De Russische president Vladimir Poetin zegt dat Moskou bereid is samen te werken met Oekraïne „aan een memorandum over toekomstige vredesbesprekingen”. Dat melden Russische staatsmedia na afloop van het telefoongesprek dat Poetin en de Amerikaanse president Donald Trump maandagmiddag hebben gevoerd. Het gesprek zou ruim twee uur hebben geduurd.
Toch lijkt er niet veel veranderd in het standpunt van het Kremlin. Volgens Poetin is Rusland vóór het vinden van een „vredelievende oplossing” en moeten er „compromissen gevonden worden die voor beide partijen passend zijn”. De positie van Rusland in de vredesbesprekingen is volgens de president duidelijk: „Het belangrijkste voor ons is om de oorzaken van de crisis te elimineren.”
Op zijn beurt heeft Trump gezegd dat het gesprek, dat hij dit weekend had aangekondigd, „zeer goed” is verlopen. „Rusland en Oekraïne zullen onmiddellijk beginnen met onderhandelingen over een staakt-het-vuren en een einde van de oorlog”, schrijft Trump op sociale media. De Amerikaanse president belde eerder met zijn Russische ambtsgenoot, dat liep op niets uit.
‘Paus als onderhandelaar‘
Trump stelt dat het Vaticaan, „heeft verklaard dat het erg geïnteresseerd zou zijn in het organiseren van de onderhandelingen. Laat het proces beginnen!” Eerder op maandag werd de pas aangetreden paus Leo XIV al uitgenodigd door vicepresident JD Vance om langs te komen in het Witte Huis.
Trump zegt dat hij maandag, naast Poetin, ook met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft gebeld. Evenals met de Europese Commisievoorzitter Ursula von der Leyen, de Franse president Emmanuel Macron, de Italiaanse premier Giorgia Meloni, de Duitse bondskanselier Friedrich Merz en de Finse president Alexander Stubb.
Hoewel Trump dus stelt dat Rusland en Oekraïne „onmiddellijk” gaan onderhandelen, is onduidelijk wanneer dat zou moeten gebeuren. Afgelopen week zouden Poetin en Zelensky elkaar treffen in Istanbul. Nadat Poetin zei niet zelf op te komen dagen, bleef ook Zelensky weg. Lagere delegaties spraken met elkaar, dat gesprek liep op niets uit.
Liveblog oorlog in oekraïne
Gesprek tussen Poetin en Trump voorbij: Kremlin doet geen toezeggingen, volgens Trump starten onderhandelingen ‘onmiddellijk’
Wat het het zoveelste politieke statement van de rechtsconservatieven of een serieuze oppositiepoging om de macht van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen te ondermijnen? Het was de vraag die Brussel en Straatsburg maandag bezighield, nadat er voor het eerst in ruim tien jaar een motie van wantrouwen werd ingediend tegen het boegbeeld van de Commissie.
Maandagavond werd de plenaire vergadering van het Europarlement in Straatsburg geopend met een debat over de precaire politieke kwestie, donderdag wordt gestemd over het aanblijven van Von der Leyen in haar tweede termijn.
De motie werd ingediend door de Roemeense Europarlementariër Gheorghe Piperea, lid van de fractie Europese Conservatieven en Hervormers (ECR), waar nationale en rechtsconservatieve partijen toebehoren – onder meer de Italiaanse regeringspartij Fratelli d’Italia, de Poolse PiS-partij, en de SGP. Aanleiding voor de vertrouwensbreuk – zoals onderschreven door 72 parlementariërs, zo’n 10 procent van het parlement – was onder meer de weinig transparante werkwijze van Von der Leyen ten tijde van de coronapandemie.
Sms’jes
VDL – zoals de Commissievoorzitter in de Brusselse wandelgangen wordt genoemd – stond centraal in „Pfizergate”. Een Europees schandaal rondom niet-vrijgegeven sms’jes van Von der Leyen en de topman van de Amerikaanse farmaceuticagigant Pfizer bij een omstreden miljardendeal over coronavaccins. Het Europees Hof oordeelde in mei dat voorzitter Von der Leyen niet juist had gehandeld en inzage in de berichten had moeten geven.
