Harde wind en extreme droogte na natte winters : de verwoestende branden in Los Angeles hebben vele oorzaken

Posted on January 9, 2025 by admin

Een villa die in vlammen opgaat achter een grote, met krullen bewerkte poort. Een man die met een tuinslang, bedoeld voor het vullen van zijn zwembad, de bosjes rondom zijn mansion vochtig probeert te houden. Rijen dure auto’s die kriskras geparkeerd staan blokkeren een weg die gehuld is in rode rookwolken. De afgelopen twee dagen keek de wereld mee naar hoe de iconische straten van Hollywood in vlammen opgingen.

130.000 mensen zijn al geëvacueerd, 2.000 woningen verwoest, en er zijn vijf doden gevallen door de brand die dinsdagochtend in Los Angeles begon. Op de website van de brandweer in Californië wordt de mate van controle over de natuurbrand in Los Angeles bijgehouden. Het ziet er twee dagen na het uitbreken van de eerste brand (de Palisades-brand, genoemd naar de wijk waar die begon) nog niet goed uit: drie van de vijf branden zijn voor 40 procent onder controle, de andere drie voor 0 procent.

Vier vragen en antwoorden over de natuurramp.

Hoe zijn de branden ontstaan?

Volgens expert op het gebied van natuurbranden Cathelijne Stoof is het antwoord op die vraag niet eenduidig: zo’n brand ontstaat door een samenloop van oorzaken. En die kwamen op dinsdagochtend om 10.30 uur, lokale tijd in Californië, allemaal samen.

„Voor een brand is brandstof nodig, specifieke weersomstandigheden en een ontsteking, iets dat een vlam kan veroorzaken. De afgelopen winter en de winter daarvoor waren in Californië heel nat, dus zijn daar veel planten gaan groeien. Deze winter is het ontzettend droog, dus nu zijn al die planten uitgedroogd. Combineer dat met een grote storm vanuit de woestijn, en een brand kan zich razendsnel verspreiden.”

De Santa Ana-winden worden gevreesd door Californiërs omdat ze snel, droog en extreem warm zijn – omstandigheden die een kleine vonk kunnen veranderen in een woedende brand.

Over de aanleiding voor de brand is nog niets bekendgemaakt. Wel is het volgens Stoof aannemelijk, gezien de kleine afstand tussen verschillende brandhaarden, dat sommige branden zijn ontstaan door vonkenregens. „Maar de vuren zijn niet begonnen waar je ze zou verwachten gezien de richting van de wind”.

Volgens Stoof is de belangrijkste reden voor de natuurramp helder: klimaatverandering. „We hebben nog nooit zo’n droge winter gezien, en langere periodes van droogte zullen steeds gangbaarder worden.”

Hoe wordt het vuur bestreden?

Door de harde windstoten kan vanuit de lucht boven Los Angeles weinig steun van helikopters worden geboden om het vuur te bestrijden. Maar volgens Stoof worden natuurbranden doorgaans voornamelijk vanaf de grond bestreden. Wel speelt de wind een complicerende rol: „Wegen raken geblokkeerd doordat bomen en elektriciteitspalen omvallen. Dit maakt dat de brandweer niet alleen bezig is met vuurbestrijding en evacuatie, maar ook met het vrijmaken van de wegen.”

De winter is in Californië geen gangbaar seizoen voor zulke grote branden, stelt Stoof. „Dat betekent dat er minder mensen en middelen (zoals vliegtuigen en helikopters) beschikbaar zijn dan in het hoogseizoen.”

Een luchtfoto van de rook boven Los Angeles.

Ten minste vijf mensen zijn overleden als gevolg van de hevige branden in Los Angeles.

Brandweermannen werken vanaf een veranda van een strandtent in Malibu.

Rook, gezien vanaf een commerciële vlucht naar Los Angeles.

Hoe komen mensen weg?

Palisades Drive, de enige grote weg uit de chique wijk Pacific Palisades, stond dinsdagochtend al volledig vast terwijl het vuur aan beide kanten van de weg oplaaide.

Het evacueren van het heuvelachtige gebied verloopt donderdag nog steeds moeizaam. Op de aangewezen evacuatieroutes en in andere delen van Los Angeles staan grote files. In een reportage van ABC7 is te zien dat mensen hun auto achterlaten en proberen te voet het rampgebied te verlaten.

Een ooggetuige vertelt aan de lokale nieuwszender NBC Los Angeles dat de brandweer mensen in stilstaande auto’s verzocht te voet verder te gaan: „Ga uit je auto als je in leven wilt blijven.” Lokale autoriteiten roepen op om sleutels in het contact te laten wanneer ze hun auto verlaten, zodat de voertuigen verplaatst kunnen worden. Op Palisades Drive werden achtergelaten auto’s met een bulldozer van de weg geveegd omdat ze voor ontploffingsgevaar zorgen en de weg versperren voor hulpdiensten.

