N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Reportage
Uitwisseling Dertien Groningers bezoeken deze week het Limburgse Valkenburg. Op uitnodiging van inwoners en ondernemers die zich vanwege de watersnood in het zuiden verbonden voelen met de slachtoffers van de aardbevingen in het noorden. „Hier vinden we erkenning en herkenning.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data98362488-557ef1.jpg)
Foto Chris Keulen
„Het gebaar raakte me heel erg”, vertelt Nicole van Eijkern uit Appingedam, die door aardbevingsschade haar huis kwijtraakte. „Heel lang hebben wij ons niet gezien en niet gehoord gevoeld. Sommigen zetten je neer als lastig, profiteur of zelfs crimineel. Dan is een uitnodiging vanuit Valkenburg voor een vakantie iets uitzonderlijks. Ook omdat je hier mensen treft die misschien niet precies hetzelfde hebben meegemaakt, maar door de overstroming van 2021 wel snappen wat wij hebben doorgemaakt. Hier vinden we erkenning en herkenning.”
Dat was precies wat Claudia Volders van het Valkenburgse hotel Walram voor ogen had, toen ze het initiatief nam. Van de snelle en ruimhartige vergoeding die premier Rutte na de overstroming beloofde, is het op de meeste plaatsen in het stadje aan de Geul niet gekomen. Het herstel van het Valkenburgse hotel is nog altijd gaande. Volkers: „En toch voelde het onrechtvaardig dat Groningers nóg langer moet wachten. Zoiets slaat een wig tussen Noord- en Zuid-Nederland en dat is echt het laatste wat ik wilde.”
Eenmaal bedacht, kostte het weinig moeite mensen enthousiast te krijgen. „Met hulp van ondernemers is het gelukt een volledig gratis vakantie aan te bieden”, vertelt Volkers.
Kafkaëske wereld
Een paar uur na aankomst van de Groningers in Valkenburg vliegen de verhalen maandagmiddag al over tafel. De ervaringen na de opeenvolgende aardbevingen in het noorden en die na de overstroming in het zuiden zijn heel verschillend, maar lijken in sommige opzichten wel op elkaar. Ze kregen allemaal het gevoel dat ze bekneld raakten in het systeem, dat ze belandden in een kafkaëske wereld van eindeloze moeilijkdoenerij over niet eens zo heel ingewikkelde oplossingen. Intussen blijven de permanente zorgen die levens, gezondheid en zelfs relaties overhoop gooien.
Laurens Mengerink uit het Groningse Woltersum heeft vier oplossingen klaarliggen voor zijn door aardbevingen beschadigde huis. Welke die wordt, hangt af van de schadevergoeding die hij kan krijgen. Hij heeft nog steeds geen zekerheid, „maar ik heb inmiddels wel 170 deskundigen over de vloer gehad”. Van Eijkern kan de experts inmiddels uittekenen. „Ze hebben van die overhemden met kleur aan de binnenkant van de boord.”
Volders vertelt dat ze voor de verzekering moest bewijzen of het water van onderen, van boven of van opzij was binnengestroomd. „Alsof we daarmee bezig waren, toen alles overstroomde. Wij waren gasten aan het evacueren.”
De Groningers en de Valkenburgers delen hun woede en verdriet. „Ach ja, tranen”, verzucht Gerrie Schotman uit Woltersum, „daar schrikken die functionarissen ook altijd zo van. Laat mensen lekker janken. En bied ze, als je niet voor een oplossing van de problemen kunt zorgen, ten minste een zakdoek aan.”
De Valkenburgse Martina Lebouille-Perez Lama kon tijdens de watersnood nog net haar pasgeboren kind redden. „Daarna kreeg ik last van slaapproblemen, herbelevingen. In eerste instantie weet men het aan hormonen. Later heb ik de diagnose ‘posttraumatische stressstoornis’ gekregen.”
Ze onderstreept het belang van praten over je ervaringen. „Hier in Valkenburg gebeurde dat aanvankelijk nauwelijks. Iedereen was druk met zijn eigen zorgen. Het vertellen begon pas bij de herdenking na een jaar.”
Soms is praten ook lastig. Schotman: „Als jij de sloop van je huis vergoed krijgt en de buren niet, kun je daar dan over vertellen?” De Groningse heeft zo haar dorp zien veranderen. „Door ‘de verdeel en heers’ zijn de kift en de jaloezie ontstaan. Het gemeenschapsgevoel is aardig zoekgeraakt.”
Hoe kan het dat we dit soort jarenlange ellende laten gebeuren in een van de rijkste landen van de wereld?
Vergeten gebied
Tijdens deze vakantie in Limburg staat de solidariteit centraal. De Groningers en Valkenburgers eten en drinken, wandelen, maken een bustocht en ontspannen in een wellnesscentrum.
Bijzonder is het bezoek komende donderdag aan Heerlen, groot geworden door de steenkolenwinning. Nadat in de jaren 60 de gasexploitatie in Groningen grootschalig werd opgepakt, werd de Limburgse regio bedankt voor de moeite. De gevolgen van de snelle overschakeling van bloeiende streek naar vergeten gebied zijn tot op de dag van vandaag merkbaar. Het Gronings-Valkenburgse gezelschap gaat naar het Mijnmuseum en naar het Maankwartier, de door een kunstenaar ontwikkelde nieuwe stationsomgeving van Heerlen.
Voor Volders voelt het programmaonderdeel van woensdagavond als heel speciaal. Dan staat het buddy diner gepland. „Slachtoffers van de overstroming hier zetten gewoon twee bordjes extra op tafel voor Groningse gedupeerden.” Volders’ stem stokt. Ze vecht tegen de tranen. „Er zijn, als er wat gebeurt met je medemens. Zo ben ik opgevoed. Een bos bloemen brengen, een pan soep. Hoe kan het dat we dat aan het kwijtraken zijn? Hoe kan het dat we dit soort jarenlange ellende laten gebeuren in een van de rijkste landen van de wereld?”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2021/12/2412zatdaanprevoo7.jpg)
Lees ookDit interview over de watersnood in Valkenburg met burgemeester Prevoo
Tegenuitnodiging
Het blijft niet bij dit bezoek, is nu al duidelijk. De Valkenburgers kunnen rekenen op een tegenuitnodiging voor een vakantie in Groningen. Volders droomt intussen graag groter. „Misschien planten we zelfs het zaadje voor een beweging, die duidelijk maakt dat niet de macht van het geld, maar de menselijke maat leidend moet zijn.”
Maar kan zo’n beweging door de muren breken waar de Groningers en de Valkenburgers eerder tegenop liepen? Volders: „Ik put graag kracht uit trauma. En niks doen is geen optie.”
