„Leve Georgië! Leve de vrijheid! Wij willen naar Europa!” Het is nog vroeg in de avond als duizenden Georgiërs zich verzamelen op verschillende plekken in de hoofdstad Tbilisi. Getooid met Georgische en Europese vlaggen, en een enkele Oekraïense, zijn jongeren en ouderen afgekomen op de demonstratie, georganiseerd door de oppositie aan de vooravond van de parlementsverkiezingen op 26 oktober. Naar verwachting zullen die verkiezingen bepalend zijn voor de koers van het land.
Die koers wordt, tot grote onvrede van de demonstranten, sinds 2012 bepaald door regeringspartij Georgische Droom, opgericht door de steenrijke oligarch Bidzina Ivanisjvili. Hij vergaarde zijn fortuin in Rusland en zit volgens tegenstanders volledig in de tang van Moskou. Zondag zijn jong en oud gekomen om hun tegenstem te laten horen. „Wij willen de wereld laten zien dat wij tegen deze regering zijn. Die behartigt niet onze belangen, maar die van Moskou”, zegt de 21-jarige student Ana, die met haar moeder en oma meeloopt in de mars.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/20210516/data123311255-b0e339.jpg)
„Deze verkiezingen zijn cruciaal voor de toekomst van Georgië. Het is de laatste kans om te kiezen vóór Europa en tegen Rusland”, zegt ook Khatia Dekanoidze. De 47-jarige Georgische oppositiepoliticus is een bekend gezicht in de Georgische politiek. Links en rechts schudt ze handen van aanhangers in de aanzwellende menigte. In 2012 was Dekanoidze minister van Onderwijs namens de United National Movement (UNM), opgericht door de excentrieke en fel pro-westerse oud-president Micheïl Saakasjvili, die al drie jaar vastzit in wat velen beschouwen als een politieke afrekening.
Nationale politie
Sinds 2020 zit Dekanoidze in het parlement namens UNM. Ook het door oorlog verscheurde Oekraïne kent zij goed, het land waarmee de overwegend pro-westerse Georgiërs zich diep verbonden voelen. In 2015 en 2016 was ze in Kyiv chef van de Oekraïense nationale politie. Met die ervaring weet zij als geen ander hoeveel er op het spel staat. „De pro-Russische koers van deze regering gaat niet alleen in tegen de wens van de Georgische bevolking, maar zal fataal zijn voor de veiligheid van ons land.”
Want hoewel de Georgische regering, kort na de Russische invasie van Oekraïne, lidmaatschap van de Europese Unie aanvroeg, is het sindsdien steeds steviger in de greep van Moskou terecht gekomen. Critici houden regeringspartij Georgische Droom unaniem verantwoordelijk voor die ommezwaai. Zij beschuldigen de partij ervan de democratische geest te willen breken met ‘Russische’ wetten, die rechtstreeks uit de koker van het Kremlin komen.
Lees ook
Waarom Georgiërs de straat op gaan tegen een omstreden wet: ‘Dit gaat om wie wij zijn als natie: horen we bij Rusland of Europa?’
Zo trad deze zomer een hevig betwiste wet op ‘buitenlandse agenten’ in werking, die vrijheid van maatschappelijke organisaties en onafhankelijke media beperkt. De onafhankelijke rechtspraak staat onder druk en vorige maand keurde het Georgische parlement een wet goed die rechten van lhbt’ers drastisch inperkt. Tot wanhoop van pro-Europese Georgiërs besloot de EU deze zomer het toetredingsproces op te schorten en dreigt het met harde sancties.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/20210515/data123311092-c396dd.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/10/20210511/data123311282-5be6f6.jpg)
Maar in plaats van in te binden, dreigde Ivanisjvili bij verkiezingswinst de oppositie te zullen verbieden. „De bevolking van Georgië kiest niet voor pseudo-liberale, egocentrische waarden, maar voor familiewaarden en tradities”, zei hij deze week bij een campagnebijeenkomst in de westelijke stad Kutaisi. Ook Moskou laat van zich horen in de campagne. Sergej Narysjkin, de baas van de Russische buitenlandse veiligheidsdienst, zei begin deze maand erop te vertrouwen dat Georgiërs „de juiste keuze” zullen maken.
Intimidatie
Ook in aanloop naar de verkiezingen schuwt de regeringspartij repressie niet. Oppositiepartijen en activisten meldden afgelopen weken talloze gevallen van intimidatie, waarbij burgers door leden van Georgische Droom bedreigd worden met verlies van rechten en toelages, indien zij op de oppositie stemmen. Georgische Droom laat bovendien geen kans onbenut om Georgiërs te vertellen dat hun land het lot van Oekraïne achterna gaat, als het kiest voor verdere integratie in Europa.
Khatia Dekanoidze laat zich niet afschrikken door de dreigementen en roept haar aanhangers op dat ook niet te doen. „Ivanisjvili is doodsbang de macht kwijt te raken, want wij laten keihard van ons horen. Rusland is een dictatuur, waar oppositieleden als Navalny worden vermoord. Poetins mensen laten hun kinderen studeren in het Westen, maar gewone burgers zadelen ze op met armoede en repressie.”
Wij zullen vaarwel zeggen tegen het eenpartij-bewind, tegen polarisering en haat
Mede door onderlinge verdeeldheid, de harde tegenwerking van de regering en de hoge kiesdrempel, is de oppositie zwak. Om bij de aankomende verkiezingen slagkracht te winnen, riep de Georgische president Salome Zoerabisjvili de oppositie op zich te verenigen in vier coalities. „Wij zullen vaarwel zeggen tegen het eenpartij-bewind, tegen polarisering en haat”, aldus de uitgesproken pro-Europese president, die de menigte zondagavond toesprak.
Dat de demonstratie samenvalt met de presidentsverkiezingen in Moldavië, die deze zondag werden gehouden, is volgens Dekanoidze symbolisch. „De Moldavische president Maia Sandu is een goede kennis van mij. Ik hoop dat Georgiërs en Moldaviërs aan het einde van deze week de wereld hebben laten zien welke kant wij op willen. Er is geen weg terug, anders verliezen wij ons land. Dit gaat om onze waardigheid.”
Lees ook
Moldaviërs stemmen over president en EU-lidmaatschap te midden van Russische beïnvloedingscampagnes
Tegen zeven uur heeft de menigte het Vrijheidsplein bereikt, waar toespraken en concerten staan gepland. De 43-jarige Eka staat er met een vriendin, die gehuld is in een Georgische vlag, naar te kijken. „Als tiener stond ik hier al om te demonstreren voor vrede en voor Europa. Toen was de Sovjet-Unie net gevallen. En nu sta ik hier nog steeds en opnieuw wil Rusland ons naar zich toe trekken. Maar wij zullen winnen, onze toekomst ligt in Europa.”