Los Angeles is de op één na grootste stad van de VS, en is met 3,8 miljoen inwoners erg dichtbevolkt. Op Reddit vragen inwoners zich radeloos af of en hoe ze het gebied kunnen verlaten. „Hoe komen mensen weg met de auto? Het wordt een totaal verkeersinfarct als iedereen op hetzelfde moment de stad uit probeert te komen, zoals we weten van letterlijk iedere apocalyptische film ooit. Ze zouden gewoon bussen moeten sturen om mensen hier weg te krijgen.”

Wordt Hollywood bedreigd?

In de ruim honderd vierkante kilometer die zijn getroffen door de Palisades-brand, ligt een uitzonderlijk aantal landmarks die vooral te maken hebben met Hollywood, centrum van de Amerikaanse filmindustrie. De Hollywood Bowl, het amfitheater in de heuvels, ligt in het gebied dat verplicht moet worden ontruimd, evenals de Walk of Fame en het Dolby Theatre, de bioscoop waar de Oscars worden uitgereikt. De nominatie-deadline voor de Academy Awards is met twee dagen verlengd, evenals de aankondiging van die nominaties, die nu op 19 januari zal plaatsvinden. Reden is dat veel leden van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences in Los Angeles en omgeving wonen en dus direct of indirect zijn getroffen door de branden.

Het vuur verwoestte onder meer de ranch van de acterende cowboy en komiek Will Rogers, die was ingericht als museum. Verder ging het Topanga Ranch Motel in vlammen op, ooit eigendom van de krantenmagnaat William Randolph Hearst. Ook de Palisades Charter High School werd verwoest, decor voor tienerfilms als Freaky Friday en Teen Wolf.

Ook niet film-gebonden historische plekken zijn in gevaar. Het huis waar de uitgeweken Duitse schrijver Thomas Mann verbleef in de oorlogsjaren, ligt in een van de brandhaarden. De beherende stichting liet weten dat „in de komende dagen zichtbaar zal worden wat de impact van de branden is”.

Bomen en struiken in de tuin van de Getty Villa, een kunstmuseum met een belangrijke collectie, zijn verbrand, maar de gebouwen en de kunstwerken zijn niet beschadigd, aldus de J.P. Getty Trust. Meer naar het binnenland, op een hoog punt in de heuvels, ligt het Getty Center, een groot museum dat door dezelfde trust wordt beheerd. Ook hier kruipt het vuur langzaam naderbij.

Privacytoezichthouder AP uit zorgen over namenlijst Nederlandse oorlogsarchief

admin
January 9, 2025
0

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) wil opheldering van het Nationaal Archief over de manier waarop begin deze maand een ‘verdachtenlijst’ is gepubliceerd met namen van Nederlanders die na de oorlog met justitie in aanraking zijn gekomen op verdenking van collaboratie met de Duitsers. Op het online register staan 420.000 namen.

De toezichthouder brengt volgende week een bezoek aan het archief en zal dan vragen of vooraf is onderzocht of er nog levende personen in het register voorkomen. Daarnaast wil de AP weten of er voldoende garanties zijn dat alleen mensen met een aantoonbaar belang toegang krijgen tot de onderliggende strafdossiers. Er is kritiek dat de controle daarop tekortschiet.

De AP stelt niet van tevoren te zijn geïnformeerd noch geraadpleegd over de manier waarop de lijst naar buiten is gebracht, en dat terwijl het om een archief met zeer gevoelige informatie gaat, omdat er nog levenden in konden voorkomen. Volgens een AP-woordvoerder was de toezichthouder bereid advies te geven over de publicatie van de lijst, maar „het Nationaal Archief vroeg dat dus niet”.

Het zogenoemde Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) is na de bevrijding in het leven geroepen om collaborateurs te berechten. Uiteindelijk werden meer dan 420.000 mensen onderzocht, van wie 66.000 zijn gehoord en later veroordeeld in tribunalen of gerechtshoven. Het Nationaal Archief bracht de lijst naar buiten zodat nabestaanden kunnen controleren of familieleden op de index staan. Het inzien van een persoonsdossier kan voorlopig alleen fysiek én op aanvraag.

Een paar dagen na de publicatie heeft de AP „wat vragen omtrent de lijst”, bijvoorbeeld of er van te voren een risicoanalyse is uitgevoerd. Daarnaast wil de AP duidelijkheid over wie de dossiers kunnen inzien en op welke manier dat gebeurt. Vorige week schrapte het Nationaal Archief, dat donderdagavond niet bereikbaar was voor commentaar, al 25.000 namen uit het register omdat aan hen (nog) geen strafdossier gekoppeld was.

