Hand op de knip of juist investeren: de ministers van Financiën en Zorg staan lijnrecht tegenover elkaar

Al maanden probeert minister Fleur Agema (Volksgezondheid, Welzijn en Sport, PVV) in gesprek te komen met minister Eelco Heinen (Financiën, VVD) over extra geld dat ze in de zorg wil steken. Maar dat gesprek komt er maar niet, zei Agema zondag gefrustreerd in tv-programma Buitenhof: „Ik heb ook deadlines, ik moet door. Ik móét de minister van Financiën spreken.” Uiteindelijk deed Agema vrijdag, tijdens het vooroverleg met de vicepremiers, een poging om het onderwerp dan maar op de agenda van de ministerraad te krijgen. Dat leidde weer tot ruzie met premier Dick Schoof. „Ik werd emotioneel, ik werd boos”, zei Agema in Buitenhof. „Ik wil graag als vakminister de kans krijgen om aan de minister van Financiën uit te leggen dat ik ook nog wat invloed wil op hoe ik het geld van mijn begroting besteed. Dat mogen andere vakministers ook.”

De discussie tussen Agema en Heinen draait om het zogenoemde Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA). Dat zijn extra afspraken bij het in 2022 gesloten Integraal Zorgakkoord (IZA) tussen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), gemeenten en vele partijen in de zorgsector. Het IZA was het grote zorgplan van het vorige kabinet (Rutte IV) om de zorg in de toekomst betaalbaar en toegankelijk te houden. Door de zogeheten dubbele vergrijzing – er komen steeds meer ouderen die ook steeds ouder worden – zou in 2060 een op de drie werkenden een baan in de zorg moeten hebben. Dat is onhaalbaar en onbetaalbaar, zeggen deskundigen en politici.

Voor het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord heeft Agema veel geld nodig. Die wil ze halen uit een reservepotje waarin 2,3 miljard euro zit om een eventuele stijging van de zorgvraag, veroorzaakt door het verlagen van het eigen risico van 385 euro naar 165 euro, op te vangen. Die 2,3 miljard euro is opzijgezet omdat mensen door een lager eigen risico sneller naar een arts zullen gaan, is de verwachting. Maar Agema denkt dat het bedrag te hoog is ingeschat.

Het is een vergelijkbaar argument als twee maanden geleden, toen Agema bekendmaakte niet-besteed geld voor wijkverpleging (thuiszorg) te gebruiken voor opleidingen van personeel in het ziekenhuis.

Agema wil meer

Minister Heinen komt wel grotendeels aan Agema’s wens tegemoet. Er lag een ambtelijk akkoord over het Aanvullende Zorg- en Welzijnsakkoord tussen de ministeries van VWS en Financiën, waar ook Heinen mee akkoord was. Ze mag jaarlijks 230 miljoen euro uit dat reservepotje gebruiken, bijvoorbeeld om te investeren in zorgopleidingen en voor het invoeren van een gratis gordelroosvaccinatie voor mensen vanaf zestig jaar. Maar Agema, zei ze nadat het ambtelijke akkoord gesloten was, wil ieder jaar nog eens 400 miljoen extra om te besteden aan medische technologie, kunstmatige intelligentie (AI) en hulpmiddelen, bedoeld om de vraag naar zorgpersoneel terug te dringen. Met die laatste wens kon Heinen niet intstemmen; hij wil Agema slechts incidenteel, voor twee jaar (2027 en 2028), 400 miljoen extra geven. Dat was de ambtelijke afspraak.

Meer vindt Heinen onverantwoord; als de zorgvraag toch fors toeneemt en het reservepotje is te klein, bestaat de kans dat de zorgpremie omhoog moet. Heinen wil bovendien eerst zien of met die 400 miljoen euro de vraag naar zorgpersoneel minder groeit, voordat hij datzelfde bedrag ook voor latere jaren reserveert.

Agema blijft erbij dat ze elk jaar 400 miljoen wil kunnen uitgeven. Voor Agema is het aanpakken van het arbeidsmarktekort de grootste uitdaging als minister, zo laat ze keer op keer weten. Bij Buitenhof zei ze dat die 400 miljoen euro „het meest effectieve middel is om het arbeidsmarkttekort af te wenden”.

Moeizame gesprekken

De onderhandelingen over het akkoord verlopen al langere tijd moeizaam. De deadline lag eerst eind vorig jaar, daarna eind januari, en werd vervolgens nogmaals meerdere keren opgeschoven. De laatstgenoemde deadline was maandag 26 mei. Ook verlieten tussentijds de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en een aantal zorgorganisaties de onderhandelingstafel. Ze kwamen uiteindelijk terug, maar nu heeft Agema dus een conflict binnen het kabinet.

Ik ben verantwoordelijk voor de grootste pot geld, dus het is niet gek dat ik dan een aderlating zou moeten doen.

Woensdag staat de extra 400 miljoen die Agema wil alsnog op de agenda van de ministerraad. Deze maandag aan het einde van de dag spreken Heinen en Agema elkaar.

Puur kijkend naar de kalender heeft Agema weinig haast; de meeste maatregelen gaan pas vanaf 2027 in. Maar in de praktijk wil ze juist vaart maken. Niet alleen loopt het personeelstekort in de zorg elk jaar verder op, volgende week maandag, 2 juni, organiseert haar ministerie ook een grote Zorgtop in Amersfoort, waarin de arbeidsmarkt centraal staat. Agema wil graag voor die tijd haar akkoord klaar hebben. Daarnaast dreigen op de achtergrond bezuinigingen op de zorg nu Nederland veel meer geld voor defensie moet gaan uittrekken. Het ministerie van VWS heeft een van de grootste begrotingen van alle departementen, ruim 110 miljard euro. Agema zei daarover in Buitenhof: „Ik ben verantwoordelijk voor de grootste pot geld, dus het is niet gek dat ik dan een aderlating zou moeten doen. Al zie ik geen ruimte meer waar dat dan vanaf zou moeten.”

Delen





Mail de redactie