Vlak nadat Kamala Harris de slottoespraak van haar ongekend korte en kostbare verkiezingscampagne beëindigt met de boodschap dat Amerika „de macht heeft de bladzijde om te slaan en een nieuw hoofdstuk te schrijven in het meest bijzondere verhaal ooit”, komen haar aanhangers klem te zitten. Er zijn maar enkele openingen in de hoge hekken rond het park ten zuiden van het Witte Huis waar zij dinsdagavond tienduizenden kiezers heeft toegesproken. „Het is waarschijnlijk niet de bedoeling dat we juist hier de barricades omver kegelen”, grapt één van hen. En schuifelt braaf verder richting de uitgang
De plek van Harris’ zogeheten closing argument is symbolisch. Het was in dit park dat Donald Trump op 6 januari 2021 zijn fans aanmoedigde naar het Capitool te trekken. Daar stormden zij met geweld naar binnen in een poging de certificering van de verkiezingsuitslag te blokkeren. Er vielen zes doden, onder wie een politieagent.
Het contrast met die dag en dat geweld is de kern van Harris’ campagne. De „kleinzielige tiran” Trump brengt „meer chaos, meer verdeeldheid”. Terwijl zij „een gemeenschappelijke basis en gezond verstand-oplossingen om uw leven beter te maken” biedt.
Eén ding is zeker: komende week schrijven de Verenigde Staten wederom geschiedenis. Het land kiest of voor het eerst een vrouw – een dochter van migranten uit India en Jamaica zelfs – of voor het eerst een veroordeelde crimineel als president. De keuze lijkt op papier eenvoudig, maar opinieonderzoeken hebben nog nooit twee presidentskandidaten zo aan elkaar gewaagd gepeild. Zeven cruciale staten kunnen beide kanten op vallen en één van de twee het benodigde aantal kiesmannen opleveren.
‘Generieke Democraat’
Trump (78) is nog steeds, of opnieuw, populair onder kiezers die de elite hier in Washington wantrouwen. Zij houden Harris (60), als vicepresident, verantwoordelijk voor de hoge inflatie, migratieproblemen en internationale oorlogen.
De toespraak die Harris dinsdag geeft in Washington is exemplarisch voor de campagne die zij heeft gevoerd sinds Joe Biden zich in juli onder druk van de Democratische Partij terugtrok. Voordat Biden de aftocht blies, bleek uit peilingen dat hij van Trump zou verliezen, maar dat een ‘generieke Democraat’ de Republikein eenvoudig zou verslaan. Harris begon haar campagne met plezier en de bravoure van een buitenstaander. Maar in de afgelopen drie maanden werd ze – bewust – steeds meer de ‘generieke Democraat’ die met enkele economische plannen en veel handreikingen naar gematigde Republikeinen vooral campagne voerde als de anti-Trump.
„Ik weet dat de overgrote meerderheid van ons veel meer gemeen heeft dan wat ons scheidt”, zegt Harris dinsdagavond. „Daarom doe ik mee aan deze race. Om te vechten voor het volk. Zoals ik altijd heb gedaan.”
Als openbaar aanklager in California representeerde Harris twintig jaar lang ‘het volk’ in de vervolging van criminelen. Als presidentskandidaat heeft ze de afgelopen maanden een uitstekende casus gebouwd tegen Donald Trump. Ze heeft hem als weirdo, crimineel, ontspoord, egoïst, narcist en zelfs fascist neergezet. Ze heeft mensen herinnert aan de chaos en hatelijkheid tijdens zijn presidentschap en wat daarna kwam.
Ze is er veel minder in geslaagd uit te leggen wat haar eigen visie is en waarom juist zij president zou moeten worden. Aan de andere kant van de omgeslagen bladzijde staat voor veel Amerikanen een onbeschreven blad.
