Genieten in geuren en kleuren: op festival Sencity worden alle zintuigen geprikkeld

Wil je kinderen? In vrijwel ieders leven speelt die vraag vroeg of laat een rol, al was het maar omdat je omgeving die vraag fanatiek aan je begint te stellen. Over het al dan niet willen, kunnen en mogen krijgen van kinderen, en de vele taboes die er nog altijd (en weer in groeiende mate) rond dat thema bestaan, daarover gaat Battlefield of Dreams, de nieuwe productie van Floor Houwink ten Cate.

Op het podium lopen, terwijl het publiek binnenkomt, tien vrouwen rond; vier actrices, vier musici en twee verloskundigen annex wetenschappers. Ze maken korte praatjes met elkaar, knikken af en toe naar een bekende in de zaal, en verdwijnen weer uit zicht, achteloos, alsof we ze vlak voor een repetitie treffen. Kijk maar hoor, zegt hun lichaamstaal. Wij zijn op ons gemak. We zijn onszelf. We mogen elkaar. Wees welkom.

Nadat ze zich om de beurt hebben voorgesteld en verteld waar op het kinderwensspectrum ze zich begeven, volgt een wisseling van genre: de vier actrices – Suzan Boogaerdt, Princess Isatu Hassan Bangura, Nastaran Razawi Khorasani en Lisa Verbelen – vangen onder begeleiding van de musici (viool, cello, ritmisch geklok van klare, houten percussie, en daaroverheen Bruijs’ door autotune elektronisch vervormde stem) een soort ritueel aan, waarbij een groot, wit scherm rechtop getakeld wordt.

De geïnterviewden komen met hun kwetsbare verhaal uitzonderlijk dichtbij

Weer een genrebreuk: op het scherm verschijnt een documentaire; een serie interviews over gewenste dan wel ongewenste zwangerschap en gewenste dan wel ongewenste kinderloosheid. In hoeverre hebben we zeggenschap over ons eigen baarorgaan, is de vraag die de verhalen, hoe tegengesteld ze soms ook lijken, met elkaar verbindt. Enerzijds, zo tonen de beelden, is er dat lichaam zelf, dat zich lang niet altijd voegt naar onze verlangens, en anderzijds is er een maatschappelijk systeem dat, steviger dan je zou denken en hopen, voorschrijft wat er al dan niet van dat lichaam wordt verwacht. De geïnterviewden, van wie de gezichten een voor een het enorme scherm vullen, laten Houwink ten Cate (en via haar ons) met hun kwetsbare verhaal uitzonderlijk dichtbij komen.

Kijkhouding

Nadeel van de transparante pracht van deze interviews is dat geen enkele theatertaal ertegen opweegt. Gedurende de avond wisselen de intieme documentaire en het metaforische ritueel op de vloer elkaar af, wat een voortdurend bijstellen van je kijkhouding vergt. Op papier vult het elkaar aan, maar in praktijk gaan de interviews de strijd aan met de ritualistische beeldtaal op het podium – en winnen die, alle emmers bloed en plassen water ten spijt.

Het gekrioel van vrouwenlichamen die houvast bij elkaar zoeken op de natte speelvloer, de hardvochtige blikken waarmee de vier actrices het eigenaarschap over hun met bloed besmeurde lichamen opeisen, zelfs het projectiescherm zelf dat, andermaal opgetakeld, plots lijkt te refereren aan een bloedend baarorgaan: ze vallen in het niet bij de brok die we, op het scherm, in de keel van actrice Joy Wielkens zien schieten. Bij Marlies Heuers wonderschone, bijna mythische anekdote over het ‘versteende kind’ in de buikholte van een oude vrouw.

Onze zeggenschap over ons lichaam is beperkt, om heel veel redenen. Dat brengt talloze vormen van leed met zich mee, leed dat vaker niet dan wel wordt gedeeld, omdat het intiem is. Omdat de maatschappelijke normen meedogenloos zijn. Men begrijpt je niet. Helemaal evenwichtig is Battlefield of Dreams (nog) niet. Wel biedt de productie een zeer welkome opening om, zonder vooringenomenheid, met elkaar over dit nogal fundamentele onderwerp in gesprek te gaan.