Naast „geschonden principes zoals het gebrek aan transparantie en respect voor de rechtspraak”, speelt er méér, betoogde Piperea bij de opening van het debat maandagavond. „Onder leiding van Von der Leyen heeft de Commissie op oneigenlijke wijze bevoegdheden van de lidstaten afgenomen en het Europees Parlement genegeerd bij haar belangrijkste besluiten.”
Kritiek op het eigengereid handelen van Von der Leyen klinkt al langer in Brussel. Ze wordt beticht van bestuurlijke dominantie, door Eurocommissarissen weinig ruimte te geven en soms deals te maken zonder dat ze daarvoor de democratische meerderheid achter zich schaart. Ondanks deze kanttekeningen is er breed gedragen erkenning voor haar daadkracht en eenduidig leiderschap in geopolitiek turbulente tijden.
Europarlementariër Piperea besloot zijn betoog, in de nagenoeg volle zaal in Straatsburg, met venijn: „Zoals Churchill zei: dit is het begin van een einde”.
Dit komt rechtstreeks uit het handboek van extremisten, met als doel de samenleving te polariseren
‘Handboek van extremisten’
Von der Leyen – die met haar voltallige college in de zaal zat, een unicum – beet terug. Ze omschreef haar criticasters als „complotdenkers”, „antivaxers” en „Poetin-apologeten”. Fel, maar beheerst, stelde ze: „Dit komt rechtstreeks uit het handboek van extremisten, met als doel de samenleving te polariseren en de geschiedenis van hoe Europa succesvol en samen de pandemie heeft overwonnen te herschrijven”. Gejoel én geklap klonken.
Bijval volgde. Manfred Weber, partijgenoot en groepsleider van de centrumrechtse fractie EVP (de grootste in het Parlement), zei tegen de motie te zullen stemmen. De „onwaarschijnlijke val” van de Commissie brengt volgens hem de complexe handelsonderhandelingen met Trump in gevaar.
Bas Eickhout, medefractievoorzitter van De Groenen, was onomwonden: „Dit is een grote politieke show van extreemrechts om onze democratie te ondermijnen. Deze motie zou over vermeende corruptie gaan, maar de meeste corruptiezaken spelen zich af binnen hun gelederen. Juist dáár worden de initiatieven die we hebben genomen om transparantie in dit huis te bevorderen, geblokkeerd.”
‘Politiek theater’
Als de motie wordt aangenomen, waarvoor een tweederdemeerderheid vereist is, moet de hele Commissie opstappen. Dat is nooit eerder gebeurd. Ook dit keer is de verwachting dat het niet zover zal komen. Von der Leyen kan rekenen op een ruime meerderheid binnen het parlement.
Maar ook als de motie wordt verworpen en Von der Leyen aan kan blijven, moet de kwestie gevolgen voor haar hebben, klonk het.
Zo zei Europarlementariër Reinier van Lanschot dat Volt Von der Leyen blijft steunen. „Dit is geen moment voor politiek theater. Maar Von der Leyen moet beseffen dat onze vraag om stabiel leiderschap niet betekent dat ze stil kan zitten. We verwachten dat ze haar koers corrigeert.”
Eigenrichting, dat is de spaanplaat voor ingegooide ramen. Eigenrichting, dat zijn geblakerde straatstenen, een verkoold verkeersbord en schroeilucht die je dagen later nog kunt ruiken. Eigenrichting – burgers die het recht in eigen hand nemen – loont. In elk geval in Coevorden.
Die gemeente zag vrijdag af van het plan om veertien minderjarige vrouwen met een vluchtelingenstatus in de wijk Tuindorp te huisvesten. Volgens burgemeester Renze Bergsma kon hij na een week van „brandstichting en intimidatie”, ondanks een noodverordening, de veiligheid van de jonge vrouwen in de leeftijd van vijftien tot achttien jaar „niet garanderen”.
