Sinds de Amerikaanse president Donald Trump begin april een eerste importheffing van 34 procent invoerde op alle producten uit China, wisselden ’s werelds grootste twee economieën krijgshaftige taal af met uitnodigingen aan de ander om het gesprek te openen. China is „bereid tot dialoog” maar als de VS liever vechten, is China daar ook klaar voor, liet het weten. Donald Trump beweerde dat de Chinezen „wanhopig verlangen naar een akkoord” en dat hij wachtte op hun telefoontje.
Maar tegelijk klonken over en weer bittere verwijten: de VS werden volgens Trump „opgelicht”, China volgens Beijing „getreiterd”. Bij wijze van vergelding stapelden beide landen heffing op heffing, totdat er – zoals de Amerikaanse minister van Financiën Scott Bessent vorige week erkende – in feite sprake was van een handelsembargo.
Nu lijken beide landen voorzichtig bereid tot overleg. Woensdag werd bekend dat Chinese en Amerikaanse topfunctionarissen elkaar dit weekend ontmoeten in Genève om te praten over de ontstane handelsoorlog.
Ondertussen laten de gevolgen zich voelen: in Los Angeles – de grootste containerhaven van de VS, met China als belangrijkste handelspartner – komt nu 35 procent minder vracht binnen dan vorig jaar, zei directeur Gene Seroka. Sommige vrachtschepen die al onderweg waren, maakten rechtsomkeert. En dat gaan Amerikaanse consumenten merken, waarschuwde hij: „Als er niets gebeurt, krijgen we tekorten en minder keuze, zowel in de schappen als in webwinkels.”
China publiceerde vrijdag verrassend goede exportcijfers: weliswaar is de uitvoer naar de VS in april met 21 procent gekelderd, maar dat wordt goedgemaakt door een flinke stijging van de export naar andere Aziatische landen en Europa. Per saldo groeide de Chinese export in april met 8,1 procent ten opzichte van vorig jaar.
Dat is voor China een opsteker voor het gesprek met de Amerikanen, dit weekend in Genève – het laat zien dat het veel minder afhankelijk is van de uitvoer naar de VS dan voorheen. Maar analisten waarschuwen dat de groei deels tijdelijk is: bedrijven in bijvoorbeeld Zuidoost-Azië zouden nog snel Chinese grondstoffen en halffabrikaten hebben ingevoerd om zoveel mogelijk te kunnen leveren voor de opgeschorte Amerikaanse heffingen voor die landen van kracht worden. En veel landen hebben, om dumping van Chinese producten te voorkomen, inmiddels hun eigen heffingen aangekondigd, die in april nog niet golden. De handelsoorlog kan in China zestien miljoen banen bedreigen, becijferde Goldman Sachs.
Lees ook
‘Strijdbare taal uit Washington en Beijing is voor de bühne, uiteindelijk zullen ze moeten onderhandelen’
Dat de huidige situatie niet houdbaar is, is tot beide regeringen wel doorgedrongen. Dat bleek al toen Washington Chinese micro-elektronica, waaronder smartphones, in april van de heffingen uitzonderde. Ook China stelde een lijst op van moeilijk te vervangen Amerikaanse producten – zoals bepaalde medicijnen en chemicaliën – die niet extra worden belast.
Diplomatieke lenigheid
Maar na alle strijdbare taal kon Xi noch Trump het zich voor eigen publiek veroorloven om als eerste met de ogen te knipperen. Beide zijden beweerden de afgelopen weken meermaals dat de ander om een gesprek zou hebben gevraagd, wat door de tegenpartij dan werd ontkend.
De totstandkoming van de ontmoeting dit weekend vergde dan ook enige diplomatieke lenigheid, en wat Zwitserse hulp. Bessent en handelsgezant Jamieson Greer treffen de Chinese vicepremier He Lifeng zaterdag in Genève officieel min of meer toevallig. Bessent is in Zwitserland voor een ontmoeting met bondspresident Karin Keller-Sutter, terwijl He op uitnodiging van de Zwitserse en Franse regeringen Europa aandoet. „Deze ontmoeting is door de Amerikanen aangevraagd”, benadrukte woordvoerder Lin Jian donderdag op een persconferentie van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, en China is dan de beroerdste niet.
De Chinezen willen graag weten wat de Amerikanen nu eigenlijk willen
Een artikel van ‘Zhong Sheng’, een pseudoniem waaronder commentaren van de Chinese Communistische Partij over buitenlandbeleid verschijnen, maakte donderdag in het Chinese Volksdagblad duidelijk dat Beijing niettemin verwacht dat Washington de eerste stap zet: „Als de VS oprecht problemen willen oplossen door dialoog en onderhandeling, moeten ze hun verklaringen omzetten in substantiële beleidsaanpassingen.”
Of dat reëel is, valt te bezien. Woensdag zei Trump nog dat van verlaging van de heffingen van 145 procent geen sprake kon zijn, vrijdag plaatste de immer grillige Amerikaanse president ineens op sociale media dat 80 procent hem prima leek: „Het is aan Scott B.”
Maar tot een akkoord zal het in Genève waarschijnlijk niet direct komen, liet Bessent eerder weten. „We moeten eerst deëscaleren voor we stappen vooruit kunnen zetten.”
Fentanyl
Dat denkt ook Bert Hofman, professor aan het East Asia Institute van de Nationale Universiteit van Singapore en eerder onder meer landendirecteur China bij de Wereldbank. „Dit is slechts een eerste verkenning. De Chinezen willen graag weten wat de Amerikanen nu eigenlijk willen. Dat is ze niet duidelijk, en mij eigenlijk ook niet. En ze willen de stemming peilen: of dit allemaal wel serieus is.”
Een vervolgafspraak is waarschijnlijk de hoogst haalbare uitkomst. „We moeten hopen dat het in het weekend allemaal een beetje redelijk gaat, en dat er iets concreets uit komt in de vorm van een agenda. En dan een afspraak voor een volgende ontmoeting.”
Lees ook
Aanpak van de dodelijke drug fentanyl is een symbool voor de relatie tussen China en de VS
Kleine concessies kunnen het ijs misschien breken. Verschillende Amerikaanse media meldden dat Beijing onderzoekt of het Washington tegemoet kan komen in de strijd tegen de synthetische drug fentanyl, die in de VS veel slachtoffers maakt. De grondstoffen daarvoor komen hoofdzakelijk uit China, dat volgens Trump te weinig doet om de handel te bestrijden.
Trump voerde als vergelding daarvoor begin dit jaar importheffingen van 20 procent in op alle Chinese producten. „Als China op dat vlak toezeggingen doet, zouden de VS kunnen zeggen: wij reduceren de heffingen die eigenlijk voor de fentanyl zijn.” Een andere mogelijkheid is om bepaalde sectoren uit te zonderen, denkt Hofman. „Dat zou ook een vrij klein, maar belangrijk teken van goede wil kunnen zijn. Maar veel verder dan dat zie ik het niet gaan.”