Delen

Mail de redactie

Meesterwerken zijn vaak paradoxen, want tijdloos en nieuw tegelijk. Zoals de opera L’incoronazione di Poppea (1642) van Claudio Monteverdi, waarmee de Nederlandse Reisopera tot begin mei langs de theaters reist. In zijn tijd was het een van de eerste stukken die niet de mythologie tot onderwerp nam, maar het menselijk karakter in al zijn kracht en zwakte verbeeldde. Bovendien met een poëtisch en geloofwaardig plot die zich tegenwoordig nog met gemak staande houdt.

De veelal jonge zangers hebben zich in de aangenaam sobere enscenering van regisseur Ted Huffman – vooral stoelen en tafels – met veel flair en overtuiging geworpen op de liefdesverwikkelingen aan het hof van de beruchte Romeinse keizer Nero. De vonken vlogen zelfs dusdanig in het rond, dat het niemand kon verbazen dat het programmaboekje ook de intimiteitscoördinator maar even apart vermeldde. Zowel het acteren als zingen was sensueel en rauw tegelijk.

Het Rome van keizer Nero bloeit, broeit en bruist van een passie en jaloezie zonder enig mededogen

Het verhaal leent zich daar goed voor. Tot begin negentiende eeuw kregen opera’s doorgaans een gekunsteld happy end met een heldere moraal. Maar L’incoronazione onttrekt zich aan deze wet, waarin een lawine van hartstochten raast over de onbewoonde flanken van een berg om vervolgens tegen alle logica in voor het eerste dorp tot stilstand te komen. Niets of niemand wordt gespaard in de rake poëzie van Giovanni Busenello en de klankwereld van Monteverdi. Het Rome van keizer Nero bloeit, broeit en bruist van een passie en jaloezie zonder enig mededogen.

Etterende wonden

Amor, de snel verveelde kindgod van de liefde – die in de L’incoronazione di Poppea zijn almacht wil tonen tegenover de Deugd en het Geluk – blijkt geen ambassadeur van bestendige verhoudingen. Voor hem is liefde geen balsem, maar een pijl die in dit geval etterende wonden veroorzaakt: mensen worden aangezet tot moord om het door hen begeerde hart te winnen of te behouden. Het meesterwerk van Busenello en Monteverdi is niet alleen duister – het zit evengoed vol humor. Met name de dubbelrol van schmierende tenor Marcel Beekman (onder meer als vertrouweling van Poppea) blaast lucht in alle kwaadaardige intriges.

Countertenor Jake Arditti zet een messcherpe Nero neer: de ene keer charmant en gepolijst, dan weer grillig en verdorven. Daartegenover staat zijn minnares, de sensuele en warmbloedige Poppea van sopraan Catherine Trottmann, wier opportunisme schuil gaat achter de ‘onschuld’ van de schoonheid. Bas Alex Rosen geeft diepte aan het cynisme van de keizerlijke raadgever Seneca, die door Nero tot zelfmoord gedwongen wordt. En dan heb je nog de versmade zielen van Nero’s vrouw Ottavia en Poppea’s oude vlam Ottone: de eerste vastgelopen in rancune, de tweede in twijfelzucht.

Mezzo Luciana Mancini en countertenor Jake Ingbar maken er mooie karakterrollen van. En dat geldt ook voor twee Nederlandse bijrollen: sopraan Lilian Farahani en tenor Steven van der Linden. De laatste raakt als lijfwacht van Nero verzeild in een verrassende menage à trois met de keizer en Poppea.

L’incoronazione kent een zangerscast zonder zwakheden, opgezweept door het barokensemble Cappella Mediterranea onder leiding van Mónica Pustilnik. De opera fascineert van begin tot einde, bijna drie uur lang; of je het nu ‘verkoopt’ als een werk over onze eigen tijd – wat regisseur Huffman doet – of als een klassiek drama. Monteverdi blijft in al zijn pracht en betekenis stralen.

Delen

Mail de redactie