Ergens in Nederland ligt nog een voorraad oude vaccins tegen pokken, die ook werken tegen mpox. Onduidelijk is hoeveel vaccins er precies zijn, of ze nog bruikbaar zijn en of de houdbaarheidsdatum nog niet is verstreken. „Daar heb ik geen zicht op. Ik weet wel dat het om eerstegeneratie-vaccins gaat, dat ze veel bijwerkingen hebben, en niet gelijkwaardig zijn aan de derdegeneratie-vaccins waar de WHO om vraagt”, zei minister Fleur Agema (Zorg, PVV) woensdagmiddag in een spoeddebat in de Tweede Kamer. Agema zei dat deze voorraad eerstegeneratie-vaccins „geheim [is] qua locatie en hoeveelheid”.
De ontboezeming van Agema zorgde voor veel verwarring en irritatie in de Kamer. „De minister komt telkens met nieuwe informatie en nieuwe afwegingen”, zei Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA). „We worden steeds overvallen”, concludeerde Wieke Paulusma (D66).
Agema verwees nog wel naar een Kamerbrief uit 2019 van oud-minister Benno Bruins over die voorraad oude vaccins. Toen Kamerleden die brief erbij pakten, bleek daarin te staan dat „Nederland in de unieke positie is dat het de beschikking heeft over een voorraad eerstegeneratie-pokkenvaccin waarmee de gehele bevolking kan worden gevaccineerd”. Die conclusie zorgde voor alleen maar meer verwarring. Kunnen we dan niet alsnog nu vaccins naar Afrika sturen, vroeg de oppositie zich af.
Nieuwe botsing
Het was een nieuwe wending in de botsing tussen de Tweede Kamer en Agema over het doneren van 13.200 (van de huidige 100.000) mpox-vaccins aan Afrika. Agema weigert dat omdat ze een „veilige voorraad” wil aanhouden. Het RIVM, de eigen ambtenaren van Agema en de meerderheid van de Tweede Kamer willen juist wel nu al doneren.
Mpox, voorheen bekend als apenpokken, wint na de uitbraak in de Democratische Republiek Congo (DRC) in steeds meer landen terrein. Voor mensen met een slechte weerstand, zoals ouderen, zwangeren, kinderen en mensen met hiv, kan een infectie dodelijk zijn. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) riep half augustus de uitbraak uit tot internationale noodsituatie en vroeg andere landen vaccins te doneren. Voor de vaccinatiecampagne zijn naar verwachting zo’n 10 miljoen vaccins nodig, stelde de WHO.
Agressor
De geheime voorraad met oude vaccins die ineens in het debat opdook, was niet het eerste waarmee Agema de Kamer in het debat overviel. Eerder kwam ze al met een nieuw argument op de proppen om haar besluit om niet te doneren, te rechtvaardigen. Ze sprak over de „dreiging van kwaadwillenden die het virus bewust willen verspreiden. Dat speelt in Europa ook.” Ze wees daarbij een aantal keer naar Rusland, dat als „agressor ook het pokkenvirus heeft”.
Lees ook
Minister Agema weigert mpox-vaccins naar Afrika te sturen, Kamer steunt spoeddebat
Ook stelde ze dat Afrika nu al vier miljoen vaccins heeft. „Ze kunnen een half jaar vooruit. Onze 13.200 vaccins hebben ze niet nodig.” In het voorjaar van 2025 verwacht Agema een nieuwe voorraad vaccins, dan wil ze opnieuw afwegen of ze wil doneren. „De vaccins zijn nu uitverkocht, en ik wil geen risico nemen om te lang onder de veilige voorraad te zitten.” De kans op een uitbraak in Nederland is klein, zei ze, maar niet onmogelijk.
Ze voegde toe dat er „hele akelige dingen over mij zijn gezegd. Maar ik ben niet tegen doneren. Ik wil voorzichtig zijn.”
Ook de Kamer veranderde niet van mening. Over twee weken stemt de Kamer over een motie van een Kamermeerderheid, inclusief coalitiepartij NSC, om „direct” 13.200 vaccins naar Afrika te sturen. Agema zegde toe met een Kamerbrief te komen met uitleg over de voorraad oude vaccins: „Ik heb zelf de rommeligheid in het debat veroorzaakt, dat spijt me.”