Volgens de toezichthouder stelde het Nationaal Archief vooraf dat niet iedereen zomaar toegang zou krijgen tot de gegevens, maar in de praktijk blijkt het niet heel moeilijk om de informatie boven water te krijgen. Wie een naam opzoekt, kan een dossier opvragen. Deze kan vervolgens worden bekeken in een studiezaal in het Nationaal Archief zelf. Bezoekers mogen de informatie niet kopiëren of op een andere manier vastleggen, maar ze moeten wel aantonen dat ze een belang hebben, bijvoorbeeld als familielid, journalist of wetenschapper.

420.000 strafdossiers

Begin januari publiceerde het Nationaal Archief een index met namen van Nederlanders die ervan zijn verdacht met het naziregime te hebben gecollaboreerd. Ook oorlogsmisdadigers prijken op de lijst, die is gebaseerd op informatie uit 420.000 strafdossiers uit de Tweede Wereldoorlog. Kort na publicatie van de lijst blijkt dat op de ‘verdachtenindex’ ook namen staan van mensen die wel in het dossier zijn vermeld, maar niet als (hoofd)verdachte, bijvoorbeeld Joodse slachtoffers die slechts een verklaring hebben afgelegd.

Het Nationaal Archief erkende dat er mogelijk fouten zijn gemaakt, tegelijkertijd beklemtoonde het dat er geen sprake was van een ‘collobaratielijst’, maar een index met namen naar wie een onderzoek liep, dat mogelijk ook vroegtijdig is afgebroken.

Vlak na de publicatie van de lijst klonk er al kritiek, onder meer omdat mogelijk ook namen van slachtoffers zijn vermeld en zulke namen vrij eenvoudig te vinden zijn. De afgelopen dagen was het archief behoorlijk in trek: de studiezaal waar de dossiers fysiek ingezien kunnen worden, zit zeker tot eind februari vol. Later zijn de dossiers ook digitaal, maar wel op locatie raadpleegbaar, zo is het idee.

Aanvankelijk zouden de strafdossiers eerder online raadpleegbaar zijn, maar in december voorkwam het kabinet dat, op instigatie van de Autoriteit Persoonsgegevens. Toen stelde de toezichthouder dat de privacy van nog levende personen in het gedrang zou kunnen komen bij publicatie van de lijst. De AP verordonneerde destijds dat bezoekers een belang moesten kunnen aantonen om toegang te krijgen tot de strafdossiers, maar heeft nu zorgen of dat wel voldoende gecontroleerd wordt.

De rente stijgt, het pond daalt en de onrust groeit in het VK

admin
January 9, 2025
0

In het Verenigd Koninkrijk groeit de onrust over de markt voor staatsobligaties. De rente op 10-jarige staatsobligaties steeg donderdag naar 4,93 procent, het hoogste punt sinds 2008. Aan het eind van de dag stabiliseerde die rente op rond 4,8 procent.

Het pond daalde, mede als gevolg van de hoge leenkosten van de Britse overheid, tot 1,23 ten opzichte van de dollar. Dat was de laagste stand in veertien maanden tijd.

Wereldwijd schoot de rente op staatsobligaties de afgelopen tijd omhoog, onder meer vanwege bezorgdheid over de stijgende inflatie en de onzekerheid over het beleid van de aanstaande Amerikaanse president Donald Trump, die dreigt met importheffingen voor handelspartners. Daarnaast spelen dreigende begrotingstekorten en oplopende staatsschulden een rol.

Onvergelijkbaar met 2022

Volgens analisten is de stijgende rente op staatsobligaties in de VS een belangrijke reden voor de onrust in het VK. Het lijkt erop dat het vertrouwen in de Britse regering om de onrust weg te nemen tanende is.

Als het pond aan waarde verliest, zorgt dat er direct voor dat goederen in het VK duurder worden. Het VK is voor veel producten afhankelijk van import uit de EU, VS en China. Voor die geïmporteerde goederen moet het VK met een lagere stand van de pond meer betalen.

Het pond presteerde de afgelopen jaren juist relatief goed ten opzichte van de dollar, vanwege de hoge rentes op staatsobligaties in het VK, die het aantrekkelijk maken voor buitenlandse investeerders om in te stappen. Nu ondersteunen die hoge rentes op staatsobligaties het pond niet langer.

Volgens ING-analisten moet de huidige situatie niet worden vergeleken met 2022. Destijds leidde premier Liz Truss onrust op de markten in toen ze een pakket aan belastingverlagingen voor de hoogste inkomens wilde invoeren en een begrotingsgat wilde dichten door veel geld te lenen.