Coevorden past in een trend: in zeker vijftien gemeentes werden plannen voor asielopvang tijdelijk of definitief geschrapt na protesten. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers komt daardoor duizenden opvangplekken tekort voor het aantal van 101.000 dat volgens de spreidingswet voor 1 juli bereikt had moeten worden. Maar geweld als in Coevorden was tot nu toe niet vertoond.
Zal ‘Coevorden’ school maken? Wel als het aan Jan Huzen ligt, de activist die werd gearresteerd nadat hij in juni op eigen houtje grenscontroles had georganiseerd „om asielzoekers tegen te houden”. Op zijn Facebook-pagina feliciteerde hij vrijdag de Tuindorp-bewoners „met dit ongekende resultaat” en sprak de verwachting uit dat anderen dit voorbeeld zullen volgen. „Nu weet de rest van Nederland hoe dit werkt”, aldus Huzen bij een foto van de brandstichtingen en een protestbord.
Een protest tegen de komst van een azc in Zwolle op de zijkant van een bushokje. Foto Eric Brinkhorst
Wilders
Meteen deze maandagavond al was er een volgende testcase, in Zwolle. Daar besluit de gemeenteraad over de komst van een azc met „tot vierhonderd plaatsen” in De Tippe, een nog braakliggend terrein tussen het spoor, een rijksweg en een stadswijk in aanbouw. Om tegemoet te komen aan de belangstelling was de vergadering verplaatst naar de grote zaal van het Provinciehuis Overijssel. Maar azc-tegenstanders die van zich wilden laten horen op de publieke tribune moesten al naar binnen voor de komst van PVV-leider Geert Wilders, die, zo liet hij weten, „de inwoners van Zwolle [wilde] steunen”.
Vlak daarvoor hielden voorstanders van het azc een demonstratie („Zwolle, open je harten en je deuren”), door een rijtje agenten met wapenstok gescheiden van de tegenstanders, onder toeziend oog van een drone, maar echt grimmig wilde het niet worden.
[De azc-plannen] maken Nederland onveiliger voor jullie vrouwen en dochters
Daarna verscheen Wilders door een opening in de heg op het plein voor het Provinciehuis, beklom een grijs plastic trapje dat een medewerker had neergezet, en zei door een megafoon dat „heel Nederland een azc” aan het worden was en dat de azc-plannen „Nederland onveiliger maken voor jullie vrouwen en dochters”.
Met het bezoek aan Zwolle lijkt Wilders na Helmond met hetzelfde thema zijn campagne volop te richten tegen de opvang van erkende asielzoekers, de facto dus tegen de spreidingswet. Dat het azc er komt, leek overigens vast te staan, omdat de Zwolse raad in meerderheid voor is, zo bleek uit een rondgang van krant De Stentor. En die avond gaf de raad zoals verwacht groen licht.
Maar in Wilders’ speech van krap twee minuten echode ook ‘Coevorden’ en Jan Huzen na toen hij zei dat „de tijd dat we zo’n besluit accepteren wat mij betreft voorbij is”. Binnen twintig minuten was hij weer vertrokken.
Vanwege onrust in Coevorden, waar veertien minderjarige statushouders zouden worden opgevangen, vaardigde burgemeester Renze Bergsma een noodverordening uit. Foto ANP / HH / NoorderNieuws BV
Brand
Tegenstanders van vluchtelingenopvang in hun buurt hanteren nagenoeg identieke argumenten: Nederland is „vol”, ze zijn bang voor overlast of misdaden door met name jonge, mannelijke vluchtelingen, en ze vinden het oneerlijk om vluchtelingen onderdak te geven terwijl er woningnood heerst. De Tuindorpbewoners in Coevorden zeiden te vermoeden dat er behalve jonge vrouwen ook „getraumatiseerde jongens” zouden komen wonen, hoewel dit wordt ontkend door de gemeente en de organisatie die de voogdij over de vluchtelingen heeft. „Wie garandeert dan de veiligheid van onze meisjes?”, aldus een wijkbewoner tegen de NOS.
