Een sussende Kamerbrief van minister Marjolein Faber (Asiel, PVV) en staatssecretaris Ingrid Coenradie (Gevangeniswezen, PVV) over het lot van ongedocumenteerde vreemdelingen met ernstige psychiatrische problemen, heeft niet tot geruststelling geleid bij gemeenten en verschillende belangenbehartigers. Faber en Coenradie bevestigden vrijdag weliswaar dat bestaande afspraken over de opvang en behandeling van vreemdelingen met psychiatrische problemen komen te vervallen, maar zij verzekerden daarbij ook dat tien gereserveerde bedden voor gevaarlijke ongedocumenteerde vreemdelingen „vooralsnog voor hen beschikbaar” blijven.
Het Medisch opvangpunt ongedocumenteerden (Moo) stelt echter dat de Overijsselse kliniek Veldzicht al maanden weigert om gevaarlijke ongedocumenteerden op te nemen. Ook de gemeente Amsterdam meldt dat het „al weken tegen dichte deuren” loopt, „met mogelijke gevolgen voor de openbare orde en veiligheid”.
Veldzicht is een kliniek in Overijssel waar tbs-patiënten en vreemdelingen met acute psychiatrische gedragsproblemen worden behandeld. Die laatste groep kan daar sinds 2014 terecht. Het landelijke tekort aan tbs-bedden noopt Faber en Coenradie om psychiatrische vreemdelingen niet meer in Veldzicht te laten behandelen, zo schrijven zij aan de Kamer. Mensen die een tbs-maatregel opgelegd hebben gekregen moeten nu lang wachten tot hun behandeling kan beginnen. In de tussentijd zouden vreemdelingen schaarse cellen bezet houden.
Incidenten
Eind september werd een Somalische man uit Veldzicht gezet, omdat de kliniek vond dat hij was uitbehandeld. Bij het Moo waren daar grote twijfels over. De belangenorganisatie kreeg te horen dat het geen optie was om de man bij nieuwe incidenten terug te nemen voor behandeling, „en ook dat de deuren überhaupt zouden sluiten voor deze mensen”, vertelt Moo-medewerker Alice Beldman.
Maandag berichtte de Volkskrant dat zeker twee veiligheidsincidenten rond een Armeens-Syrische man hebben plaatsgevonden, die aan NRC zijn bevestigd. Zolang er geen „ernstig incident” is geweest, kan de gemeente Amsterdam, waar deze man verblijft, niet veel doen, zo laat een woordvoerder weten. „Hulpverleners en de gemeente benadrukken dat een opname bij kliniek Veldzicht noodzakelijk is, maar die weigert tot nu toe enige medewerking.” Dat zou „haaks” staan op afspraken met het ministerie van Justitie.
Gevaarlijke asielzoekers
Op basis van het kabinetsbesluit sluiten de deuren van de kliniek óók voor psychiatrische asielzoekers die niet veilig door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) kunnen worden opgevangen. Zij moeten vanaf 1 januari naar „reguliere zorgaanbieders”. Het COA betwijfelt of er „voldoende gespecialiseerde ggz-aanbieders zijn”, laat een woordvoerder weten. Alleen de gevaarlijkste asielzoekers kunnen langer blijven, tot elders geschikte behandelplekken zijn gevonden. In dat licht wijst het COA erop „dat het niet makkelijk is om van tevoren te bepalen in welke categorie iemand zit”.
Door de „ingewikkeldheid” van de gedragsproblemen waar vreemdelingen mee kampen „zijn zij niet zomaar” te plaatsen in het huidige aanbod van specialistische of forensische zorgaanbieders, zo schrijft de branchevereniging van ggz-organisaties in een brandbrief aan Kamerleden. De organisatie wijst er ook op dat zorginstellingen niet zijn „geconsulteerd” over het kabinetsbesluit.
SP-Kamerlid Michiel van Nispen snapt dat staatssecretaris Coenradie meer plek wil maken voor tbs-patiënten. Maar hij vindt ook dat het kabinet pas mag stoppen met het behandelen van psychiatrische vreemdelingen zodra „er een gelijkwaardig alternatief is”. Faber en Coenradie lopen „willens en wetens een heel groot risico op ongelukken”, zegt hij. „Ze zijn ervoor gewaarschuwd.”
Onderzoek
Samen met Kamerlid Anne-Marijke Podt (D66) stelt Van Nispen al maanden vragen over de toekomst van het samenwerkingsverband tussen Veldzicht, het COA en gemeenten. Een antwoord hierop kwam twee dagen voor het verlopen van de afspraken. „Die zijn niet zo geruststellend”, zegt Podt. Zij wijst op een onderzoeksrapport over alternatieve zorgaanbieders voor psychiatrische vreemdelingen, dat eind januari wordt verwacht. „Waarom wachten ze daar niet op? Het gaat om mensen die een groot gevaar voor zichzelf en hun omgeving zijn.”
Kamerlid Podt vraagt zich af of iemand binnen de reguliere gezondheidszorg „zich geëquipeerd voelt” om deze mensen te behandelen. Zij wil nog voor het kerstreces van het kabinet horen welke zorgaanbieders dat voor ogen heeft. „Als ook gemeenten en het COA niet in staat zijn om voor deze mensen te zorgen, wie dan wel?”
Lees ook
Veiligheid niet op orde bij psychiatrische kliniek waar dodelijk steekincident plaatsvond, aldus Inspectie
