografische bedreiging vormden voor het voornamelijk Arabische land, neemt de bootmigratie in de richting van Italië toe – ook door mensen die aanvankelijk niet van plan waren om door te reizen naar Europa. Foto Fethi Belaid / AFP

Op 16 juli van dit jaar sloot ‘Team Europa’, bestaande uit voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie, demissionair premier Mark Rutte en zijn Italiaanse ambtsgenoot Giorgia Meloni, een overeenkomst met Saied die onder meer als doel heeft om de migratie naar Europa te verminderen. Foto Fethi Belaid / AFP

Ook naar het Verenigd Koninkrijk reizen migranten vaak per boot. Hier verlaten tientallen migranten de haven van Grand-Fort-Philippe, tussen Duinkerken en Calais, om het Kanaal over te steken. Foto Pascal Rossignol / Reuters

Sinds 2018 zijn al meer dan honderdduizend migranten in een bootje het Kanaal overgestoken. Hier zijn migranten te zien op een reddingsboot van de uit een reddingsboot van de Britse Royal National Lifeboat Institution. Foto Toby Melville / Reuters

Deze migranten stappen in Dungeness, aan de zuidoostkust van Engeland, uit een reddingsboot van de Royal National Lifeboat Institution, die hen op zee opgepikt had. Foto Henry Nicholls / AFP

Een van de – volgens critici onhaalbare – plannen van de Britse regering is om asielzoekers voor de duur van hun asielprocedure te huisvesten op Ascension, een vulkanisch eiland in de Atlantische Oceaan op zestienhonderd kilometer buiten de kust van Liberia met zo’n achthonderd inwoners. Het eiland heeft vooralsnog geen opvangcapaciteit. Foto Toby Melville / Reuters

Begin augustus kwamen zes Afghaanse mannen om toen de boot zonk waarmee ze op weg waren naar het Verenigd Koninkrijk. Naar andere vermisten werd nog gezocht. Weer anderen werden opgepikt door een reddingsboot van de Britse Royal National Lifeboat Institution en naar de jachthaven van Dover gebracht. Foto Stuart Brock / AFP

Ruige zee

Op de Middellandse Zee, tussen Tunesië en het Italiaanse eilandje Lampedusa, zijn de reddingsacties in volle gang. Vaak gebeurt dit door de Italiaanse kustwacht, soms door ngo’s. Schepen van ngo’s worden flink dwars gezeten door de Italiaanse regering, die ze verplicht om na een redding naar een verafgelegen haven te varen. Inmiddels liggen er drie reddingsschepen aan de ketting omdat ze die regels overtreden hebben.

Anderen worden tijdens hun reis door de Tunesische of Libische kustwacht opgepikt en teruggebracht naar het Afrikaanse vasteland. Na opruiende uitspraken van de autocratische Tunesische president Kais Saied neemt de bootmigratie in de richting van Italië toe – ook door mensen die aanvankelijk niet van plan waren om door te reizen naar Europa.

Er zijn dit jaar tot nu toe al evenveel vluchtelingen in Italië aangekomen als in het hele jaar 2022: meer dan honderdduizend. Bijna een op de vier kwam aan sinds het moment, vijf weken geleden, waarop ‘Team Europa’ met president Saied de Tunesië-deal sloot.

Op de Middellandse Zee, tussen Tunesië en het Italiaanse eilandje Lampedusa, zijn de reddingsacties in volle gang. Begin augustus redde de Italiaanse kustwacht de levens van 57 migranten. Aan boord van datzelfde schip werden ook een dode vrouw en een dood kind aangetroffen. Volgens getuigenissen van overlevenden werden er ook nog dertig migranten vermist. Hun schip was door de ruwe zee op de rotsen van Lampedusa gestrand. Foto Italian Coastguard / AFP

Ook ngo’s redden levens. Hier vragen vier migranten om hulp terwijl ze op zee in nood verkeren. In dit geval zitten ze op een klein vissersbootje. Soms ook wagen ze de oversteek op grotere schepen, waar honderden mensen op passen. Foto Karolina Sobel /Sea-Watch / AP

Migranten uit Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara worden onderschept door de Tunesische kustwacht. Foto Fethi Belaid / AFP

De Britse regering onder leiding van premier Rishi Sunak hoopt bootmigranten af te schrikken door het leven in het land onaangenaam te maken voor asielzoekers – de zogenoemde hostile environment policy. Foto Henry Nicholls / AFP

Een Afrikaanse migrant wordt getroost door een lid van de Tunesische kustwacht nadat hij is overgeheveld vanaf de kleine boot waarmee hij de Middellandse Zee had willen oversteken. Foto Fethi Belaid / AFP

Een vissersbootje met migranten aan boord en Arabisch schrift op de romp verzond een noodsignaal terwijl het voor de kust van Kaap Greco, in het zuidoosten van Cyprus, zeilde. Het Joint Rescue Coordination Centre van de Cypriotische regering heeft de 54 mannen, drie vrouwen en drie kinderen die aan boord zaten veilig aan land gebracht. Foto AFP / Cypriot Joint Rescue Coordination

Een andere migrantenboot ten oosten van Kaap Greco op Cyprus, voorafgaand aan een reddingsoperatie. Foto AFP / Cypriot Joint Rescue Coordination