„Als ze verliest, heeft het op geen enkele manier aan haar gelegen. Ze heeft een loepzuivere campagne gevoerd. Als ze half zo’n goede president is als campagnevoerder, zijn we gezegend”, zegt Andrew Murray (28), uit Virginia, die in zijn eentje naar de toespraak is gekomen. „Ik ben doodzenuwachtig over deze verkiezingen en dit leek de enige plek om dat een beetje te kalmeren.” Hij heeft al gestemd „voor de derde keer tegen Trump, daar draaien alle verkiezingen in mijn volwassen leven tot nu toe om”. Maar hij is er niet gerust op dat genoeg anderen dat doen.
Lees ook
Boosheid over migranten en Democraten: meer hebben Trumps aanhangers niet nodig
Contrast met Trump en Biden
Dat Harris misschien geen visionair is, maar wel een betrouwbare en weinig aanstootgevende kandidaat, blijkt een contrast met Trump, maar ook met Biden. Tijdens Trumps slotbijeenkomst in New York zondag noemde een Republikeinse komiek het Amerikaanse eiland Puerto Rico een „drijvende hoop afval”. In reactie daarop zei Biden dinsdag in een videogesprek met latino’s „het enige afval dat ik zie, zijn zijn aanhangers”. Een verspreking, meldde hij even later. Biden had „de hatelijke retoriek van Trumps aanhangers over Puerto Rico” bedoeld. Maar de schade – afleiding van Harris’ speech – was reeds geschied.
Harris focus op het trekken van onafhankelijke en zelfs Republikeinse kiezers is een strategische keuze geweest. Behalve wat betreft het recht op abortus heeft ze geen expliciet progressief beleid gepropageerd. Ze blijft ver weg van identiteitspolitiek. Ze belooft subsidie en belastingvoordelen voor ondernemers, starters op de woningmarkt, jonge ouders en mantelzorgers. Ze heeft weinig gedaan om de onvrede over onvoorwaardelijke steun aan Israël te apaiseren en noemt geen enkel buitenlands thema in haar slotpleidooi. Ze hoeft in dit stadium geen harten meer te veroveren, maar wel hoofden.
Ook heeft ze de hele campagne weinig, mogelijk te weinig, afstand genomen van het beleid dat Joe Biden de afgelopen vier jaar impopulair maakte. Ze toont zich niet kritisch over ingrepen die de inflatie en de hoeveelheid illegaal overstekende migranten opstuwden. Gevraagd naar wat zij als president anders zou hebben gedaan, antwoordde ze in een interview dat haar „niets te binnen schiet”.
Treffende oneliners heeft Harris genoeg. Wijzend naar het Witte Huis zei ze dat Trump daar begin volgend jaar zijn intrek kan nemen met een „lijst van vijanden”, terwijl zij zou beginnen „met een to-do lijst vol prioriteiten”. Het is „tijd om op te houden met vingerwijzen en de handen ineen te slaan”.
In het park in Washington zijn haar aanhangers overtuigt van Harris, maar niet zeker van haar succes. Daniela Moghtadaie (31) werd katholiek en Republikeins opgevoed, maar is al sinds Hillary Clinton om voor de Democraten. „Juist hier, waar Trump het hart van de democratie aanviel, zou je verwachten dat mensen dat snappen. Hier vrees ik geweld na de verkiezingen als hij weer de uitslag niet accepteert”, zegt ze. Maar ze kan zelfs haar eigen familieleden niet overtuigen om Trump te laten vallen, hoe ze het ook probeert. „We komen geen millimeter dichter tot elkaar.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073228-dc8801.jpg|https://images.nrc.nl/3Ejq_Usp3VUbieZya2FeAydEhsU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073228-dc8801.jpg|https://images.nrc.nl/IuiViZ5hjoq7Gmjya4iKkrbI6jo=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073228-dc8801.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073198-f6aa58.jpg|https://images.nrc.nl/ml-_BnfHy7VKy9AUuF3K1mmYuqE=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073198-f6aa58.jpg|https://images.nrc.nl/sAQgXN2Zk5k1-3sKTV-3kDTCOKo=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data124073198-f6aa58.jpg)
