Wat hebben schermer Ibtihaj Muhammad, kunstschaatser Zahra Lari en boksers Zeina Nassar en Tina Rahimi gemeen? Ze bedrijven – met succes – topsport met een hoofddoek.
De Duits-Libanese Nassar was in 2018 de eerste moslima die een groot Duits bokskampioenschap op haar naam schreef. De Amerikaanse Muhammad won olympisch brons en meerdere WK-medailles. Lari is vijfvoudig nationaal kampioen in de Verenigde Arabische Emiraten. En de Australische Tina Rahimi won brons bij de Commonwealth Games in 2022.
Lang was de heersende opvatting dat een hoofddoek in topsport risico’s met zich meebrengt, omdat de draagster ergens aan kon blijven haken of last kon krijgen van tegenstanders die aan hun hoofddoek trokken. En nog steeds zijn er (sport)bestuurders die om die reden zeggen tegen het dragen van een hoofddoek in topsport te zijn – het hoofddoekverbod voor Franse sporters tijdens de Olympische Spelen in Parijs als recent voorbeeld.
Maar de laatste jaren zie je ook een kentering. Sportfederaties komen terug op een verbod, omdat het vrouwen wereldwijd belemmert te gaan sporten, wat ingaat tegen de gendergelijkheidsbeginselen in het Olympisch Handvest. Zo hieven wereldvoetbalbond FIFA (in 2014) en basketbalfederatie FIBA (in 2017) het hoofddoekverbod op. Wel bleven er strikte regels van kracht over hoe de hoofddoek gedragen moet worden.
De strijd voor de keuze om tijdens het sporten een hoofddoek te dragen, kreeg vleugels toen een aantal islamitische topsportvrouwen hun stem verhief. Zoals de Amerikaanse gewichtheffer Kulsoom Abdullah, die het er niet bij liet zitten toen ze geen „ingetogen kleding” mocht dragen tijdens competitiewedstrijden in de VS. Na een klein mediaoffensief besloot de Internationale Gewichtheffers Federatie het kledingbeleid in 2011 aan te passen in haar voordeel.
De Marokkaanse voetbalster Nouhaila Benzina trok veel aandacht toen ze in 2023 als eerste WK-deelnemer ooit een hoofddoek droeg. En ook het subtiele protest van hardloopster Sifan Hassan, die tijdens de slotceremonie van de Spelen in Parijs gesluierd haar gouden medaille in ontvangst nam, bleef niet onopgemerkt. „Een moment van poëtische gerechtigheid voor moslimsportvrouwen en atleten over de hele wereld”, schreef The New Arab.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/03/24131410/web-2403SPO_gelijkmaker_lari.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/03/24131406/web-2403SPO_gelijkmaker_nassar.jpg)
Kunstschaatser Zahra Lari tijdens de FBMA Trophy in 2017 en bokser Zeina Nassar tijdens de Duitse kampioenschappen boksen in 2019.
Foto’s Tom Dulat/Getty, Maja Hitij/Getty
Ik dook in de geschiedenis van de sporthoofddoek na lezing van een stuk, deze maand, in de New York Times, over Kiandra Browne, speelster in het basketbalteam van de Amerikaanse Duquesne University. Kiandra is belijdend moslima én semi-prof. Geen makkelijke combinatie, omdat de gangbare basketbaloutfits in strijd zijn met de islamitische kledingvoorschriften.
Zoals in de Koran staat geschreven: „En zeg de gelovige vrouwen hun blikken neer te slaan en hun kuisheid te bewaken en hun schoonheid niet te tonen dan hetgeen ervan zichtbaar moet zijn. En zij moeten de sluiers volledig over hun boezem dragen en hun schoonheid niet openlijk tonen” (behalve in het bijzijn van een aantal mannelijke familieleden).
Kiandra voelde zich niet prettig bij de shorts en tanktops van haar teamgenoten. Ze moest het doen met een wijde broek en vormeloos shirt met lange mouwen. En dus kocht ze een familiebedrijfje in Pakistan, waar ze leuke, betaalbare kleding voor sportende islamitische vrouwen laat maken: shirts met lange mouwen, broeken en hoofddoeken.
„Voor 39 dollar kun je al een hoofddoek kopen”, vertelt ze als ik haar bel voor nadere toelichting. Al moeten geïnteresseerden wel even geduld hebben, want sinds de publicatie in de New York Times is de verkoop verviervoudigd. Die explosieve groei vormt een uitdaging, want naast het basketbal volgt Kiandra een masteropleiding bedrijfskunde. Dan blijft er niet veel tijd over voor haar kledinglijn.
Ik vraag Kiandra of ze weet dat er in 2002 al een sporthoofddoekenmerk in Nederland gelanceerd is: Capsters. Oprichter Cindy van den Bremen ontwierp voor haar afstuderen aan de Design Academy, eind jaren negentig, vier hoofddoeken, die later in het Museum of Modern Art in New York tentoongesteld werden. Vrouwen vanuit de hele wereld wilden een sporthoofddoek bij haar kopen – de map met dankbetuigingen heeft ze altijd bewaard.
Van den Bremen, die Capsters in 2019 verkocht aan een Maleisisch bedrijf, vindt dat moslima’s de kans moeten krijgen om via sportief succes hun eigen keuzes te maken. Uitsluiting door veelal mannelijke sportbestuurders doet extra pijn als het dragen van een hoofddoek niet hun eigen keuze is, zei ze tegen me. Zoals sporters ook lijden als ze door hun overheden gedwongen worden bedekt aan wedstrijden mee te doen in landen waar de hoofddoek niet verplicht is. „Je ontneemt deze vrouwen de kans om als rolmodel voor andere vrouwen te fungeren.”
Met die opstelling ging ze tegen de tijdgeest in, maar het succes was er niet minder om. Samen met een team van de prins van Jordanië, die zich als lid van het FIFA-uitvoerend comité hard maakte voor de opheffing van het hoofddoekverbod, presenteerde ze voor de medische commissie van de FIFA een door TNO geteste hoofddoek met klittebandsluiting. De artsen gingen niet meteen overstag, maar het verbod ging uiteindelijk wel van tafel.
Kiandra heeft geen weet van deze geschiedenis, zegt ze. Wel weet ze dat bedrijven als Nike, Puma en Adidas de afgelopen jaren sporthoofddoeken op de markt brachten. Veel duurder dan de hare, maar hoe meer aanbod hoe beter. „Ik zie het niet als concurrentie.”
„In het verleden voelden getalenteerde islamitische sportvrouwen zich niet vertegenwoordigd door sportfederaties”, zegt Amna Al Haddad, een olympische gewichtheffer uit de Verenigde Arabische Emiraten, en veelgevraagd spreker over vrouwensport. „Daarom deelden ze hun verhalen niet vaak met media en publiek.”
Nu islamitische sportvrouwen zich meer uitspreken, en excelleren op een mondiaal podium, zie je begrip ontstaan, zegt Al Haddad. „Ze laten zien dat ze niet tegen hun religie of cultuur ingaan, maar vechten voor het recht om je goed te voelen in je lichaam als je iets doet waarvan je houdt.”
