Het behoudende maar sympathieke impressionisme van Anna Boch

Recensie Beeldende kunst

Expositie Mu.Zee in Oostende toont het werk van de 19de-eeuwse Belgische impressionist Anna Boch. Haar positie in het kunstleven blijkt interessanter dan haar schildertalent.

Anna Boch, ‘Les falaises de l’Estérel’, circa 1910.
Anna Boch, ‘Les falaises de l’Estérel’, circa 1910. Beeld Mu.Zee

Mu.ZEE, het moderne kunstmuseum in Oostende, pakt groots uit met de interessante tentoonstelling Anna Boch, een impressionistische reis. De Belgische Anna Boch (1848-1936), steenrijke telg uit een familie van keramiekfabrikanten, was schilderes, ze musiceerde, organiseerde muziekavonden, reisde de wereld rond, fotografeerde, bouwde huizen en was mecenas. In Oostende wordt ze nadrukkelijk gepresenteerd als een ‘evenknie’ van beroemde vrouwelijke impressionistische kunstenaars als Berthe Morisot en Mary Cassatt.

In die zelfde tijd, de laatste decennia van de 19de eeuw, ontwikkelde ook de iets jongere Anna Boch zich tot kunstenaar. De tentoonstelling Anna Boch, een impressionistische reis legt, net als veel tentoonstellingen, het accent vooral op de schilder en niet op de vrouw – het gaat om haar artistieke rehabilitatie. Maar eigenlijk was haar positie in het kunstleven interessanter dan haar talent.

Anna Boch, En Juin, 1894.


Beeld Mu.Zee

Boch koos eerst het pad van het ‘buitenschilderen’ en trok er met haar leraar en leeftijdgenoot de naturalistische schilder Isidore Verheyden op uit naar het Belgische platteland. Daar maakte ze behoudend maar sympathiek werk, dat érg veel lijkt op dat van haar mentor. Een van de leukste schilderijen op de tentoonstelling is het portret waarop Anna Isidoor weergeeft in donker pak, schuin van opzij gezien in zijn atelier voor een enorm (geel) schilderij van een korenoogst. Zijn doek heeft een glanzend gouden lijst en is duidelijk al af, maar de schilder buigt zich liefdevol naar voren alsof hij nog een laatste toets aanbrengt. Zijn krullen, baard en zwarte snor steken mooi af tegen de lucht en hebben iets zo intiems dat je je afvraagt of Anna misschien verliefd op hem was. Andersom laten de portretten van Anna door Isidore uit diezelfde tijd een mooie, ietwat enigmatische jonge vrouw zien, even liefdevol en tot de verbeelding sprekend.

Anna Boch, Homme rentrant de la pêche, 1891.
Beeld Mu.Zee

Weinig opzienbarend

Aanvankelijk begon de carrière van Anna Boch weinig opzienbarend, of het moest zijn dat ze direct werd toegelaten in de door haar neef, advocaat Octave Maus, opgerichte vooruitstrevende kunstenaarsgroep Les Vingt (1884). Daar was ze de enige vrouw tussen figuren als Félicien Rops en James Ensor, en haar reisgezel Isidore. In die kringen komt Anna Boch, zoals zo veel Belgische tijdgenoten, onder invloed van Georges Seurat en zijn pointillisme. Tot haar dood, in 1936, schildert ze door in die stijl. In Mu.Zee hangen de zalen vol met impressionistische rotsen en zeeën, afgewisseld door bloementuinen. Niet alle werken zijn even sterk, niet allemaal even geïnspireerd ook.

Gelukkig biedt de expositie meer. De familie Boch, met name Anna en haar jongere broer Eugène, verzamelde moderne kunst en dat alleen al maakte hen een spil in het kunstleven van het Belgische fin-de-siècle. Eugène, die ook schilderde, was in Parijs bevriend geraakt met vele modernisten, waaronder Van Gogh en Gauguin. Van Goghs mooie portret van Eugène met zijn smalle, enigszins getormenteerde gezicht heeft in Oostende een aparte wand.

Anna en haar jongere broer Eugène op vakantie met de auto.
Beeld Mu.Zee

Opvallend zijn de levensgrote foto’s van Anna in haar ateliers in de enorme huizen die ze voor zichzelf liet ontwerpen, of op reis in een luxe auto ergens aan de Franse kust. Ze onderstrepen haar rijkdom en onbegrensde mogelijkheden. Door die vrijheid kon ze zich niet alleen als vriend van de post-impressionisten profileren, maar ook als kunstenaar. Andere (veel betere) kunstenaars hadden deze privileges niet. Van Berthe Morisot bijvoorbeeld bestaan geen foto’s in haar atelier, eenvoudigweg omdat ze dat niet had, ze werkte aan de keukentafel. Een echt goede kunstenaar was Anna Boch niet, een bijzondere, onafhankelijke vrouw in het Belgische kunstleven van honderd jaar geleden was ze wel.

Anna Boch, Chaumière en Flandre, circa 1891.


Beeld Mu.Zee