Voor de veertien zogeheten alleenstaande minderjarige vluchtelingen (amv’s) waren vijf geschakelde huizen beschikbaar aan een woonerf. In die huizen woonden eerst gehandicapten. „Daar hebben wij nooit last van gehad”, zegt Dientje Bakker (63), die haar huis een grote beurt geeft. Ze noemt het „heel erg voor de kinderen” [de vluchtelingen], dat zij geen onderdak krijgen, maar „ik moet ook eerlijk zeggen dat het voor ons beter is als ze niet komen”. Ook Bakker vreest de komst van jonge mannen in de wijk en haalt de schouders op bij de ontkenning door de gemeente.
Ik dacht zelf: laat ze maar komen
„Ik dacht zelf: laat ze maar komen”, zegt een overbuurman van de vijf huizen voor de beoogde opvang, een 66-jarige sociaal werker die niet met naam in de krant wil. Maar toen hij donderdag zag dat ruiten werden ingeslagen, dacht hij dat het „voor die mensen misschien wel goed is als ze niet komen, zodat het niet verder uit de hand loopt.”
Die week werden bij een ingang van de wijk auto’s in brand gestoken en brandde een aanhanger gevuld met hout midden op straat uit, waarna de mobiele eenheid in actie kwam. om de rust te herstellen.
Overigens is het aantal amv’s dat in Nederland asiel vraagt het afgelopen jaar met bijna een derde gedaald, blijkt uit het rapport De Staat van Migratie, vrijdag gepubliceerd door het ministerie van Asiel en Migratie. Als zij een verblijfsvergunning krijgen voordat ze achttien jaar zijn, moeten ze doorstromen naar een zogeheten kleinschalige opvanglocatie, omdat ze nog niet zelfstandig kunnen wonen. In praktijk kan dit niet altijd en worden ze ondergebracht in locaties voor volwassenen.
Lees ook
Geen vluchtelingenopvang voor minderjarige meisjes in Coevorden na gewelddadige protesten
Roman Starovojt, tot maandagochtend de minister van Transport van Rusland, is dood aangetroffen in zijn auto. Dat meldt het Russische staatspersbureau TASS. De eerste bevindingen van een ingesteld onderzoek zouden wijzen op zelfmoord, aldus de officiële lezing van een Russische onderzoekscommissie.
Maandagochtend ontsloeg president Vladimir Poetin de minister per decreet, een ruim jaar na diens aantreden in mei 2024. Een reden voor het ontslag noemde het Kremlin niet. Enkele uren nadat het bericht naar buiten kwam, werd Starovojt volgens de berichten even buiten Moskou dood aangetroffen in zijn auto met een schotwond.
Een anonieme ingewijde zegt tegen persbureau Reuters dat de positie van Starovojt al enige tijd onder druk stond. Starovojt was tot mei 2024 gouverneur van de zuidwestelijke regio Koersk, bij de Oekraïense grens. De ambtstermijn kwam opnieuw in de belangstelling te staan na de verrassingsinval van Oekraïne in de Koersk-regio afgelopen augustus.
Nadien arresteerde de politie meerdere bewindslieden op verdenking van corruptie, onder wie Alexi Smirnov, de opvolger van Starovojt. Het zou onder meer gaan om verduistering van geld dat bedoeld was voor de verdediging van de regio, aldus The Moscow Times. Het is onduidelijk of Starovojt ook deel uitmaakte van het onderzoek.
Het Kremlin verving Starovojt maandag door Andrei Nikitin, die nu fungeert als waarnemend minister van Transport.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134667141-ad68c0.jpg|https://images.nrc.nl/tfdbahTb6-AIDFu7yF2vr3xvqT8=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134667141-ad68c0.jpg|https://images.nrc.nl/0NvfxPm9JwFXimBOJLVZMUyZIhw=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134667141-ad68c0.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134656218-5731ff.jpg|https://images.nrc.nl/hjgU5RAFKhEmz7JUxwiKP0zV3xo=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134656218-5731ff.jpg|https://images.nrc.nl/NDkscnFod26QLKTBQ6AXYfXdhu8=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data134656218-5731ff.jpg)
