Gillian Anderson vindt zichzelf steeds opnieuw uit

Het wordt The Scully Effect genoemd, vernoemd naar FBI-agent Dana Scully uit de bovennatuurlijke misdaadserie The X-Files. Het personage, bekend om haar rationele aanpak, was zo populair dat jonge vrouwen massaal kozen voor medische en wetenschappelijke studies.

De Amerikaanse actrice Gillian Anderson (55) speelde Scully tussen 1993 en 2018 en hoorde vaak over meisjes die zich in hun opleidingkeuze lieten inspireren door Scully, die naast agent ook arts was. „Ik kreeg vaak te horen dat meisjes voor geneeskunde kozen vanwege mijn personage”, vertelde Anderson in 2013 tijdens de entertainmentbeurs Comic Con. Haar reactie? „Yay!”

In de jaren negentig groeide The X-Files uit tot een popcultureel fenomeen. In de serie werd de sceptische Scully door de FBI ingeschakeld om agent Fox Mulder (David Duchovny) in toom te houden tijdens zijn onderzoeken naar ufo’s, monsters en paranormale zaken (de X-Files uit de titel).

Hoewel ze in de serie al snel aan de kant van Mulder kwam te staan en meer een ‘believer’ werd, bleef het personage altijd scherp en eigengereid. Ook haar rode haren veranderden niet van kleur. Of zoals het liedje ‘Dana Katherine Scully’ van de band Tacocat het samenvat: „Ze heeft perfect haar en een no-nonsense houding.” Na negen seizoenen viel in 2002 het doek voor de serie. In 2016 en 2018 volgden echter nog twee korte seizoenen. De nieuwe afleveringen haalden het niveau van de oorspronkelijke reeks over het algemeen niet, maar dat lag niet aan de acteurs. De chemie waar de serie op draaide was er nog steeds. Anderson stapte met gemak in haar vertrouwde rol, zonder dat ze zich leek te vervelen met het veelgespeelde personage. Dat kon ze ook doen omdat ze inmiddels overtuigend had bewezen dat ze meer is dan alleen haar bekendste personage. Terwijl veel acteurs moeite hebben om zich los te weken van hun bekendste rol, wist zij zichzelf meerdere malen opnieuw uit te vinden.

Niet in een hokje

Na het oorspronkelijke einde van The X-Files in 2002 verhuisde Anderson naar Londen, waar ze nog steeds woont, samen met haar drie kinderen. Ze werkt dan ook overwegend in Britse producties en toneelstukken. In de BBC-misdaadserie The Fall maakte ze indruk als een onderkoelde Engelse rechercheur die jaagt op een seriemoordenaar. En met de rol van premier Margaret Thatcher in het vierde seizoen van The Crown won ze een felbegeerde Emmy Award (dankzij haar rol als Scully won ze die prijs al eerder).

De meeste lol lijkt ze te beleven in de vrolijke Netflix-serie Sex Education, waarin ze een sekstherapeut speelt met een zoon die stiekem ook sekslessen geeft op zijn middelbare school. Het ongemak tussen de moeder en de sociaal ongemakkelijke zoon wordt heerlijk uitgewerkt.

Sex Education stopt na het vierde seizoen, maar Anderson is nog niet klaar met de thematiek uit de serie. Ze is bezig met een boek waarin vrouwen vertellen over seksuele fantasieën van vrouwen en ze heeft een frisdrankmerk gelanceerd met de naam G Spot. Het is duidelijk dat ze op zakelijk vlak ook weet wat ze doet. Haar eerdere strijd voor een beter salaris heeft haar daar mogelijk gevormd. Tijdens het maken van de eerste seizoenen van The X-Files kreeg ze minder betaald dan haar mannelijke tegenspeler David Duchovny. Dat werd na een tijdje rechtgetrokken.

Maar toen de serie jaren later terugkeerde, werd haar oorspronkelijk veel minder geld geboden dan hem: de helft, om precies te zijn. „Dat was schokkend”, vertelde ze tijdens een interview met The Daily Beast. Zeker omdat ze die strijd al eens eerder gevoerd had. „Mijn tolerantie voor dat soort shit is erg laag”, zei ze later in hetzelfde stuk. Ze kreeg uiteindelijk dan ook weer net zo veel betaald als Duchovny.

https://www.youtube.com/watch?v=M2GjnzVoIKw