‘Brandstichter’

Dit keer spelen internationale factoren een belangrijker rol – met name de rente op staatsobligaties in de VS. Bovendien halen buitenlandse investeerders hun geld niet uit het VK, merken de ING-analisten op. Dat was wel het geval in 2022, waarna de Britse centrale bank moest ingrijpen door obligaties op te kopen.

Toch staat de Labour-regering voor een grote test. Eind oktober kondigde minister van Financiën Rachel Reeves een grondige herziening van de overheidsfinanciën aan om de Britse economie weer op gang te krijgen. Maar het lukt maar niet de vrees weg te nemen dat de overheid te veel leent, terwijl de economische groei zwak is en de prijzen stijgen.

Reeves zei woensdag in een verklaring dat ze een „ijzeren greep” heeft op de financiën. Donderdag stuurde de minister, die zelf naar China reist, haar plaatsvervanger Darren Jones naar het Lagerhuis om tekst en uitleg te geven. Daar stuitte Jones op een kritische oppositie.

Verschillende parlementariërs riepen Reeves op haar trip naar China af te zeggen. Het Conservatieve parlementslid Harriet Baldwin beschuldigde de minister ervan met haar verklaring van woensdag een „brandstichter” te zijn die naar China is „gevlucht”.

Jones relativeerde de zorgen door te zeggen dat markten „altijd evolueren” en dat ook allerlei externe factoren de rente op obligaties beïnvloeden. „Er is geen noodzaak voor een interventie, en die is er ook niet geweest”, aldus Jones.

Column | ‘Wat een goed advies’, zei ik, om het vervolgens vakkundig te negeren

admin
January 9, 2025
0

Ik had mijn verliezersgezicht niet geoefend. En ik had toch echt naar de Golden Globes gekeken. Niet dat iemand het had gezien, achter in de donkere werfkelder van de enige comedyclub waar, zoals een andere comedian deze avond wijzend naar de muur zei, het mos binnen groeide. Ik hoopte gewoon naar voren te worden geroepen en daar als Demi Moore in de microfoon te verkondigen dat ik voor het eerst in mijn leven eindelijk iets won. Wat een leugen zou zijn geweest, want ik was een keer lezersbrief van de week in de NCRV-gids toen ik 11 was.

Ik stond in de kwartfinale van een grote comedywedstrijd in Utrecht en zat niet bij de vijf die van het publiek door mochten naar de halve finale. En er gebeurde precies waar ik al voor gewaarschuwd was, door anderen, vooral ook door mezelf: ik vond het tóch heel jammer. Ik kon niet meteen schakelen naar relativering: een jaar terug had je nog nooit op een podium gestaan, je hebt de voorronde overleefd, in je allereerste wedstrijd.

Nee, er kwamen analyses: ik begon te stroef, misschien was dat het, een geïmproviseerd grapje over de MC viel niet, veel te moeilijk, waarom daar, waarom nu, domme lul. Je speelde toch weer te snel, laat mensen nou lachen, nee, maar je was weer bang dat je het niet binnen de zes minuten zou redden hè, met je tuinbroek. Of het andere uiterste: je kreeg echt veel harde lach, hoe ben je niet door, was het de plek in de line-up, hadden andere mensen meer publiek mee?

Veel te dramatisch voor iets wat in essentie heel simpel was: meer dan lekker spelen kon je niet doen. „Je moet bij wedstrijden altijd bedenken wat je eruit wilt halen behálve doorgaan of winnen”, zei een wijze, andere comedian eerder op de avond. „Wat een goed advies”, zei ik, om het vervolgens vakkundig te negeren.

Een vriend, zelf cabaretier, zei toen ik net begon in het open-mic-circuit: „Je moet het als hobby blijven zien.” Hij bedoelde: je speelt voor drankbonnen, komt op vage plekken waar elke lach verdwijnt in het geluid van de voetbalwedstrijd die tegelijkertijd op staat – als je te veel wilt, verwacht, te snel ook, dan kan comedy best ellendig zijn. Vond hij. Nee, zei ik: ik heb niet eens de tijd om er meer van te maken dan een hobby. En toch. Je bent constant met andere comedians. De een werkt toe naar een auditie bij Comedytrain, de andere bereidt zijn eerste avondvullende show voor. Híj staat in de finale van het Leids Cabaret Festival, zíj wordt vaste comedian in Haug. Het is moeilijk daardoor niet aangestoken te worden. Hoelang houd je vol dat je iets alleen voor de lol doet?

Na de kwartfinale hoor ik dat de beste nummer zes ook nog doorgaat naar de halve finale. Weten we later pas. Het lijkt me beter van die mogelijkheid snel mentaal afscheid te nemen. Althans, dat is wat ik tegen iedereen zeg.

Related Posts